"Tại sao cùng một mặt bằng về kinh tế vĩ mô, pháp lý như nhau nhưng có nơi giải ngân thấp, có nơi giải ngân cao. Không thể nói do bộ máy mà làm ách tắc được. Phải luân chuyển cán bộ đi, đừng để cán bộ ngồi lâu một chỗ, và đặc biệt là thiếu tinh thần trách nhiệm, trì trệ, ngâm hồ sơ".

Phát biểu trên được Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đưa ra tại buổi làm việc với 3 Bộ: Giao thông Vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài nguyên và Môi trường về tình hình giải ngân vốn đầu tư công năm 2018, ngày 16/5.

Thông tin tại cuộc họp cho biết, số vốn đầu tư công phải thực hiện trong giai đoạn 2016-2020 của 3 Bộ phục vụ khối sản xuất nói trên là 303.000 tỷ đồng, chiếm tới trên 25% tổng nguồn vốn đầu tư công của cả nước, còn riêng vốn kế hoạch của năm 2018 này thì chiếm khoảng trên 10%.

Vốn từ năm 2015 vẫn chưa giải ngân

Tuy nhiên, trên thực tế báo cáo của 3 Bộ và theo số liệu giải ngân vốn đầu tư công của Bộ Tài chính thì tiến độ giải ngân rất thấp, thấp hơn cả mức trung bình của cả nước.

Cụ thể, Bộ Giao thông Vận tải được giao vốn kế hoạch năm 2018 là hơn 21.229 tỷ đồng nhưng tới hết tháng 4 mới giải ngân được gần 6.930 tỷ đồng, đạt 32,6%. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn được giao 15.727 tỷ đồng nhưng mới giải ngân được 13,7%. Bộ Tài nguyên và Môi trường mới giải ngân đạt 16% khối lượng vốn tới ngày 14/5, tương ứng 238 tỷ đồng.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hoàng Văn Thắng cho biết tiến độ giải ngân chậm diễn ra ở các dự án có vốn trái phiếu Chính phủ, do cách xây dựng dự án.

Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Công cho biết tiến độ giải ngân những tháng đầu năm 2018 chậm vì Bộ này còn có 25.235 tỷ đồng vốn từ 2017 kéo sang năm nay, được ưu tiên xử lý trước.

Tuy nhiên, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cũng chỉ ra Bộ Giao thông Vận tải còn 43 dự án sử dụng vốn dư của các dự án cải tạo, nâng cấp quốc lộ 1A và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên (trong đó có 22 dự án triển khai thuộc giai đoạn 1 theo Nghị quyết số 99 của Quốc hội ban hành từ tháng 11/2015) tới nay mới giao được 55% tổng số vốn kế hoạch. "3 năm qua các dự án này chưa nhúc nhích được gì", Phó thủ tướng gay gắt.

Lý giải sự chậm chễ trong giải ngân nguồn vốn dư này, Thứ trưởng Nguyễn Văn Công cho biết gần 1 năm sau khi Quốc hội phê duyệt danh mục, tới tháng 10/2016, Thủ tướng Chính phủ mới giao vốn cho Bộ Giao thông Vận tải.

Nhưng theo Nghị định số 136 của Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải phải lập dự án đầu tư và gửi sang Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định lại nguồn vốn. Sau khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định xong, Bộ Giao thông Vận tải mới phê duyệt chủ trương đầu tư, mời tư vấn lập dự án đầu tư và sau đó lựa chọn tư vấn để đấu thầu.

"Những thủ tục này nếu theo khung tối đa của Nghị định số 136 thì phải mất hơn 2 năm, nếu rút ngắn cũng phải mất hơn 1 năm. Nên là những dự án vốn dư của chúng tôi giờ vẫn chậm vậy đấy", ông Nguyễn Văn Công bày tỏ.

Nhưng Phó thủ tướng cho rằng Bộ Giao thông Vận tải phải có trách nhiệm, kiểm điểm từng lãnh đạo Bộ, Ban quản lý dự án, trách nhiệm của các vụ, địa phương khi để gần 1 năm Quốc hội phê duyệt danh mục dự án sử dụng vốn dư mà mới giao được vốn cho 22 dự án.

"Ở khâu nào vướng mắc thì phải tiếp tục đi sâu tháo gỡ, chỗ nào né tránh thì thay thế cán bộ, hay có biểu hiện sợ sai nên không dám làm? Tại sao cùng mặt bằng thể chế như thế có nơi làm được nơi không làm được? Như Nam Định sau 3 tháng đầu năm đã giải ngân được 47% kế hoạch", Phó thủ tướng nói.

Phó thủ tướng cũng truy vấn lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư khi chưa thể giao vốn được cho chương trình mục tiêu tăng trưởng xanh và biến đổi khí hậu. Còn với Bộ Tư pháp, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đặt ra yêu cầu không thể ngồi chờ hồ sơ văn bản sửa đổi Luật Đầu tư công mà cần đôn đốc các cơ quan liên quan trong thẩm định dự án Luật này, sớm trình Chính phủ cho ý kiến vào tháng 7/2018.

Phải luân chuyển cán bộ

Kết luận buổi làm việc về vấn đề chậm giải ngân của 3 Bộ trên, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng "không thể chấp nhận được tiến độ này".

Theo Phó thủ tướng, nguyên nhân khách quan là rất lớn với các quy định chưa phù hợp thực tiễn ở 11 Luật, hơn 100 Nghị định của Chính phủ về đầu tư, xây dựng (làm ảnh hưởng tới quyết toán công trình dự án, điều chỉnh các nguồn vốn, thủ tục thẩm định phức tạp, không rõ ràng).

Phó thủ tướng khẳng định nguyên nhân là do chủ quan, do đó phải luân chuyển cán bộ đi, đừng để cán bộ ngồi lâu một chỗ, và đặc biệt là thiếu tinh thần trách nhiệm, trì trệ, ngâm hồ sơ. Năm nay Chính phủ có phương châm hành động 10 chữ thì 'Kỷ cương' là đầu tiên mà các Bộ lại không tuân thủ kỷ cương, chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ trong giải ngân vốn đầu tư công", Phó thủ tướng nói.

Ông cũng chỉ ra thực tế khi "Nghị quyết số 60 và số 70 của Chính phủ về đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công đều quy định xử lý cán bộ rồi mà chẳng ai làm. Chưa thấy xử lý được ai, thay thế được ai".

Lãnh đạo Chính phủ yêu cầu Bộ Giao thông Vận tải gửi báo cáo riêng về việc triển khai Nghị quyết số 99 của Quốc hội về sử dụng vốn dư từ mở rộng quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh về tình hình triển khai các dự án, số giao vốn, số giải ngân, ai là chủ đầu tư, ai quản lý và xác định trách nhiệm cá nhân để báo cáo lãnh đạo Chính phủ.

Đồng thời giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn việc thẩm định nguồn vốn cho bộ, địa phương; bổ sung vốn còn thiếu cho các bộ trong kế hoạch trung hạn để thực hiện dự án dở dang của Bộ Giao thông vận tải; phối hợp với Bộ Tài chính công khai tình hình tiến độ giải ngân đầu tư công của các bộ, ngành theo tiến độ hằng tháng.

Giao Thanh tra Chính phủ nghiên cứu, khảo sát, lập kế hoạch thanh tra toàn diện 43 dự án sử dụng vốn dư từ mở rộng quốc lộ 1A và đường Hồ Chí Minh của Bộ Giao thông Vận tải.