Báo cáo phản ánh thực trạng thì sinh động nhưng chưa thấy bóng dáng trách nhiệm là nhận xét của hơn một ý kiến khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về kết quả giám sát tái cơ cấu nền kinh tế, sáng 1/10.

Trình bày báo cáo kết quả giám sát, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu, Trưởng đoàn giám sát cho biết toàn bộ tài liệu phục vụ giám sát lên đến 6 ngàn trang.

Ở 37 trang báo cáo chính, sau đánh giá tổng thể nền kinh tế, đoàn giám sát đã đi sâu vào từng lĩnh vực trọng tâm gồm tái cơ cấu đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và hệ thống ngân hàng.

Theo đoàn giám sát, nhìn tổng thể ba năm gần đây các cân đối lớn của nền kinh tế đặt kết quả tích cực hơn. Tốc độ tăng trưởng kinh tế tiếp tục được duy trì, cơ cấu kinh tế có chuyển biến khá tích cực.

Song, việc đạt được mục tiêu bảo đảm hoàn thành cơ bản cơ cấu lại nền kinh tế vào cuối kế hoạch 2011 – 2015  là hết sức khó khăn, kết quả này sẽ ảnh hưởng đáng kể đến việc thực hiện mục tiêu Việt Nam trở thành nước công nghiệp vào năm 2020.

Ở lĩnh vực đầu tư công kết quả giám sát cho thấy cơ chế chính sách chưa đủ mạnh để thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài tham gia vào khu vực công có sinh lời. Đầu tư vào công nghệ cao, vào những ngành có khả năng dẫn dắt chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Tình trạng đầu tư dàn trải, chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư, chất lượng công trình, dự án thấp vẫn chưa được xử lý triệt để.

Bên cạnh đó tiến độ tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước chậm so với yêu cầu, chưa có chuyển biến mang tính đột phá.

Với tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thì sở hữu chéo, đầu tư chéo đang diễn biến phức tạp, vốn điều lệ không phản ánh đúng thực chất, dẫn đến nguy cơ chi phối thao túng hoạt động ngân hàng.

Tham gia thảo luận đầu tiên là Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền.

Tự giới thiệu rằng mình không phải là nhà kinh tế, nhưng ông Quyền nhấn mạnh rằng ông là tác giả của hàng trăm báo cáo giám sát.

Theo đại biểu Quyền, tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng liên quan đến toàn bộ thể chế. Bởi vậy báo cáo giám sát phải chỉ ra được ba năm qua thể chế nào đi vào cuộc sống và thể chế nào chưa phù hợp, nguyên nhân tại sao.

Ông Quyền cũng đặc biệt nhấn mạnh trong tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước thì nhiều năm thí điểm mô hình tập đoàn đã xảy ra bao nhiêu chuyện từ Vinashin đến Vinalines nhưng khung pháp lý mới là nghị định của Chính phủ thì lần giám sát này đánh giá thế nào?

Báo cáo phản ánh thực trạng rất sinh động nhưng chưa thấy bóng dáng trách nhiệm của Chính phủ, Quốc hội và các bộ ngành đến đâu, giám sát phải chỉ ra được toàn bộ cái đó, ông Quyền góp ý.

Điều hành phiên thảo luận, Phó chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân lưu ý đoàn giám sát chú ý ý kiến của của đại biểu Quyền để chỉ rõ địa chỉ trách nhiệm.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý nhận xét báo cáo giám sát khá giống báo cáo kinh tế -xã hội. Kết quả giám sát nổi lên yêu cầu gì thì chưa rõ, ông Lý nói.

Nhìn nhận quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, ông Lý cho rằng việc triển khai ngay từ đầu đã không kiên quyết và rõ ràng. Quốc hội có nghị quyết từ 2011 nhưng đến 2013 Chính phủ mới có đề án tổng thể. Có đề án thành phần cũng chưa có, chính sách và lộ trình đều không rõ mà báo cáo giám sát lại không hề đề cập.

Báo cáo dường như rất ngại nói về trách nhiệm, câu nhận xét nặng nhất về trách nhiệm là chưa thể hiện quyết tâm cao, liệu thực tế có phải như vậy không,ông Lý băn khoăn.

Đề cập đến hoạt động của VAMC trong tái cơ cấu hệ thống ngân hàng, ông Lý dẫn ý kiến cho rằng đây là nơi nhốt nợ nhiều hơn là mua bán, khi mua 56.000 tỷ đồng nợ xấu nhưng mới bán được có 1.600 tỷ.

"Tôi đọc thấy Hàn Quốc người ta coi nợ xấu là của toàn xã hội, nên kêu gọi người dân đóng góp tiền, vàng để giải quyết nợ xấu", ông Lý phát biểu.

Cũng phân vân về số liệu kết quả xử lý nợ xấu, song Phó chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn còn có băn khoăn rộng hơn.

"Tôi cứ tự hỏi không biết mấy nước xung quanh ta như Trung Quốc, Lào, Campuchia họ có tái cấu trúc nền kinh tế của họ hay không mà kinh tế họ phát triển tốt, tăng trưởng cao, lạm phát rất thấp.

Không biết họ có tái cơ cấu nền kinh tế không mà họ khá thế, chắc là họ cũng khó khăn như ta, cũng bị tác động bởi khủng hoảng tài chính thế giới, cũng có vấn đề nội tại, thậm chí họ còn phải chịu động đất…", Phó chủ tịch Huỳnh Ngọc Sơn băn khoăn.

Sau khi tiếp tục hoàn thiện, báo cáo kết quả giám sát tái cơ cấu nền kinh tế sẽ được trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ 8 khai mạc vào ngày 20/10 tới.