Nóng cuộc đua cạnh tranh giành “miếng bánh” thị phần ô tô bay điện

Chạy đua phát triển

Vào thứ Bảy, Hu Huazhi, Giám đốc điều hành và người sáng lập công ty ô tô bay được giao dịch công khai đầu tiên trên thế giới, Ehang, đã công bố kết quả kinh doanh của công ty trong quý thứ ba 2022. Doanh thu là 8,22 triệu nhân dân tệ (1,70 triệu USD), giảm 36,6% so với năm trước. Công ty đã lỗ ròng 76,54 triệu nhân dân tệ (10,89 triệu USD), so với khoản lỗ ròng 72,25 triệu nhân dân tệ (10,28 triệu USD) trong cùng kỳ năm ngoái.

Trong quý 3, EHang chỉ bán được 4 chiếc EH216 Autonomous Aerial Vehicle (AAV), so với 8 chiếc cùng thời điểm năm ngoái.

EH216 là máy bay cất cánh và hạ cánh thẳng đứng bằng điện (eVTOL) sử dụng năng lượng điện để cất cánh, bay lượn và hạ cánh theo phương thẳng đứng. Nó chở hai hành khách, có tốc độ tối đa 100 km/h, và tầm hoạt động 35 km.

Dường như việc EHang không sinh lãi chút nào có vẻ… không quan trọng lắm, bởi vì theo Hu Huazhi, EH216 đã bước vào giai đoạn cuối cùng của quy trình chứng nhận đủ điều kiện bay với Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC), tức là giai đoạn Trình diễn và Kiểm tra tính tuân thủ. Và bên cạnh đó, EHang vừa nhận được khoản tín dụng trị giá 1 tỷ nhân dân tệ (142,31 triệu USD) từ chi nhánh Quảng Châu của Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc.

Trong vài năm qua, EH216 AAV đã hoàn thành hơn 30.000 chuyến bay thử nghiệm, được thực hiện ở Trung Quốc mà còn ở Nhật Bản và Tây Ban Nha. Và như Hu Huazhi đã chỉ ra trong một bài phát biểu tại diễn đàn CAAC vào tháng 8, không có một sự cố liên quan đến an toàn nào trong tất cả các chuyến bay thử nghiệm của EH216.

Vào tháng 4 năm 2021, EHang cũng đã công bố kế hoạch với 100 tuyến đường hàng không, ban đầu tập trung vào khu vực Quảng Đông, Hong Kong và Macao, sau đó dần dần mở rộng sang các khu vực khác ở Trung Quốc. EHang được cho là đã nhận được 210 đơn đặt hàng nước ngoài cho EH216 và hai biến thể của nó, EH216F để chữa cháy và EH216L cho hậu cần.

EH216 eVTOL là chiếc ô tô bay được chứng nhận đầy đủ gần nhất mà Trung Quốc đạt được, nhưng ô tô bay luôn là chủ đề của các dự đoán kinh tế đầy mạo hiểm. Chừng nào còn có ô tô, thì đã có ý tưởng về ô tô bay, nhưng những điều này thường gây ra khá nhiều sự chế giễu. Tuy nhiên, những dự báo kinh tế mới nhất cho ngành công nghiệp ô tô bay, hay đúng hơn là ngành công nghiệp di động hàng không đô thị (UAM), cũng rất… mơ mộng.

Năm 2018, ngân hàng Morgan Stanley dự đoán rằng ngành UAM/eVTOL có thể trị giá 1,5 nghìn tỷ USD vào năm 2040, hoặc thậm chí lên tới 2,9 nghìn tỷ USD.

Vào năm 2020, công ty tư vấn quản lý Roland Berger dự đoán rằng sẽ có 160.000 taxi hàng không thương mại hoạt động trên không vào năm 2050, khi ngành UAM sẽ tạo ra doanh thu gần 90 tỷ USD mỗi năm.

Chắc chắn, thị trường UAM hiện đang tràn ngập một số lượng lớn những người mới tham gia, về cơ bản được chia thành hai nhóm: các công ty khởi nghiệp và các công ty ô tô và máy bay truyền thống. Đến cuối năm 2021, có ít nhất 200 công ty trên thế giới đang phát triển khoảng 420 loại ô tô bay. Kể từ tháng 9 năm 2022, các công ty này bao gồm Boeing, Airbus, Bell, Embraer, Toyota, Audi, Daimler, Porsche, GM, Tesla, Hyundai và tại Trung Quốc, các công ty ô tô Xpeng, Geely và Great Wall Motor cùng với một số công ty khởi nghiệp như EHang, Zhuhai Xiangyi Aviation Technology, Accel Flight Simulation, và Volant. Ngay cả những gã khổng lồ công nghệ cũng tham gia vào như Tencent đã đầu tư vào Lilium, một công ty ô tô bay của Đức và người đồng sáng lập Google, Larry Page, đã đầu tư vào công ty Kittyhawk (mặc dù công ty này đã đóng cửa vào tháng 9 năm 2022).

Năm 2009, công ty khởi nghiệp Terrafugia của Mỹ đã thực hiện thành công chuyến bay thử nghiệm đầu tiên của một chiếc ô tô bay và công ty đã được Geely mua lại vào năm 2017. Năm 2020, Geely ra mắt Aerofugia, một công ty con tập trung vào các phương tiện bay không người lái (UAV) và vào tháng 9 năm 2021, Aerofugia thành lập liên doanh với công ty khởi nghiệp Volocopter của Đức để phát triển ngành UAM tại Trung Quốc. Vào tháng 6 năm 2020, Terrafugia đã công bố nguyên mẫu của chiếc ô tô bay 5 chỗ TF-2 eVTOL của mình.

Vào năm 2013, thương hiệu xe điện (EV) XPeng đã thành lập XPeng AeroHT để phát triển ô tô bay và vào tháng 10 năm 2021, AeroHT đã nhận được khoản tài trợ khổng lồ 500 triệu USD. Trên trang web của mình, AeroHT hiện tự mô tả mình là “ô tô bay lớn nhất ccông ty ở Châu Á”.

Vào tháng 10, AeroHT X2, máy bay eVTOL hai chỗ ngồi với tám cánh quạt, đã hoàn thành chuyến bay thử nghiệm đầu tiên ở Dubai. Cuối tháng 10, AeroHT X3, chiếc máy bay nặng 2 tấn có hình dáng giống ô tô gắn 4 cánh quạt kép, đã thực hiện chuyến bay thử đầu tiên. Vào tháng 7 năm 2022, AeroHT thông báo rằng các dây chuyền sản xuất thử nghiệm cho X2 và X3 đã được hoàn thành và công ty có kế hoạch bắt đầu sản xuất hàng loạt vào năm 2024. X2 sẽ có giá khoảng 126.000–236.000 USD, trong khi X3 sẽ có giá khoảng dưới 1 triệu nhân dân tệ (142,314 USD)..

Thực tế không như mơ

Khi X3 được ra mắt vào tháng 10, nó đã nhận được sự chế giễu rộng rãi trên mạng Internet Trung Quốc với nội dung dếu đây là hình dáng của một chiếc “ô tô bay”, thì nó có vẻ chỉ là một chiếc ô tô bình thường với bốn cánh quạt khổng lồ. Thật vậy, ngành công nghiệp ô tô bay dường như đã sẵn sàng để cất cánh dưới dạng máy bay eVTOL, nhưng vẫn còn một số vấn đề cơ bản cần giải quyết.

Trình độ hiện tại của công nghệ pin vẫn chưa đáp ứng được nhiệm vụ. Máy bay eVTOL hiện tại rất nhỏ và chỉ có thể di chuyển trong khoảng cách ngắn vì để sản xuất bất kỳ thứ gì lớn hơn sẽ cần pin lithium-ion có mật độ năng lượng 400–600 watt-giờ (Wh) trên mỗi kg. Hiện tại, loại pin tiên tiến nhất của BYD có mật độ 219 Wh mỗi kg và pin Qilin mới nhất của CATL có mật độ năng lượng là 255 Wh mỗi kg. Tuy nhiên, khi mật độ năng lượng của pin đạt 400 Wh mỗi kg, eVTOL sẽ có thể di chuyển 300 km (186 dặm) và với 600 Wh mỗi kg, chúng sẽ có thể di chuyển 400 km (248 dặm).

Vẫn chưa có sự đồng thuận rõ ràng về cấu hình tốt nhất cho eVTOL. Về bản chất, câu hỏi xoay quanh việc liệu chúng nên giống ô tô có thể bay hơn hay máy bay có thể lái hơn. Các eVTOL hiện tại chủ yếu được chia thành máy bay có thiết kế cánh composite và loại có nhiều cánh quạt hoặc cánh quạt nghiêng. Sau đó, tất nhiên, vẫn còn thiếu chứng chỉ đủ điều kiện bay eVTOL, mặc dù EHang hiện tuyên bố sắp đạt được chứng chỉ ở Trung Quốc.

Dù có hoặc không có giấy chứng nhận đủ điều kiện bay, các công ty Trung Quốc như Geely và XPeng có kế hoạch bắt đầu sản xuất hàng loạt eVTOL vào năm 2024–2025, cùng với một số đối thủ cạnh tranh nước ngoài. Chúng sẽ được sử dụng để làm gì?

Hậu cần và cứu trợ thiên tai có thể là những ứng dụng ban đầu, nhưng ngay sau đó, những chiếc ô tô bay có thể sẽ được sử dụng để vận chuyển một số ít người trong khoảng cách ngắn. Giao thông vận tải liên thành phố quy mô lớn vẫn còn là một con đường tắt. Về thời gian biểu tiềm năng, trước năm 2030, ô tô bay sẽ chủ yếu được vận hành trong các cuộc trình diễn sơ bộ; từ năm 2030 đến năm 2050 sẽ dần bước vào thời kỳ vận hành thương mại; sau năm 2050, ngành công nghiệp di động hàng không đô thị (UAM) sẽ ra đời.

Vào thời điểm đó, công nghệ pin sẽ đạt đến giai đoạn hỗ trợ các eVTOL lớn hơn và ô tô bay sẽ trở thành hiện thực. Tuy nhiên, cho đến lúc đó, việc áp dụng công nghệ trên quy mô lớn vẫn chỉ trên bàn giấy…