Chiều 11/3, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức Hội thảo “Công bố báo cáo Rà soát Đầu tư và Chi tiêu công cho Biến đổi Khí hậu tại Việt Nam (CPEIR)”. 

THÚC ĐẨY CHUYỂN ĐỔI NGÂN SÁCH CHO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

Bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, cho biết nội dung báo cáp tập trung vào đánh giá chi ngân sách nhà nước cho biến đổi khí hậu của 6 Bộ (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, và Bộ Khoa học và Công nghệ), 28 tỉnh và thành phố Cần Thơ.

Các khoản chi cho biến đổi khí hậu bao gồm chi đầu tư và chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước và Hỗ trợ Phát triển Chính thức (ODA) trong giai đoạn 2016-2020.

Bà Caitlin Wiesen nhấn mạnh rằng các phân tích trong báo cáo CPEIR có thể được sử dụng để cung cấp thông tin cho việc xây dựng và điều chỉnh chính sách nhằm huy động vốn từ các nguồn khác nhau và thúc đẩy các can thiệp liên quan đến khí hậu.

“Chúng tôi đánh giá cao Chính phủ Việt Nam và người dân đã và đang tăng cường phân bổ nguồn lực và chi tiêu ngày càng tăng cho thích ứng với biến đổi khí hậu. Tuy việc điều này mới chỉ đáp ứng được một phần và cần có sự hỗ trợ của quốc tế và khối tư nhân. Do nguồn lực hạn hẹp nên việc lập kế hoạch và sử dụng sẽ phải gắn chặt với những ưu tiên đã được xác định để đảm bảo đạt được các kết quả tốt nhất trong ứng phó với biến đổi khí hậu”, bà Caitlin chia sẻ.

Phát biểu tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chia sẻ Bộ Kế hoạch và Đầu tư với vai trò là cơ quan đầu mối tham mưu cho Chính phủ về các nguồn tài chính cho khí hậu nhận thức sâu sắc rằng việc xây dựng và lập kế hoạch ngân sách nhằm triển khai, hiện thực hóa các chiến lược, chương trình, mục tiêu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu là vô cùng quan trọng.

"Phân bổ hợp lý tài chính công cho các nhiệm vụ về biến đổi khí hậu sẽ góp phần vào việc thực hiện thành công các cam kết quốc tế ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam cũng như xác định nhu cầu về đầu tư cho biến đổi khí hậu, nâng cao hiệu quả, thiết lập cơ sở để huy động và đa dạng hóa các nguồn lực trong nước và quốc tế cho biến đổi khí hậu”, thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc nhấn mạnh.

CHI TIÊU CHO BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU LIÊN TỤC TĂNG

Ông Koos Neefjes, Chuyên gia quốc tế về Biến đổi khí hậu, cho hay Báo cáo chỉ ra rằng hơn 70% ngân sách cho biến đổi khí hậu của các Bộ và hơn 90% ngân sách khí hậu ở các tỉnh là dành cho chi tiêu thích ứng với biến đổi khí hậu, phù hợp với các ưu tiên chính sách của chính phủ về chi tiêu công trong giai đoạn 2016 - 2020.

Báo cáo cho thấy, Việt Nam đã phân bổ ngày càng nhiều nguồn lực tài chính cho ứng phó với biến đổi khí hậu. Tổng chi ngân sách cho biến đổi khí hậu của 6 bộ và 29 tỉnh, thành phố là gần 6,5 tỷ USD, tương đương 1,3 tỷ USD/năm trong giai đoạn 2016-2020. Đấy là chưa tính ngân sách của các bộ, các tỉnh khác nằm ngoài nghiên cứu khảo sát, dù các bộ, địa phương này chiếm tỷ trọng nhỏ trong chi cho biến đổi khí hậu.

Ở cấp tỉnh, ngân sách bình quân cho biến đổi khí hậu của 28 tỉnh và 1 thành phố trực thuộc trung ương cũng tăng đều khoảng 53%, từ khoảng 700 triệu USD năm 2016 lên gần 1,1 tỷ USD năm 2020. Ngân sách cho biến đổi khí hậu chiếm tỷ trọng tương đối ổn định trong tổng ngân sách cấp tỉnh, dao động trong khoảng 16% - 21% tổng ngân sách.

Trong khi phân bổ ngân sách trong nước ổn định thì nguồn vốn ODA có xu hướng gia tăng. Chi tiêu cho biến đổi khí hậu của các tỉnh thường tập trung chủ yếu vào các can thiệp cụ thể, ví dụ như lương thực, thực phẩm và nước, nước biển dâng, và phát triển rừng.

Ông Jeremy Hills, chuyên gia quốc tế về Tài chính khí hậu nhận định, Báo cáo đánh giá mối liên hệ giữa ngân sách cho biến đổi khí hậu và các chính sách liên quan đến biến đổi khí hậu, bao gồm Chiến lược Quốc gia về Biến đổi khí hậu 2011-2020 (NCCS), Chiến lược Tăng trưởng Xanh (GGS) và Kế hoạch Thực hiện Thỏa thuận Paris (PIPA) cũng như các kế hoạch hành động cấp tỉnh liên quan.

“Các bộ và các tỉnh có thể sử dụng báo cáo này như một công cụ để đánh giá chi thường xuyên và là cơ sở để đầu tư cho các ưu tiên về ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh nhằm cải thiện chính sách và phân bổ nguồn lực cho biến đổi khí hậu”, ông Jeremy Hills chia sẻ.

Ông Vũ Cương, đại diện cho nhóm chuyên gia trong nước cùng thực hiện báo cáo cho rằng, kết quả nghiên cứu cho thấy có các cơ hội để điều chỉnh tốt hơn ngân sách cho biến đổi khí hậu phù hợp với các chính sách, giải pháp và hành động về tăng trưởng xanh và biến đổi khí hậu. Vì không phải tất cả các khoản chi cho biến đổi khí hậu thực tế đều có thể liên quan đến các chính sách này. “Ví dụ, 77% ngân sách đầu tư của Bộ có thể được phân bổ cho các hành động Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Trong khi đó, hơn 50% ngân sách biến đổi khí hậu cho Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu tập trung vào lương thực, thực phẩm và nước”, ông Cương nói.

Các chuyên gia đưa ra một số khuyến nghị chính được đưa ra bao gồm các chiến lược và kế hoạch hành động về biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh cần được phản ánh trong các mục tiêu và chỉ tiêu của các chính sách ngành cũng như Kế hoạch tổng thể phát triển Kinh tế xã hội.

Hơn nữa, hiệu quả nhất là loại bỏ các báo cáo rà soát hồi cứu và chuyển sang theo dõi chi tiêu khí hậu có hệ thống được tích hợp vào hệ thống lập kế hoạch và lập ngân sách. Để làm được như vậy, cần xây dựng một hệ thống giám sát và báo cáo toàn diện để cải thiện việc lập ngân sách, giám sát, báo cáo và thông tin về chính sách và kế hoạch về biến đổi khí hậu.