“Chưa nên cho phép tự vận động bầu cử tại Việt Nam”

Thực tiễn cuộc bầu cử vừa qua cho thấy có tình trạng người ứng cử sử dụng vật chất ủng hộ cho cá nhân hoặc địa phương nơi mình ứng cử, tạo sự không công bằng với ứng cử viên khác.

Đây là một trong những nội dung nêu tại tờ trình dự án Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu hội đồng nhân dân được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét chiều 14/8.

Theo ban soạn thảo dự án luật, bên cạnh ý kiến nên quy định việc người ứng cử tự mình tiến hành vận động bầu cử thông qua tiếp xúc trực tiếp với cử tri thì còn ý kiến lo ngại cách thức tổ chức bầu cử ở Việt Nam có đặc thù riêng, người ứng cử phần lớn do cơ quan, tổ chức giới thiệu, do vậy, những người này không có điều kiện tự mình vận động bầu cử so với những người tự ứng cử.

Ban soạn thảo cho rằng, để bảo đảm sự công bằng, khách quan thì không nên bổ sung quy định hình thức người ứng cử tự mình vận động bầu cử. Theo quan điểm này thì vẫn chỉ có hai hình thức vận động là thông qua hội nghị cử tri do Mặt trận Tổ quốc tổ chức và vận động trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Một nội dung được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tập trung thảo luận là quy định trong hồ sơ ứng cử đối với người tự ứng cử phải được ít nhất 30% cử tri nơi cư trú giới thiệu.

Theo quan điểm của ban soạn thảo, người được cơ quan, tổ chức giới thiệu có sự sàng lọc qua nhiều khâu, phải được tập thể lãnh đạo cơ quan, đơn vị và cử tri nơi công tác giới thiệu mới được nộp hồ sơ ứng cử. 

Còn người tự ứng cử thì không có sự sàng lọc này, rất dễ dàng nộp hồ sơ ứng cử vào thẳng bước 3 của quy trình hiệp thương, do vậy thiếu sự bình đẳng giữa người được giới thiệu ứng cử và người tự ứng cử.

Do vậy, ban soạn thảo đề nghị bổ sung quy định đối với người tự ứng cử phải có giới thiệu của ít nhất 30% cử tri ở tổ dân phố, thôn nơi cư trú đồng ý giới thiệu.

“Nếu chúng ta muốn sàng lọc, lựa chọn được những người thực sự ưu tú, có tín nhiệm cao trước nhân dân thì phải làm quy trình khác chứ không phải buộc người ta đi lấy cho đủ tối thiểu 30% ý kiến cử tri ở tổ dân phố, mà trong thực tế cũng không thể làm được”, Phó chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng thể hiện chính kiến.

Một số ý kiến khác cũng cho rằng đây là quy định không khả thi, thậm chí là bước lùi so với luật hiện hành. Bởi người dân có quyền làm chủ, tự ứng cử, người ta tự ứng cử là quyền của người ta còn chọn lọc thế nào là việc của cơ quan hiệp thương, giới thiệu.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý lý giải, sở dĩ đưa phương án người tự ứng cử ấy xin ý kiến cử tri tổ dân phố vì như thế ít nhất gia đình anh phải gương mẫu, bản thân anh cũng phải gương mẫu mới được cử tri đồng ý giới thiệu.

Đây chỉ là một trong nhiều phương án để đảm bảo công bằng trong ứng cử, ông Lý nhấn mạnh.

Vẫn theo lý giải của ông Lý thì có nhiều ý kiến cho rằng người được giới thiệu phải qua nhiều thủ tục, nhiều lần sàng lọc, lấy ý kiến mới được vào danh sách hiệp thương của Mặt trận, trong khi người tự ứng cử không phải qua ý kiến của ai để nộp đơn. Họ cũng cần có một mức độ tín nhiệm nào đấy, cần được tổ dân phố xác nhận về tư cách, đạo đức, phẩm chất, gia đình..., giống như một lần bầu cử quy mô nhỏ mà những người được giới thiệu phải trải qua.

Chủ nhiệm Lý cũng cho hay, nếu phương án này được đồng ý đưa vào dự thảo luật thì ban soạn thảo sẽ nghiên cứu thiết kế để có cách làm khả thi.