Châu Âu đến lúc cần “thức giấc” trước khủng hoảng để cứu ngành ô tô

Nhiều rủi ro hơn khi hợp tác

Từng được coi là khối có các quốc gia dẫn đầu thế giới về kỹ thuật ô tô và vị thế thương hiệu, các nhà sản xuất ô tô của Liên minh châu Âu đang trong cơn khủng hoảng khi họ phải vật lộn để chuyển đổi sang xe điện và cạnh tranh với các đối thủ Trung Quốc đã chiếm ưu thế trong công nghệ EV.

"Chúng ta cần thấy sự thay đổi trong tư duy để trở nên chủ động và sáng tạo hơn là bị động phòng thủ", Frank Niederländer, phó chủ tịch phụ trách các vấn đề chính phủ của BMW tại châu Âu nhấn mạnh.

Đổi mới đòi hỏi phải sẵn sàng chấp nhận thất bại và "chúng tôi không giỏi điều đó ở châu Âu", Julia Poliscanova, giám đốc về ngành xe tại tổ chức phi chính phủ xanh Transport & Environment, chỉ ra những khó khăn tại công ty pin Northvolt.

Công ty Thụy Điển này được coi là người đi đầu trong khối vì cung cấp giải pháp thay thế cho pin từ châu Á nhưng gần đây đã nộp đơn xin phá sản theo Chương 11 tại Mỹ sau khi không đảm bảo được nguồn tài trợ tư nhân hoặc viện trợ công từ EU.

Khó khăn về tài chính của công ty bắt đầu khi các nhà sản xuất ô tô như BMW rút khỏi hợp đồng, với lý do doanh số bán xe điện chậm lại. Điều đó đã thúc đẩy một cuộc tranh giành tiền mặt và khách hàng tương tự như các kịch bản đang diễn ra tại các nhà cung cấp ô tô trên khắp khối hiện đang sa thải hàng nghìn công nhân.

Không có công ty nào là hoàn hảo, Poliscanova nói, ám chỉ đến những khó khăn về quản lý và tài chính của Northvolt, nhưng việc EU và các chính phủ quốc gia không vào cuộc để giữ cho công ty khởi nghiệp này tồn tại "giống như việc xem tàu ​​Titanic và không làm gì cả. Đây thực sự là một thảm kịch".

Khi các nhà sản xuất ô tô châu Âu nhường nhiều thị phần hơn cho các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc, các nhà hoạch định chính sách đang dần ủng hộ ý tưởng về việc châu Âu đảo ngược mô hình liên doanh do Trung Quốc tiên phong vào những năm 1980 để có được bí quyết công nghệ.

Theo kế hoạch của Trung Quốc, các công ty nước ngoài như Volkswagen có thể thâm nhập thị trường miễn là họ thiết lập quan hệ đối tác với một công ty trong nước có cổ phần kiểm soát trong liên doanh.

Ý tưởng hiện tại là các công ty châu Âu sẽ thành lập liên doanh với các công ty Trung Quốc tại châu Âu, điều này sẽ cho phép họ học cách chế tạo pin và ô tô điện tốt hơn.

Tuy nhiên, bàn cờ địa chính trị của thế giới khiến những thỏa thuận như vậy trở nên phức tạp, Niederländer cho biết.

Ví dụ, chính quyền của ông Biden đã đề xuất lệnh cấm phần mềm Trung Quốc trong xe cộ, và việc ông Donald Trump tái đắc cử khiến việc xuất khẩu xe sang Mỹ trở nên khó khăn hơn.

Các nhà sản xuất ô tô phải đánh giá "những đối tác nào sẽ được thị trường chấp nhận", giám đốc điều hành của BMW cho biết.

Với việc EU cũng đang cân nhắc liệu có nên đi theo bước chân của Mỹ trong việc xây dựng nhiều biện pháp bảo vệ dữ liệu hơn hay không, các mối quan hệ đối tác như vậy có thể trở nên phức tạp hơn nữa.

Rủi ro an ninh

Ngành công nghiệp ô tô sử dụng gần 14 triệu lao động trên khắp châu Âu, nhưng ngành này đang cắt giảm việc làm. Điều này đang gây ra tình trạng hỗn loạn chính trị ở các quốc gia như Đức.

Rủi ro chính trị do xung đột giữa Nga - Ukraine và những bất ổn chính trị khác cũng làm tăng nhu cầu của châu Âu trong việc duy trì một ngành công nghiệp mạnh mẽ và độc lập.

Châu Âu cần phải "sẵn sàng cho điều tồi tệ nhất", Nghị sĩ châu Âu người Pháp Thomas Pellerin-Carlin từ Đảng Xã hội và Dân chủ nói.

Điều đó có nghĩa là đảm bảo rằng EU có chuỗi cung ứng linh kiện và sản xuất quan trọng của riêng mình.

Pellerin-Carlin cho biết điều này cũng bao gồm việc xem xét lại chính sách thương mại của khối và "suy nghĩ kinh tế vĩ mô xung quanh thực tế rằng chúng ta hiện đang sống trong một thế giới đầy rẫy những áp lực", đặc biệt là khi ông Trump tái gia nhập vũ đài toàn cầu và quan điểm "Nước Mỹ trên hết" của ông.

Sự thay đổi trọng tâm

An ninh kinh tế của châu Âu và tương lai của ngành ô tô phụ thuộc vào việc thoát khỏi "chế độ nghỉ hưu", Niederländer nhấn mạnh.

Ông hy vọng áp lực từ các đối thủ cạnh tranh Trung Quốc và hàng loạt khoản đầu tư vào Mỹ nhờ Đạo luật Giảm lạm phát sẽ đủ để khối này "tạo ra một động lực khác".

IRA, với quy mô tiềm năng lên tới hơn 1 nghìn tỷ USD, đã gây ra sự ghen tị và kinh ngạc ở châu Âu kể từ khi được thông qua vào năm 2022, khởi động sản xuất xe điện và đầu tư vào pin tại Mỹ.

Những người trong ngành cho biết EU sẽ được hưởng lợi từ việc "lấy cảm hứng" từ luật này và tạo ra các cơ hội kinh doanh hỗ trợ mục tiêu Thỏa thuận Xanh của Ủy ban Châu Âu là biến lục địa này thành lục địa trung hòa carbon mà không phá hủy cơ sở công nghiệp của lục địa.

Thay vì tập trung vào việc tăng cường thêm quy định, các nhà lập pháp cần chuyển sự chú ý của họ sang việc thực hiện các mục tiêu hiện có nếu lục địa này muốn đưa ngành ô tô thoát khỏi vòng xoáy đi xuống.

"Điểm yếu nhất của chúng tôi là đầu tư", Poliscanova nói. "Nếu chúng tôi không có cách tiếp cận tập trung hơn vào châu Âu và thương mại, điều đó sẽ không xảy ra".