FiinGroup mới đây đã công bố triển vọng ngành ngân hàng với điểm nhấn mục tiêu tăng trưởng tín dụng 15-16% để thúc đẩy phục hồi kinh tế nhưng khó khăn và đầy thách thức. 

MỤC TIÊU TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG 15-16% LÀ RẤT THÁCH THỨC

Theo FiinGroup, Việt Nam đã chứng kiến sự suy giảm đáng kể trong tăng trưởng tín dụng nguyên nhân do sự chậm lại trong các ngành công nghiệp, đặc biệt là những ngành gắn liền với sản xuất xuất khẩu.

Tăng trưởng tín dụng diễn ra chậm chạp trong suốt 11 tháng đầu năm 2023 trước khi bùng nổ đột ngột khoảng 550.000 tỷ đồng, tương đương 4,2% được thêm vào trong tháng cuối cùng, chủ yếu đến từ các ngành bất động sản và xây dựng. 

Đầu năm 2024, Ngân hàng Nhà nước đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 15-16% để thúc đẩy phục hồi kinh tế, tuy nhiên điều này đầy thách thức khi tăng trưởng tín dụng đạt mức tối thiểu 0,26% trong quý đầu tiên. Mặc dù vậy, sự phục hồi sẽ rõ ràng hơn vào cuối năm nhờ chính sách tiền tệ toàn cầu được nới lỏng; lãi suất thấp hơn, tăng trưởng xuất nhập khẩu mạnh mẽ hơn và nhu cầu tiêu dùng được cải thiện, góp phần vào triển vọng tăng trưởng tích cực hơn so với năm 2023.

Về cơ cấu lợi nhuận, gần 80% thu nhập của các ngân hàng vẫn phụ thuộc vào tín dụng, do đó cùng với xu hướng tăng trưởng tín dụng chậm, tổng thu nhập hoạt động của các ngân hàng chỉ tăng nhẹ khoảng 4% so với năm 2022. Hơn nữa, thu nhập ngoài lãi, đặc biệt là thu nhập từ phí dịch vụ đã chịu ảnh hưởng đáng kể do một loạt các sự kiện bất lợi trong ngành bảo hiểm, dẫn đến sự sụt giảm doanh thu từ bancassurance của nhiều ngân hàng.

Mặc dù đối mặt với các thách thức của COVID-19, các ngân hàng Việt Nam vẫn luôn có lợi nhuận, ghi nhận NIM (biên lãi ròng) ấn tượng trong giai đoạn đại dịch tác động. Tuy nhiên, sau khi đạt đỉnh ở mức 3,82% vào năm 2022, biên lãi ròng của các ngân hàng thương mại đã giảm xuống chỉ còn 3,43% vào năm 2023, do tăng trưởng thu nhập lãi ròng chậm chạp và sự giảm sút trong tiền gửi thanh toán không kỳ hạn (CASA).

Trong năm 2024, các ngân hàng được kỳ vọng sẽ hưởng lợi từ môi trường lãi suất thấp, được hỗ trợ bởi dồi dào thanh khoản và chính sách tiền tệ nới lỏng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong nửa đầu năm, giúp giảm chi phí huy động vốn.

Về chất lượng tài sản, năm 2023, nhiều ngân hàng thương mại chứng kiến sự gia tăng các khoản nợ xấu (NPL) khi khả năng trả nợ của người vay giảm sút do các thách thức kinh tế. Các khoản NPL trên bảng cân đối kế toán chủ yếu liên quan đến các khoản vay bất động sản. Việc hình thành NPL vẫn ở mức cao và chưa đạt đỉnh, làm gia tăng áp lực dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng, đòi hỏi cần gia hạn Thông tư 02.

Năm 2023, các ngân hàng chứng kiến sự sụt giảm đáng kể trong tốc độ tăng trưởng lợi nhuận ròng, chỉ đạt 3,6% so với cùng kỳ, chủ yếu do sự suy giảm trong biên lãi ròng (NIM) và tăng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng do gia tăng các khoản nợ xấu.

Nhìn về tương lai, FiinGroup cho rằng các ngân hàng kỳ vọng sẽ tăng trưởng lợi nhuận bằng cách tận dụng sự hồi phục của thu nhập tín dụng, đồng thời nỗ lực cải thiện công tác thu hồi nợ và điều chỉnh chiến lược thu phí.

Mặc dù tỷ lệ an toàn vốn (CAR) giảm đối với hầu hết các ngân hàng từ năm 2022 đến tháng 6/2023 do chất lượng tài sản suy giảm, các ngân hàng Việt Nam vẫn duy trì CAR trên mức tối thiểu theo yêu cầu của Basel II.

LO NGẠI NGHIÊM TRỌNG VỀ CHẤT LƯỢNG TÀI SẢN

Nhấn mạnh về tín dụng, theo FiinGroup, tăng trưởng tín dụng được dự kiến sẽ cải thiện trong 6 tháng cuối năm 2024, do nhu cầu tín dụng tăng từ các khu vực sản xuất xuất khẩu và tiêu dùng trong nước gia tăng.

Ngân hàng Nhà nước đã đưa ra hạn mức tăng trưởng tín dụng một lần cho các ngân hàng thương mại vào đầu năm 2024, tạo điều kiện thuận lợi để các ngân hàng chủ động đẩy mạnh cho vay, tăng cường giải ngân. Các chính sách cơ cấu lại khoản vay theo Thông tư 02 đã được gia hạn đến cuối năm 2024, giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận tín dụng hơn.

Chính sách tiền tệ mở rộng của Ngân hàng Nhà nước giữ lãi suất ở mức thấp, thúc đẩy nhu cầu tín dụng. Môi trường này cho phép các ngân hàng có cơ hội cải thiện biên lãi thuần (NIM) vào năm 2024, nhờ chi phí huy động vốn giảm.

Tuy nhiên, sự suy giảm về chất lượng tài sản của toàn hệ thống vẫn tiếp diễn sang năm 2024, gây ra những lo ngại nghiêm trọng cho ngành ngân hàng: Tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức cao và chưa đạt đến đỉnh điểm, buộc Ngân hàng Nhà nước phải gia hạn chính sách cơ cấu lại khoản vay để hỗ trợ khách hàng.

Khi chất lượng tài sản hồi phục chậm, các ngân hàng sẽ tiếp tục đối mặt với áp lực gia tăng, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh lời.

Các yếu tố bất định vẫn tồn tại khi chính sách tiền tệ có thể thay đổi trong nửa cuối năm 2024 do áp lực lạm phát, có thể làm tăng chi phí huy động vốn và ảnh hưởng đến NIM của các ngân hàng vào cuối năm 2024 và năm 2025.

Cuối cùng, thu nhập phí dịch vụ ròng và hoa hồng có thể gặp thách thức, chủ yếu do các vấn đề với hoạt động bảo hiểm sau khi Luật Tổ chức Tín dụng mới có hiệu lực vào tháng 7/2024. Điều này có thể khiến các ngân hàng phải cơ cấu lại các dịch vụ không phải tín dụng để tăng doanh thu.