Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển kiêm nhiệm thị trường Bắc Âu cho biết theo danh sách kiểm soát an toàn thực phẩm trong 6 tháng đầu năm 2023 Cơ quan hóa chất EU công bố, các chất được chỉ định đặc biệt nguy hiểm là chất gây ung thư, gây rối loạn nội tiết và ảnh hưởng đến sinh sản. Chúng có thể được tìm thấy trong mọi thứ từ sơn, giấy, hàng dệt may, da, lông thú, nhựa, mực in.

NHIỀU QUY ĐỊNH VỆ SINH AN TOÀN CHẶT CHẼ HƠN

Mục tiêu của việc liệt kê các chất đặc biệt nguy hiểm của EU là loại bỏ dần chúng. Điều này đặt ra yêu cầu ngay lập tức đối với các công ty sản xuất, nhập khẩu hoặc bán hàng hóa có chứa chất đó. Các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu nói chung và Bắc Âu nói riêng cần kiểm tra xem sản phẩm của mình có chứa các chất trên không để có sự điều chỉnh phù hợp.

Ngoài ra, EU vừa chính thức ban hành Quy định 2023/174 sửa đổi Quy định 2019/1793 về việc áp dụng tạm thời các biện pháp kiểm soát chính thức và khẩn cấp đối với một số hàng hóa được nhập khẩu vào EU.

Cụ thể, quy định sửa đổi một số mặt hàng của Việt Nam như sau: mì ăn liền có chứa gia vị, bột nêm hoặc nước sốt, quả thanh long sẽ có tần suất kiểm tra thuốc bảo vệ thực vật là 20%; đậu bắp và ớt chuông thuộc giống capsicum vẫn duy trì tần suất kiểm tra là 50%. Đây không phải là điểm mới.

Theo bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, Tham tán thương mại Việt Nam tại Thụy Điển, các điểm mới trong qui định này là đậu bắp sản xuất tại Việt Nam bị yêu cầu chứng thư kiểm soát thuốc bảo vệ thực vật do phía Việt Nam cấp. Song cũng theo qui định mới, 4 sản phẩm của Việt Nam là mùi tây, rau mùi, húng quế, bạc hà được EU gỡ bỏ kiểm soát, không còn bị kiểm soát ở mức 50% khi xuất khẩu vào thị trường EU như trước đây.

Điều đáng lưu ý, theo bà Thuý, cứ định kỳ 6 tháng một lần, Nghị viện châu Âu và Hội đồng châu Âu (EC) họp để xem xét, đánh giá mức độ vi phạm về an toàn thực phẩm và thức ăn chăn nuôi của các quốc gia xuất khẩu vào EU. Sau đó, EU sẽ thông báo những thay đổi trong quy định về các biện pháp kiểm soát. Có những sản phẩm bị tăng cường kiểm soát có sản phẩm được loại bỏ kiểm soát.

Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu sang EU cần lưu ý các ngưỡng kiểm soát để không vi phạm. Vì chỉ vài doanh nghiệp vi phạm sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ ngành hàng, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp khác.

Bên cạnh đó, EU đã ban hành Quy định (EU) 2022/741 kiểm soát mức dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tối đa và đánh giá mức độ phơi nhiễm của người tiêu dùng đối với dư lượng thuốc trừ sâu trên và trong thực phẩm có nguồn gốc động vật.

Theo đó, các quốc gia thành viên sẽ lấy và phân tích mẫu cho các tổ hợp thuốc trừ sâu được nêu trong quy định. Các sản phẩm có nguồn gốc từ thực vật và động vật sẽ được lấy mẫu ngẫu nhiên để kiểm tra là cam, táo, chuối, kiwi, bưởi, hành tây, cà rốt, bông cải xanh, cải bắp, đậu, ớt, gạo xát vỏ, mỡ gia cầm, sữa bò, trứng gà…

Các sản phẩm này ngoài việc kiểm tra tại cửa khẩu sẽ bị hậu kiểm, lấy ngẫu nhiên hàng tại các siêu thị để kiểm tra. Nếu có dấu hiệu vi phạm, các cơ quan hữu quan sẽ đến kho hàng nhập khẩu để tiếp tục kiểm tra.

“Sản phẩm vi phạm bị thu hồi và phải đăng tin rộng rãi trên các phương tiện truyền thông sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hình ảnh hàng hóa của Việt Nam trong khi việc xây dựng hình ảnh tại các thị trường khó tính này vốn đã rất khó khăn”, bà Thúy nhấn mạnh.

Không chỉ vậy, một vấn đề quan trọng khác các nước Bắc Âu hiện đang quan tâm nhất là biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Xu hướng sử dụng các sản phẩm xanh, tái chế, thân thiện với môi trường, bền vững, tái sử dụng vẫn sẽ tiếp tục được ưa chuộng tại Bắc Âu.

Thoả thuận xanh châu Âu nhằm mục tiêu làm cho EU trở nên trung lập với khí hậu vào năm 2050 là một quy định doanh nghiệp cần lưu tâm. Vì nếu doanh nghiệp không có sự chuẩn bị thì đến thời gian sắp tới sẽ khó vào được thị trường EU.

CẦN CHUYỂN ĐỔI MÔ HÌNH SẢN XUẤT PHÙ HỢP

Do vậy, bà Thúy cho hay, muốn xuất khẩu vào EU nói chung và các nước Bắc Âu nói riêng, doanh nghiệp cần nắm bắt các qui định, xu hướng thị trường để điều chỉnh sản xuất và có hướng tiếp cận thị trường mới. Trong thời gian tới, Thương vụ sẽ nghiên cứu Thỏa thuận xanh châu Âu và tác động đến một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào khu vực Bắc Âu.

Đồng tình, ông Trần Ngọc Quân, Tham tán thương mại Việt Nam tại Bỉ thông tin thêm, ngay từ đầu năm EU đã đưa ra nhiều quy định yêu cầu các đối tác xuất khẩu vào thị trường này phải tuân thủ các quy định về môi trường, lao động, chống phá rừng… Điều này liên quan tới nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam như đồ gỗ, nội thất…

Hay các chính sách về cân bằng năng lượng, chuyển đổi cacbon, liên quan tới các ngành hàng xuất khẩu sắt thép, phân bón, hoá chất… Yêu cầu giảm rác thải đối với các ngành hàng như thời trang, dệt may, da giầy, điện tử.

Ngoài ra, cùng với các quy định về môi trường, EU sẽ đẩy mạnh kiểm soát về an toàn vệ sịnh thực phẩm, chống gian lận thương mại, bất hợp pháp… Những động thái này sẽ gây ra những khó khăn cho các nước khi tiếp cận thị trường EU. Do đó, đòi hỏi các nhà quản lý xuất khẩu Việt Nam phải chặt chẽ hơn trong việc áp dụng các quy định.

Ông Quân cho rằng điểm sáng của quan hệ thương mại Việt Nam – EU là chúng ta bước vào năm thứ 3 thực thi Hiệp định EVFTA. Theo lộ trình, năm 2023 nhiều mặt hàng sẽ có mức thuế suất bằng 0%, đây là cơ hội cho Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu vào thị trường này.

Hiện Việt Nam là một trong 4 nước có FTA với EU. Chính sách thương mại của EU là đẩy mạnh hợp tác với các nước có FTA để tháo gỡ những khó khăn trên thị trường nội địa. Đây chính là cơ hội lớn cho hàng hoá Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào EU.

Cuối năm 2022 đầu năm 2023 vận tải của EU đã có nhiều cải thiện. Vận tải đường biển gần như trở lại mức trước kia, giá giảm dần, nhưng hàng không vẫn đắt.

Vì vậy, đề nghị lãnh đạo Bộ Công Thương chỉ đạo tổ logistics tập trung nghiên cứu cơ chế hỗ trợ xuất khẩu hàng không ở Thái Lan để áp dụng vào Việt Nam. Bởi hiện tại các mặt hàng nông sản của Việt Nam đang chiếm lĩnh được thị trường EU do vận tải bằng hàng không của họ tương đối cạnh tranh so với các thị trường khác.

Năm 2023 rất nhiều quốc gia thành viên EU kỳ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam, Việt Nam cần tận dụng sự kiện này đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Các nước châu Âu đang dần quay trở lại và đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại trực tiếp như trước kia hơn là xúc tiến thương mại gián tiếp nhằm tạo dựng lòng tin giữa doanh nghiệp hai nước.

Cũng trong năm 2023 ngoài việc yêu cầu xuất khẩu xanh, xuất khẩu bền vững của EU các doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển đổi mô hình sản xuất của mình để bắt kịp xu thế mới của EU.