Nhiều người có năng lực nhưng không muốn làm đại biểu Quốc hội chuyên trách, đó là thực tế đã được không ít đại biểu đương nhiệm nêu khi xem xét Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội.

Định hướng "lời giải" cho bài toán khó này đã được Ban soạn thảo dự án luật đề cập trong báo cáo về một số nội dung dự kiến giải trình, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ, trước thềm phiên thảo luận toàn thể, chiều 12/11.

Ban soạn thảo cho biết, thảo luận tại tổ, có ý kiến đề nghị sửa đổi, bổ sung quy định về chế độ, chính sách của đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách để thu hút người về làm đại biểu Quốc hội chuyên trách, phát huy được tính chủ động, sáng tạo của đại biểu để đóng góp cho Quốc hội.

Theo Ban soạn thảo, trong thời gian qua, chế độ, chính sách của đại biểu Quốc hội nói chung và đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách nói riêng đã có sự quan tâm, thể hiện sự đãi ngộ tốt hơn so với các nhiệm kỳ trước đây.

Tuy nhiên, đây là những vấn đề rất cụ thể, có thể thay đổi theo từng giai đoạn cho phù hợp với khả năng đáp ứng của ngân sách và cân đối chung với các cơ quan, tổ chức khác trong hệ thống chính trị.

Sắp tới, trong quá trình xây dựng thang bảng lương theo vị trí việc làm trong toàn bộ các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội sẽ cùng các cơ quan, tổ chức hữu quan nghiên cứu, kiến nghị cụ thể về chế độ, chính sách đối với đại biểu Quốc hội, đặc biệt là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách để bảo đảm đãi ngộ thích đáng và thu hút được cán bộ tốt.

Với lý do này, Ban soạn thảo xin phép Quốc hội không bổ sung những nội dung này vào dự thảo luật.

Cũng liên quan đến quy định về đại biểu Quốc hội, một số vị đại biểu cho rằng, số lượng không quá 500 đại biểu Quốc hội như luật hiện hành là khá đông, đề nghị giảm từ 10 -15% số lượng đại biểu so với hiện nay (tương tự như giảm số lượng đại biểu hội đồng nhân dân). 

Ban soạn thảo giải thích, việc xác định số lượng đại biểu Quốc hội phải căn cứ vào đặc điểm tình hình của từng thời kỳ, dựa trên nhiều yếu tố về chính trị, văn hóa, xã hội và tiến trình dân chủ hóa trong đời sống xã hội ở Việt Nam. Trong mỗi giai đoạn lịch sử, số lượng đại biểu Quốc hội cũng có sự thay đổi nhất định. Theo Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội năm 1980, tổng số đại biểu Quốc hội không quá 500 người, đến năm 1992 là không quá 400 người, năm 1997 là không quá 450 người.

Từ năm 2001 đến nay, số lượng đại biểu Quốc hội đã được giữ ổn định là không quá 500 người. theo đó, việc cơ cấu, bố trí số lượng đại biểu Quốc hội để bảo đảm tính đại diện cho từng địa phương, từng nhóm cơ quan, tổ chức cũng như các thành phần xã hội đã đi vào nề nếp.

Nếu thay đổi số lượng đại biểu thì cần có sự rà soát, chuẩn bị phương án thấu đáo. Do đó, xin phép Quốc hội cho tiếp tục nghiên cứu để báo cáo khi có đủ điều kiện, Ban soạn thảo thể hiện quan điểm.

Một vấn đề khác cũng còn ý kiến khác nhau, đó là quy định về tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách. Nhiều ý kiến tán thành quy định về tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% trong tổng số đại biểu Quốc hội như Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành.

Một số ý kiến đề nghị nâng tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lên mức cao hơn 35%, có thể là 37%, 40%, 45%, 50%, 60% hoặc ít nhất 50% tiến đến 100%.

"Do đây là vấn đề được nhiều vị đại biểu Quốc hội quan tâm thảo luận và còn có ý kiến khác nhau nên Ban soạn thảo xin được tiếp tục lắng nghe ý kiến của đại biểu Quốc hội để nghiên cứu tiếp thu, tạo sự đồng thuận cao trong Quốc hội", báo cáo viết.

Một số vị đại biểu cho rằng nên giảm đại biểu Quốc hội ở cơ quan hành pháp - Ảnh: Quang Phúc.

Giảm đại biểu Quốc hội công tác ở các cơ quan hành pháp và tư pháp cũng là ý kiến đại biểu nêu khi thảo luận tại tổ.

Ban soạn thảo cho biết, việc tăng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, giảm đại biểu Quốc hội kiêm nhiệm công tác trong các cơ quan hành pháp, tư pháp đã có chủ trương của Đảng. Nội dung này sẽ được cụ thể hóa trong các đề án, văn bản hướng dẫn bầu cử đại biểu Quốc hội mà không nên quy định cứng trong luật để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế của từng nhiệm kỳ bầu cử.

Ban soạn thảo "xin ghi nhận ý kiến của đại biểu Quốc hội để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục chỉ đạo trong quá trình xây dựng Đề án bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV, bảo đảm tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách theo mục tiêu đã đề ra, giảm hợp lý số lượng đại biểu Quốc hội kiêm nhiệm công tác ở các cơ quan hành pháp, tư pháp".