Trong khi Trung Quốc triển khai dự án “Một vành đai - Một con đường” - sáng kiến kết nối các nền kinh tế Á - Âu - Phi thông qua mạng lưới giao thông và cơ sở hạ tầng lớn chưa từng có, Ấn Độ cũng đang tự xây dựng “con đường tơ lụa mới” của riêng mình.

Theo Forbes, Ấn Độ đang hình thành Hành lang Giao thông Vận tải Bắc - Nam (NSTC) nối Ấn Độ với Iran, Nga, Caucasus và Trung Á. Hành lang này có chiều dài 7.200 km, kéo dài từ Ấn Độ tới Nga, vắt qua Ấn Độ Dương, Vịnh Ba Tư đến biển Caspian.

Hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển từ cảng Jawaharlal Nehru và Kandla phía tây Ấn Độ đến cảng Bandar Abbas ở Iran, sau đó vận chuyển bằng đường bộ và đường sắt qua Baku đến Moscow và St. Petersburg của Nga.

Một tuyến đường thứ hai là đi qua bờ phía đông của biển Caspian, đánh bật tuyến đường sắt mới Kazakhstan - Turkmenistan - Iran, nhập với Hành lang Vận tải xuyên Quốc gia Bắc - Nam.

Hành lang vận tải quốc tế này sẽ giúp giảm chi phí và thời gian vận chuyển hàng hóa giữa các thành phố lớn như Mumbai, Bandar Abbas, Tehran, Baku, Aktau, Moscow và St. Petersburg. 

Ấn Độ nhìn nhận kim ngạch thương mại với Nga có xu hướng giảm, ước tính chỉ xuất khẩu khoảng 1,6 tỷ USD trong năm 2015 là do vấn đề vận tải. Hiện nay, hàng hóa giữa hai nước phải đi bằng đường biển khá dài và luẩn quẩn qua biển Ả rập, kênh đào Suez, biển Địa Trung Hải, biển Bắc và biển Baltic, ước tính ít nhất 45 ngày. Hành lang NSTC sẽ khắc phục vấn đề này.

“Tuyến đường sẽ giúp thời gian vận chuyển từ Mumbai tới St. Petersburg rút ngắn một nửa”, Jonathan Hillman, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế Chiến lược Reconnecting Asia giải thích. “Hành lang Bắc Nam này hứa hẹn mang lại nhiều lợi ích kinh tế hơn so với tuyến đường nội địa Đông Tây hiện nay”.

Ấn Độ đã 3 lần cho thử nghiệm hiệu quả của hành lang NSTC. Trong đó, 2 lần được thực hiện vào năm 2014 cho thấy hành lang này giúp tiết kiệm chi phí hơn 30% và rút ngắn thời gian 40% so với chỉ vận chuyển bằng đường biển như hiện nay.

Phần lớn dự án “Con đường tơ lụa mới” của Ấn Độ, phát triển trên hành lang NSTC đã bắt đầu từ 15 năm trước. Ý tưởng này được khởi nguồn từ năm 2000 và 2 năm sau đó, Nga, Ấn Độ và Iran chính thức ký thỏa thuận hợp tác để biến ý tưởng đó thành hiện thực.

Trong khuôn khổ dự án “Một vành đai - Một con đường” của Trung Quốc, Ấn Độ cũng tìm kiếm được một loạt các dự án phát triển quốc tế của riêng mình. Được sự bảo trợ của chính sách kết nối Trung Á, Ấn Độ đang cố gắng can thiệp sâu hơn với cơ sở hạ tầng và cơ cấu kinh tế của Âu - Á. 

Bên cạnh hành lang NSTC, Ấn Độ là nhân tố lớn thúc đẩy việc cải tiến cảng Chabahar của Iran, được dự báo thúc đẩy khối lượng hàng hóa tăng gấp 5 lần lên 12,5 triệu tấn mỗi năm. 

Nước này cũng hậu thuẫn việc xây dựng con đường dài 218km nối liền trung tâm Afghanistan với biên giới Iran, dự án đa ngành Kaladan ở Myanmar, tuyến đường sắt xuyên Á (TAR) từ Dhaka đến Istanbul, đường cao tốc Ấn Độ - Myanmar - Thái Lan và có thể phát triển cảng Tricomalee ở Sri Lanka. 

Ngoài các dự án cơ sở hạ tầng, Ấn Độ cũng đang tích cực kết nối chính trị. Mới đây, nước này gia nhập Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, ký Công ước TIR - hợp tác vận tải đường bộ quốc tế giữa 71 quốc gia giúp vận chuyển hàng hóa hiệu quả hơn, thúc đẩy Thoả thuận về xe cơ giới giữa các nước Bangladesh - Bhutan - Ấn Độ - Nepal, thảo luận quan hệ đối tác với Liên minh kinh tế Á - Âu - khu vực hải quan bao gồm Nga, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Mỹ…

Hành lang NSTC và các dự án liên quan mang đến cho Ấn Độ cơ hội tiếp cận tốt hơn đến trung tâm Á - Âu, mang lại lợi ích lớn cho nước này, vượt qua Pakistan trong bối cảnh Trung Quốc triển khai hành lang kinh tế Trung Quốc - Pakistan.

Còn với các quốc gia nằm giữa hành lang kinh tế Á - Âu như Iran, Kazakhstan, Turkmenistan... việc hợp tác mọi mặt với các dự án trên đều vì cùng một mục đích: Đi từ số không trở thành tâm điểm của thế giới.