Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam vừa tổ chức hội thảo “Phát triển ngành vật liệu xây dựng Việt Nam hiện đại và bền vững”, nhằm giới thiệu những đổi mới của ngành công nghiệp vật liệu thời gian qua và tạo cơ hội để các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học, đại diện doanh nghiệp cùng thảo luận, xác định những nhiệm vụ trọng tâm, cũng như mục tiêu cụ thể mà ngành vật liệu xây dựng cần phấn đấu vào thời gian tới.

GIÁ TRỊ XUẤT KHẨU GIẢM

Phát biểu sự kiện, ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng, cho biết hiện nay, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng trong xây dựng ở nước ta còn rất lớn vì diện tích nhà ở toàn quốc vẫn thấp, tỷ lệ đô thị hóa mới đạt 43%; hệ thống kết cấu hạ tầng về giao thông, năng lượng chưa hoàn thiện… Tuy nhiên, những năm gần đây, ngành vật liệu xây dựng nước ta lại đang gặp khó khăn, sản lượng tiêu thụ và doanh thu đều sụt giảm, dễ dẫn đến nguy cơ đình trệ hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp.

Cụ thể, từ năm 2023 đến nay, tiêu thụ clanhke và xi măng đều sụt giảm. Tổng sản lượng tiêu thụ năm 2023 đạt 87,8 triệu tấn, bằng 88% so với năm 2022. Năm 2023, tiêu thụ xi măng trong nước chỉ đạt 56,6 triệu tấn (bằng 83,5% năm 2022), đây là mức sụt giảm lớn nhất từ trước đến nay của ngành xi măng. Còn lượng clanhk xuất khẩu cũng ghi nhận sự sụt giảm lớn, tổng lượng clanhke xuất khẩu cả năm 2022 chỉ đạt 15,2 tấn (bằng 52,9% năm 2021) và tiếp tục sụt giảm xuống 10,9 triệu tấn năm 2023 (bằng 71,7% năm 2022). Đến hết quý 3/2024, tổng sản lượng xi măng, clanhke tiêu thụ khoảng 66 triệu tấn, chỉ tăng 1% so với năm 2023; xuất khẩu sản phẩm xi măng và clanhke khoảng 22,4 triệu tấn, tăng 1% so với năm 2023, giá trị xuất khẩu đạt 0,83 tỷ USD, giảm 15% so với năm 2023.

Tương tự, từ năm 2020, tiêu thụ sản phẩm sứ vệ sinh tiếp tục giảm mạnh. Năm 2023, sản lượng tiêu thụ chỉ đạt 11,5 triệu sản phẩm tương đương 92% sản lượng sản xuất và giảm 6,55% so với năm 2022. Sản lượng tiêu thụ quý 3 đạt 3,5 triệu sản phẩm, tính chung 9 tháng năm 2024 là 8 triệu sản phẩm (tương đương 75% sản lượng sản xuất) và chỉ tăng 8% so với năm 2023. Tồn kho đến hết quý 3 là 2,5 triệu sản phẩm.

Trong khi đó, tình hình tiêu thụ sản phẩm kính xây dựng cũng không mấy khả quan. Năm 2023, lượng tiêu thụ của vật liệu này đạt 153 triệu m2, giảm 33% so với năm 2022. Ước tính hết quý 3/2024, sản lượng tiêu thụ kính xây dựng đạt 97 triệu m2 QTC (khoảng 87,5% sản lượng sản xuất), tương đương cùng kỳ năm 2023. Đối với vật liệu xây dựng không nung, năm 2023, sản lượng tiêu thụ đạt 4,8 tỷ viên QTC, chiếm 20% so với tổng sản lượng tiêu thụ vật liệu xây dựng. Đến cuối quý 3/2024, sản lượng tiêu thụ đạt 3,75 tỷ viên QTC, chỉ tương đương cùng kì năm 2023.

Đối với bối cảnh hiện nay, ThS. Lê Văn Tới, Phó Chủ tịch Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, đánh giá ngành công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng để khai thác hết công suất các dây chuyền là một vấn đề nan giải, nhất là vật liệu xây dựng. Đặc biệt, trước tình hình thế giới có nhiều “rủi ro và bất ổn kéo dài”, thị trường bất động sản trầm lắng, chi phí vận tải và giá nguyên liệu cao, thị trường nhập ngoại tăng lên cùng các loại thuế, phí … thì tình hình tiêu thụ vật liệu xây dựng càng khó khăn hơn.

CẦN ĐIỀU CHỈNH CHÍNH SÁCH THUẾ VỀ XUẤT KHẨU

Theo ông Thành, thời gian tới, cần điều chỉnh chính sách thuế về xuất khẩu sản phẩm clanhke xi măng măng để bảo đảm tính cạnh tranh với các nước cùng xuất khẩu mặt hàng này, đồng thời phù hợp với Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương về việc không đánh thuế xuất khẩu hàng hóa với các nước ký Hiệp định. Mặt khác, tăng cường biện pháp về phòng vệ thương mại, hàng rào kỹ thuật, chống bán phá giá đối với sản phẩm sắt thép, sản phẩm vật liệu xây dựng như: gạch ốp nhập khẩu, ván sợi, sứ vệ sinh, kính xây dựng… nhằm loại bỏ hành vi cạnh tranh không công bằng và đảm bảo phù hợp với quy định của Việt Nam và WTO.

Đặc biệt, tăng cường dự báo diễn biến trong và ngoài nước để chủ động đưa ra giải pháp ứng phó kịp thời, hiệu quả, giúp cho doanh nghiệp có định hướng ổn định sản xuất, kinh doanh; chống buôn lậu, gian lận thương mại, chống hàng giả, hàng nhái; mở rộng thị trường cả trong và ngoài nước. Không những thế, cần đẩy mạnh đầu tư công, xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, đầu tư phát triển hạ tầng đô thị, nông thôn, các công trình quốc phòng, an ninh, công trình biển, và hải đảo phụ vụ dan sinh và phát triển kinh tế biển. Chủ động đổi mới, áp dụng linh hoạt công nghệ cao, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, góp phần giảm giá thành, nâng cao năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh của sản phẩm.

Ngoài ra, cần tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho thị trường bất động sản, nhà ở; thực hiện quyết liệt Nghị quyết 33/NQ-CP của Chính phủ về một số giải pháp tháo gỡ và thúc đẩy thị trường bất động sản an toàn lành, lành mạnh bền vững. Đẩy mạnh triển khai Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp và các chương trình, dự án xây dựng nhà ở khác để tiêu thụ vật liệu xây dựng; đẩy mạnh xây dựng những công trình chống biến đổi khí hậu như đê chắn sóng, công trình chống sạt lở

Nghiên cứu tăng tỷ lệ lựa chọn phương án sử dụng cầu cạn bê tông cốt thép đối với các dự án đường bộ cao tốc, đặc biệt là ở những vùng có yêu cầu thoát lũ, vùng đất yếu có chiều sâu lớn và những vùng thiếu vật liệu đắp nền đường như vùng Đồng bằng sông Cửu Long. …

Đồng quan điểm, lãnh đạo Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam cũng kiến nghị Tổng hội xây dựng Việt Nam cần tăng cường kết nối để các Hội, Hiệp hội trong ngành có sự giao lưu, hợp tác hiệu quả.

“Trong nền kinh tế thị trường, việc sản xuất ra sản phẩm đảm bảo nhu cầu tiêu dùng không khó, đối với sản phẩm là vật liệu xây dựng cũng vậy. Nhưng việc tiêu thụ sản phẩm, bao gồm cả sản phẩm vật liệu xây dựng thân thiện lại không dễ. Sản xuất vật liệu xây dựng thân thiện còn nhằm đạt mục tiêu lớn là bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, tiết kiệm đất chôn lấp… thì càng đòi hỏi sự chung tay của mọi người. Doanh nghiệp vật liệu xây dựng dẫu có làm tốt công việc của mình nhưng việc định hướng cho người tiêu dùng sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện, khuyến khích cho chủ đầu tư, giao thêm trọng trách cho người thiết kế cũng như nhà thầu xây dựng là việc rất cần thiết”, ông Lê Văn Tới nhấn mạnh.