Kết luận thanh tra số 94/KL-TTr của Thanh tra Bộ Tài chính cho thấy trong năm 2023, Cục Hải quan Hà Nam Ninh được Bộ Tài chính giao dự toán thu ngân sách nhà nước là 6.900 tỷ đồng. Tuy nhiên, cơ quan này chỉ đạt thu ngân sách nhà nước là 4.409 tỷ đồng, bằng 64% chỉ tiêu được Bộ Tài chính giao.

Cục Hải quan Hà Nam Ninh trực thuộc Tổng cục Hải quan, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn các tỉnh: Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình.

Kết luận thanh tra cho thấy trong năm 2023, Cục Hải quan Hà Nam Ninh đã đồng hành, hỗ trợ doanh nghiệp khắc phục khó khăn, phục hồi sản xuất, thích ứng với những ảnh hưởng từ đại dịch, duy trì thông suốt hoạt động quản lý nhà nước về hải quan, phấn đấu thực hiện dự toán thu ngân sách nhà nước được Bộ trưởng Bộ Tài chính giao.

Số lượng tờ khai xuất, nhập khẩu năm 2023 là 496.154 tờ khai tăng 10,04% so với năm 2022. Về kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2023 là 25.598 triệu USD, tăng 9,11% so với năm 2022; trong đó, giá trị xuất khẩu 13.666 triệu USD, nhập khẩu 11.932 triệu USD.

Cùng với đó, Cục Hải quan Hà Nam Ninh thực hiện tốt công tác quản lý rủi ro, giám sát hải quan, phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại; đồng thời, thực hiện công tác quản trị nội bộ, quản trị nghiệp vụ, giám sát việc thực thi nhiệm vụ của công chức hải quan, góp phần phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực. 

Tuy nhiên, công tác thu ngân sách nhà nước còn gặp nhiều tồn tại. Kết luận của Thanh tra Bộ Tài chính nêu rõ có 2/5 khoản thu chiếm tỷ trọng lớn (chiếm 93,8% kế hoạch thu được giao) bao gồm thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng đã không hoàn thành kế hoạch bởi chỉ đạt lần lượt 0,2% và 72% kế hoạch pháp lệnh.

Cùng với đó, có 3/5 khoản thu hoàn thành vượt kế hoạch nhưng chiếm tỷ trọng nhỏ (chỉ khoảng 6,2% kế hoạch thu được giao).

Giải trình nguyên nhân không đạt kế hoạch thu ngân sách nhà nước năm 2023 được giao, Cục Hải quan Hà Nam Ninh cho biết do kinh tế thế giới và Việt Nam năm 2023 gặp nhiều khó khăn do những bất ổn về chính trị thế giới, do ảnh hưởng của hậu Covid-19 dẫn đến đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, giá cả leo thang ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh, hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam và các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nam Ninh.

Cụ thể, tại Chi cục Hải quan Ninh Bình, trong 10 doanh nghiệp có thu lớn tại chi cục, số thu ngân sách nhà nước năm 2023 giảm so năm 2022 là 1.314,535 tỷ đồng.

Tại Chi cục Hải quan Hà Nam, có khoảng 24 doanh nghiệp năm 2023 số thu thuế giảm so với năm 2022 là 557 tỷ đồng.

Cùng với đó, việc hoàn thuế cho Công ty cổ phần sản xuất ô tô Hyundai Thành Công Việt Nam tham gia chương trình ưu đãi thuế để sản xuất, lắp ráp xe ô tô theo Nghị định số 57/2020/NĐ-CP ngày 25/5/2020 và Nghị định số 26/2023/NĐ-CP ngày 31/5/2023 của Chính phủ làm giảm số thu ngân sách nhà nước năm 2023. Cụ thể, tại Chi cục Hải quan Hà Nam số tiền hoàn thuế là 123,3 tỷ đồng.

Tại Chi cục Hải quan Ninh Bình có phát sinh khoản hoàn thuế cho các khoản vướng mắc như: hoàn thuế mặt hàng kính, ống cao su, miếng đệm cao su để lại từ các năm trước số tiền là 498,765 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, việc triển khai thực hiện Nghị định số 44/2023/NĐ-CP quy định chính sách giảm thuế giá trị gia tăng theo Nghị quyết số 101/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023 đã quy định giảm thuế giá trị gia tăng đối với một số mặt hàng nhập khẩu từ 10% xuống 8%, ảnh hưởng trực tiếp làm giảm nguồn thu thuế giá trị gia tăng.

Do chính sách giảm thuế 2% khiến Chi cục Hải quan Ninh Bình giảm thu 150,905 tỷ đồng; tại Chi cục Hải quan Hà Nam giảm 53 tỷ đồng.

Ngoài ra, việc thực hiện các hiệp định và chương trình thuế quan ưu đãi có hiệu lực chung (CEPT) và các hiệp định song phương và tác động của Việt Nam ra nhập (WTO), lộ trình thực hiện cắt giảm thuế nhập khẩu theo các Hiệp định EVFTA, Hiệp định CPTPP có những nội dung về ưu đãi thuế quan (C/O) đã làm giảm số thuế nhập khẩu phải nộp, trong đó đặc biệt là những mặt hàng có số thuế nhập khẩu lớn như: khoáng sản (than); nguyên liệu sản xuất: linh kiện sản xuất xe máy, thiết bị điện tử... làm giảm nguồn thu ngân sách nhà nước hàng năm.

Số thu thuế nhập khẩu chủ yếu của cục là từ các doanh nghiệp nhập khẩu linh kiện để sản xuất, lắp ráp ô tô. Khi doanh nghiệp đáp ứng một số yêu cầu quy định thì sẽ được hưởng thuế suất thuế nhập khẩu là 0%, định kỳ sẽ được hoàn thuế nhập khẩu đã nộp và gây giảm thu ngân sách.

Về tình hình thu ngân sách năm nay, tính đến ngày 31/7/2024, toàn Cục Hải quan Hà Nam Ninh thu ngân sách đạt 3.340 tỷ đồng, bằng 56% chỉ tiêu được giao (khoảng 6.000 tỷ đồng) và tăng 32% so với cùng kỳ năm 2023.

Để phấn đấu hoàn thành mục tiêu thu ngân sách được giao năm 2024, Cục Hải quan Hà Nam Ninh tập trung theo dõi chặt chẽ sự biến động của kim ngạch xuất nhập khẩu đối với các mặt hàng có thuế, từng nhóm hàng; đồng thời, bám sát tiến độ thu từng địa bàn và nắm bắt tình hình doanh nghiệp, tháo gỡ vướng mắc.