Tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8 với chủ đề: “Trao đổi về Đề án thành lập Trung tâm thương mại quốc tế và phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang. Vai trò của cơ quan thương vụ Việt Nam ở nước ngoài”, ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) chia sẻ, dệt may và da giày là hai ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với kim ngạch xuất khẩu luôn tăng trưởng qua các năm, mức tăng bình quân trên 10%/năm.

NGUYÊN PHỤ LIỆU PHỤ THUỘC VÀO NHẬP KHẨU

Theo báo cáo của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và tạp chí World Footwear, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu da giầy lớn thứ hai và xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ ba thế giới.

Trong 6 tháng năm 2024, dù vẫn chịu ảnh hưởng lớn của suy giảm kinh tế toàn cầu, tổng kim ngạch xuất khẩu 2 ngành này vẫn đạt gần 30 tỷ USD, chiếm gần 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam và tạo ra gần 5 triệu công ăn việc làm, chiếm 22% lao động ngành công nghiệp Việt Nam.

Mặc dù, kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may – da giày chiếm tỷ lệ cao trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu cả nước, nhưng giá trị đóng góp của các doanh nghiệp trong nước vẫn còn hạn chế. Hơn 60% giá trị xuất khẩu dệt may thuộc doanh nghiệp FDI dù chỉ chiếm 24% số lượng doanh nghiệp; trong khi ngành da giầy doanh nghiệp FDI chiếm gần 80% về kim ngạch xuất khẩu và chỉ chiểm gần 30% về số lượng doanh nghiệp.

Thực tế cho thấy, ngành dệt may – da giày Việt Nam vẫn tập trung ở khâu gia công, tạo giá trị gia tăng thấp. Nguồn nguyên, vật liệu và phụ kiện chủ yếu nhập khẩu từ thị trường ngoài nước, phần lớn từ Trung Quốc, Hàn Quốc, các nước ASEAN khác.

Theo số liệu sơ bộ của Tổng Cục Hải quan, 6 tháng năm 2024, nhập khẩu nguyên phụ liệu nhóm ngành dệt may – da giày đạt 13,42 tỷ USD, tăng 14,11% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, vải đạt 7,24 tỷ USD; xơ sợi dệt các loại đạt 1,28 tỷ USD; bông các loại đạt 1,49 tỷ USD; nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày đạt 3,41 tỷ USD.

Ông Phạm Tuấn Anh nhận định, việc phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên phụ liệu nhập khẩu có thể gây ảnh hưởng lớn tới tình hình phát triển chung của toàn ngành thời gian tới, khi nhiều quốc gia trên thế giới (như Hoa Kỳ, EU) hướng tới mục tiêu Net Zero 2050 đang đặt ra các quy định khắt khe về kiểm soát nguồn cung, bắt buộc sản phẩm đáp ứng tỷ lệ xuất xứ nội khối cao.

Hơn nữa, việc nhập khẩu nguồn nguyên phụ liệu sẽ ảnh hưởng tới việc tận dụng lợi thế về miễn giảm thuế nhập khẩu mặt hàng dệt may – da giày vào các thị trường Việt Nam đã ký kết Hiệp định thương mại tự do (như EVFTA), quy định về quy tắc xuất xứ đã đi vào thực thi.

RẤT CẦN THIẾT PHÁT TRIỂN NGUYÊN PHỤ LIỆU DỆT MAY – DA GIÀY

Do đó, đại diện Cục Công nghiệp nhấn mạnh, việc phát triển nguồn nguyên phụ liệu ngành dệt may – da giày là rất cần thiết.

Tháng 12/2023, Hiệp hội Da – Giày – Túi xách Việt Nam và Hiệp hội Dệt May Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ Công Thương về việc xin ý kiến chủ trương xây dựng Trung tâm giao dịch phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang Việt Nam.

Việc xây dựng Trung tâm này phù hợp với định hướng phát triển nguồn cung nguyên, phụ liệu ngành dệt may, da giầy tại Quyết định số 1643/QĐ-TTg ngày 29/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển ngành Dệt may và Da giầy Việt Nam đến năm 2030 tầm nhìn 2035 và Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 06/8/2020 của Chính phủ về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Dự kiến, Trung tâm sẽ được xây dựng từ nguồn vốn xã hội hóa, quy tụ các nhà cung ứng sản phẩm nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất dệt may, da giày trong nước và nước ngoài trưng bày và giới thiệu sản phẩm nhằm rút ngắn thời gian tìm kiếm nguồn cung, giá cả cạnh tranh…

Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác truy xuất nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm nguyên phụ liệu dệt may – da giày nhằm chuẩn hóa và minh bạch thị trường giao dịch. Triển khai hoạt động kết nối, giao thương và triển lãm sản phẩm, công nghệ sản xuất nguyên phụ liệu dệt may – da giày.

Bên cạnh đó, thực hiện các hoạt động đánh giá, kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm nguyên phụ liệu dệt may – da giày. Vận hành kênh thông tin cập nhật xu hướng, công nghệ sản xuất nguyên phụ liệu dệt may – da giày nhằm hỗ trợ, thúc đẩy hoạt động sản xuất nguyên phụ liệu trong nước.

Dự kiến trong tháng 10, các Hiệp hội sẽ triển khai đoàn khảo sát, học hỏi kinh nghiệm Trung Quốc và các quốc gia đã xây dựng thành công mô hình này để hoàn thiện Đề án đảm bảo phù hợp với thực tế và vận hành hiệu quả trong tương lai.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng nhấn mạnh, da giày- dệt may Việt Nam đã có chỗ đứng quan trọng trên bản đồ thế giới, tuy nhiên giờ đang chịu sự cạnh tranh từ nhiều nước, đặc biệt những thách thức từ xu hướng tiêu dùng xanh, quy định mới của một số thị trường nhập khẩu. Chúng ta không thể gia công mãi được mà cần làm chủ nguồn nguyên phụ liệu và các khâu thiết kế…

Việc xây dựng Trung tâm thương mại quốc tế và phát triển nguyên, phụ liệu ngành thời trang là vấn đề đáng lẽ phải làm từ rất lâu nhưng giờ vẫn chưa làm được. Vì thế, chúng ta cần đẩy mạnh triển khai nhanh việc xây dựng đề án một cách cụ thể, gồm các giai đoạn hoạt động, kiến nghị cơ chế chính sách… để đến năm 2025 Trung tâm sẽ được ra đời.