Ngày 14/9, Thủ tướng Chính phủ chủ trì Hội nghị của Thường trực Chính phủ làm việc với doanh nghiệp Nhà nước trên phạm vi toàn quốc về các giải pháp thúc đẩy sản xuất kinh doanh và đầu tư phát triển.

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Hội nghị, đến hết năm 2022, Việt Nam còn khoảng 478 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và khoảng 198 doanh nghiệp do Nhà nước nắm cổ phần chi phối.

Trong đó, tuy chỉ chiếm hơn 10% về số lượng, nhưng khối công ty mẹ tập đoàn-tổng công ty (doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn) lại nắm giữ 92% tổng tài sản, 93% tổng doanh thu và 92% lợi nhuận trước thuế của toàn bộ doanh nghiệp nhà nước trên toàn quốc.

Các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước đang nắm giữ khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ doanh nghiệp trên thị trường, chiếm khoảng 25,78% tổng vốn sản xuất, kinh doanh và 23,4% giá trị tài sản cố định và đầu tư tài chính dài hạn của các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp nhà nước đóng góp khoảng 28% thu ngân sách Nhà nước, thu hút khoảng 0,7 triệu lao động, chiếm khoảng 7,3% lao động của toàn bộ khu vực doanh nghiệp.

Khu vực doanh nghiệp nhà nước đóng vai trò chi phối, trong những ngành, lĩnh vực quan trọng, thiết yếu của nền kinh tế.

Trong lĩnh vực năng lượng, các nhà máy điện của EVN, TKV, PVN cung cấp khoảng 87% sản lượng điện cho xã hội.

Trong lĩnh vực xăng dầu, các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp do doanh nghiệp nhà nước sở hữu đóng góp khoảng hơn 84% thị phần bán lẻ.

Trong lĩnh vực tìm kiếm, thăm dò, chế biến và khai thác dầu khí, các doanh nghiệp nhà nước cung cấp 100% thị phần khí khô và 70% thị phần LNG toàn quốc, đáp ứng khoảng 70% nhu cầu xăng dầu, 70-75% nhu cầu phân đạm cho sản xuất nông nghiệp. 

Doanh nghiệp nhà nước cũng đóng góp vai trò quyết định trong nhiều lĩnh vực hạ tầng quan trọng của nền kinh tế, như: viễn thông, công nghệ thông tin (chiếm hơn 90% thị phần về thuê bao di động và băng rộng di động mặt đất), hạ tầng giao thông vận tải, cảng biển, tài chính ngân hàng; cung cấp nguyên vật liệu sản xuất dầu vào quan trọng cho nền kinh tế (xi măng, hóa chất cơ bản, các nguyên, vật liệu dầu, khí, than, xơ sợi, cao su, dăm gỗ; sản xuất phân bón, đạm...); cung cấp dịch vụ công ích...

Tính đến hết năm 2022, tổng tài sản của doanh nghiệp nhà nước trên toàn quốc đạt 3.821.459 tỷ đồng, tăng 4% so với năm 2021.

Tổng doanh thu của các doanh nghiệp nhà nước năm 2022 đạt 2,6 triệu tỷ đồng, tăng 29% so với năm 2021. Lãi phát sinh trước thuế của các doanh nghiệp nhà nước tính đến cuối năm 2022 đạt 241.165 tỷ đồng, tăng 24% so với năm 2021.

Có 64/676 doanh nghiệp có phát sinh lỗ 29.456 tỷ đồng; 144/676 doanh nghiệp (chiếm 21% tổng số doanh nghiệp nhà nước) có tổng số lỗ lũy kế là 69.892 tỷ đồng. Các doanh nghiệp nhà nước có nợ phải trả là 1,98 triệu tỷ đồng, tăng 6% so với năm 2021.

Đến 30/6/2023, tổng doanh thu của doanh nghiệp nhà nước là 689.534 tỷ đồng, đạt 50% kế hoạch năm 2023. Tổng lãi phát sinh trước thuế thu nhập doanh nghiệp là 67.403 tỷ đồng, đạt 63% so với kế hoạch năm 2023. Tổng lỗ phát sinh của cả khu vực doanh nghiệp nhà nước trong 6 tháng năm 2023 là 33.639 tỷ đồng, chủ yếu tập trung ở khối các doanh nghiệp trung ương như: Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) lỗ phát sinh 32.055 tỷ đồng, Tổng công ty Hàng không lỗ phát sinh 1.317 tỷ đồng.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ước cả năm 2023 tổng doanh thu của toàn khu vực doanh nghiệp nhà nước đạt 1,41 triệu tỷ đồng, tăng 4% so với kế hoạch đề ra. Trong đó, tổng lãi phát sinh trước thuế ước đạt 117.388 tỷ đồng; lỗ phát sinh ước đạt 41.666 tỷ đồng, chủ yếu đến từ  EVN: 37.062 tỷ đồng; Tổng công ty Hàng không Việt Nam: 4.515 tỷ đồng.

Tổng thuế và các khoản phát sinh nộp ngân sách Nhà nước của doanh nghiệp nhà nước cả năm 2023 ước đạt 128.821 tỷ đồng, tăng 7% so với kế hoạch.

Lũy kế đến tháng 8/2023, một số doanh nghiệp có tổng doanh thu lớn gồm: Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (đạt 350.525 tỷ đồng, bằng 84,7% kế hoạch năm và 94,4% so với cùng kỳ năm 2022), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (đạt 250.000 tỷ đồng, bằng 109% so với cùng kỳ năm 2022), Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (đạt 169.000 tỷ đồng, bằng 88,9% kế hoạch năm và 84% so với cùng kỳ năm trước liền kề), Tập đoàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (đạt 112.100 tỷ đồng, bằng 66% kế hoạch năm và 101% so với cùng kỳ năm 2022)…