Thách thức mới của Trung Quốc 2024: Thị trường nội địa không hấp thụ hết pin EV

Khách tham quan xem hệ thống trao đổi năng lượng-pin cho các phương tiện sử dụng năng lượng mới tại một gian hàng trong khu vực phương tiện thông minh của Triển lãm Chuỗi cung ứng Quốc tế Trung Quốc tại Bắc Kinh ngày 1/12. Ảnh: Tân Hoa Xã.

Các nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc thừa nhận rằng “dư thừa năng lực ở một số ngành công nghiệp” là một trong những thách thức kinh tế lớn cần giải quyết vào năm 2024.

Trong năm kể từ khi các hội chợ và triển lãm thương mại trực tiếp tiếp tục diễn ra ở Trung Quốc sau khi nước này dỡ bỏ các hạn chế về đại dịch, các phòng triển lãm trên khắp đất nước đã chật kín những nhà quản lý bán hàng liên quan đến năng lượng mới. Từ pin ô tô điện đến tấm pin mặt trời, họ bán hàng hóa của mình cho các doanh nhân nước ngoài và các đối tác công nghiệp lớn hơn.

Tuy nhiên, sự quan tâm ngày càng tăng đối với ngành này đang có tác động tiêu cực đến tình trạng dư thừa công suất. Và theo cách nói của những người trong ngành, nó trở nên quá “liên quan”, một thuật ngữ nhân học được sử dụng để giải thích một quá trình trong đó đầu vào bổ sung không thể tạo ra nhiều đầu ra hơn.

Xie Runqing, giám đốc một công ty tái chế pin, cho biết vào cuối tháng 11 tại China International Supply China: “Khi giá lithium tăng điên cuồng vào năm ngoái, mọi người đều đổ xô vào. Bây giờ giá đã giảm mạnh và một số lượng lớn công ty phá sản”.

Thật vậy, giá thị trường của lithium cacbonat – một thành phần quan trọng trong pin sạc – đã giảm hơn 80% từ mức đỉnh điểm khoảng 600.000 nhân dân tệ (83.500 USD)/tấn một năm trước xuống còn khoảng 100.000 nhân dân tệ (14.000 USD) trong những ngày gần đây.

Tại hội nghị công tác kinh tế trọng tâm thường niên diễn ra vào tuần này, các nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc thừa nhận rằng “dư thừa công suất ở một số ngành” là một trong những thách thức kinh tế lớn cần giải quyết vào năm 2024.

Và không chỉ những người chơi trong ngành bị ảnh hưởng. Vấn đề dư thừa công suất của Trung Quốc trong lĩnh vực năng lượng mới có tác động sâu rộng đến nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Khi các động cơ tăng trưởng truyền thống đang mất dần động lực, đất nước này đang đặt cược lớn vào nguồn năng lượng mới.

Các nhà phân tích cho rằng, giải pháp tốt nhất sẽ là xuất khẩu thêm hàng hóa năng lượng mới, nhưng họ lưu ý rằng điều này sẽ phải xảy ra trong bối cảnh các rào cản thương mại gia tăng và một số phản ứng dữ dội ở phương Tây đối với các sản phẩm giá rẻ của Trung Quốc. Trong khi đó, việc mở rộng cơ sở hạ tầng năng lượng mới cũng cần thiết để thúc đẩy nhu cầu trong nước.

Trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã phát triển thành quốc gia lớn nhất trong chuỗi công nghiệp năng lượng mới toàn cầu nhờ hỗ trợ chính sách, trợ cấp lớn của chính phủ và mạng lưới cơ sở hạ tầng sản xuất hoàn chỉnh nhất thế giới.

Tuy nhiên, tại một số tỉnh và thành phố nơi chuỗi công nghiệp sản xuất xe điện đã trở thành động lực kinh tế lớn trong những năm gần đây, chính quyền ngày càng lo lắng về tình trạng dư thừa công suất.

Zou Ji, Giám đốc điều hành và chủ tịch của Energy Foundation China, một tổ chức tài trợ cho biết: “Lĩnh vực năng lượng mới đã thu hút hàng nghìn tỷ nhân dân tệ đầu tư và tạo việc làm cho hàng triệu người, đồng thời đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong nền kinh tế quốc gia”.

Nhưng hiện tại, “nhu cầu hạ nguồn không đủ”, Zou cho biết tại một hội nghị thường niên do tạp chí tài chính Caijing tổ chức vào tháng trước.

Trung Quốc hiện thống trị 80% chuỗi cung ứng sản phẩm quang điện và pin ô tô toàn cầu, trong khi hơn 60% ô tô điện chạy khắp thế giới được sản xuất tại Trung Quốc. Kết quả là đã có một số phản ứng dữ dội chống lại sự độc quyền được cho là của Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Xe điện đang gặp khó do các mức thuế được áp dụng kể từ thời chính quyền của tổng thống Donald Trump trước đây, cũng như Đạo luật Giảm lạm phát được ban hành vào năm 2022 dưới thời Tổng thống Joe Biden, đòi hỏi trợ cấp toàn diện cho các nhà sản xuất năng lượng mới trong nước.

Liên minh châu Âu cũng đã công bố một cuộc điều tra trợ cấp trong lĩnh vực xe điện của Trung Quốc. EU đưa ra Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, nhằm ngăn chặn “rò rỉ carbon”, trong đó hàng nhập khẩu sử dụng nhiều carbon từ các quốc gia có chính sách khí hậu ít nghiêm ngặt hơn sẽ vượt trội so với sản xuất trong nước.

Và khi các nhà lãnh đạo Trung Quốc và EU gặp nhau trong hội nghị thượng đỉnh ở Bắc Kinh vào đầu tháng 12, tình trạng dư thừa năng lực của Trung Quốc trong lĩnh vực xanh là một trong những mối lo ngại chính của khối.

Ấn Độ đã áp đặt một loạt thuế quan đối với các sản phẩm quang điện của Trung Quốc, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ áp đặt mức thuế bổ sung 40% đối với xe nhập khẩu chỉ có động cơ điện từ Trung Quốc.

“Trung Quốc có thị trường lớn nên năng lực sản xuất có thể tăng rất nhanh. Nhưng điều tồi tệ là mọi người đều có thể nhảy vào cùng một nhóm cùng một lúc và nhanh chóng bị “liên quan””, Zhou Yuan, giám đốc điều hành và đối tác cấp cao của Boston Consulting Group, cho biết.

Bất chấp các rào cản thương mại, việc ra nước ngoài vẫn là lựa chọn tốt nhất cho ngành năng lượng mới của Trung Quốc, do năng lực sản xuất khổng lồ mà thị trường trong nước không bao giờ có thể đáp ứng được.

“Các doanh nghiệp Trung Quốc phải kiên quyết vươn ra toàn cầu, bao gồm cả Trung Đông và Châu Âu, những nơi vẫn còn nhiều cơ hội lớn. Tất nhiên, trong số rất nhiều quốc gia, chúng ta phải chọn một số thị trường có khả năng thanh toán”, bà Zhou Yuan nói. “Chính phủ và các doanh nghiệp Trung Quốc cũng nên cố gắng có tiếng nói lớn hơn trong việc xây dựng các tiêu chuẩn quốc tế trong lĩnh vực này”.

Vào tháng 7, Cheng Yuan, giám đốc bán hàng của một nhà sản xuất pin lithium-ion có trụ sở tại Thiên Tân, đã đến Lan Châu, tỉnh Cam Túc để tìm kiếm cơ hội kinh doanh ở Trung Đông.

Tại quầy hàng Ả Rập Xê-út của Hội chợ Thương mại & Đầu tư Lan Châu, Cheng đã cố gắng học hỏi từ các nhà triển lãm – từ các công ty tư vấn đến các quan chức chính phủ của đất nước – về khả năng và nhu cầu lưu trữ năng lượng.

Cheng cho biết: “Chúng tôi đã có hoạt động kinh doanh ở nước ngoài tại Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản và chúng tôi hy vọng sẽ mở rộng thị trường xuất khẩu sang Ả Rập Xê-út”.

Trong khi đó, Zou của Energy Foundation China lại phản ánh về việc dư thừa công suất bắt nguồn từ nhu cầu trong nước và cơ sở hạ tầng không đủ.

Ví dụ, một phần lớn năng lượng được tạo ra bởi các tấm pin mặt trời nằm rải rác trên mái nhà của cư dân hiện không thể được truyền lên lưới điện, Zou nói thêm.

Theo số liệu từ Cơ quan Quản lý Năng lượng Quốc gia, trong ba quý đầu năm 2023, công suất quang điện phân tán mới được bổ sung của Trung Quốc, chẳng hạn như từ việc lắp đặt các tấm pin mặt trời trên mái nhà, lần đầu tiên đã vượt quá định dạng phát điện tập trung nơi điện được sản xuất trong một nhà máy lớn.

Về lâu dài, Trung Quốc nên tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng phù hợp để giải quyết những rào cản đó.

Zou nhấn mạnh: “Bây giờ mục tiêu của đất nước là mở ra thị trường mới cho ngành và tạo ra những kỳ vọng đầu tư mới”.