Khi Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe lên cầm quyền cách đây 6 năm, không ai có thể nghĩ rằng sẽ có lúc Trung Quốc trải thảm đỏ đón ông. Nhưng mọi chuyện giờ đây đã khác, có lẽ một phần bởi các chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump - theo hãng tin Bloomberg.

Tuần này, ông Abe sẽ tới Bắc Kinh dự kỷ niệm 40 năm ngày Nhật-Trung ký hiệp ước hòa bình và hữu nghị. Đây sẽ là chuyến thăm song phương chính thức đầu tiên của một nhà lãnh đạo Nhật Bản tới Trung Quốc trong 7 năm. Vào ngày thứ Sáu, ông Abe sẽ có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Sự "tan băng" chậm chạp trong mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất châu Á đã được đẩy nhanh trong thời gian gần đây, khi cả hai nhận thấy cùng chịu sức ép từ chính quyền ông Trump trong lĩnh vực thương mại.

Dù vẫn giữ vững mối quan hệ liên minh với Mỹ trong các vấn đề địa chính trị, ông Abe đang có chiều hướng gia tăng quan hệ kinh tế với Trung Quốc - đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản. Đổi lại, Bắc Kinh cũng xem việc cải thiện quan hệ với Tokyo như một cách để giảm bớt rủi ro mà cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung có thể gây ra.

"Hợp tác kinh tế và thương mại và trọng tâm và động lực của quan hệ Trung-Nhật, tạo nền tảng cho sự tin tưởng lẫn nhau về chính trị", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Gao Feng nói tuần trước.

Từ bên trái phía trên, theo chiều kim đồng hồ: Những lần gặp giữa Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào các năm 2014, 2016, 2017, và 2018 - Nguồn: Bloomberg.

Trong chuyến thăm Trung Quốc lần này, ông Abe dự kiến đưa theo một đoàn doanh nhân gồm hơn 500 người để bàn về các kế hoạch hợp tác kinh doanh, như đã hứa trong chuyến thăm Tokyo của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tới Nhật Bản hồi tháng 5. Hai bên cũng sẽ xem xét nối lại một thỏa thuận hoán đổi tiền tệ bị gián đoạn từ năm 2013 và có thể tiến tới một thỏa thuận cho mượn gấu trúc.

Ngoài ra, Trung Quốc và Nhật Bản cũng đang đẩy nhanhh tiến trình đàm phán Thỏa thuận Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), một hiệp định tự do mậu dịch có sự tham gia của 16 quốc gia châu Á-Thái Bình Dương. Đầu tháng này, tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) nói rằng Bắc Kinh có ý định tham gia Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), thỏa thuận mà Nhật bản thúc đẩy sau khi ông Trump rút lui.

Dù tranh chấp quần đảo Điếu Ngư/Senkaku trên biển Hoa Đông giữa Trung Quốc và Nhật Bản vẫn còn tồn tại, hai nước vào tuần trước đã nhất trí tăng cường trao đổi quân sự và mở một đường dây nóng để tránh va chạm bất ngờ xảy ra. Đây là kết quả đạt được trong cuộc gặp đầu tiên sau 3 năm giữa Bộ trưởng Bộ Quốc phòng hai nước.

Thời gian qua, Nhật Bản đã chỉ trích việc chính quyền ông Trump áp thuế quan lên hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, chính phủ của ông Abe cũng có chung những mối lo ngại với Mỹ trong lĩnh vực thương mại và đầu tư. Hiện Nhật Bản đang cùng với Mỹ vầ châu Âu đưa ra đề xuất để giải quyết các vấn đề về doanh nghiệp quốc doanh và ép buộc chuyển giao công nghệ.

Mặc dù vậy, chuyến thăm của ông Abe củng cố sự khởi sắc đang diễn ra trong quan hệ Nhật-Trung, và mở ra cánh cửa cho một chuyến thăm Nhật Bản của ông Tập Cận Bình, có thể vào năm tới.

"Không ai nghĩ rằng mối quan hệ với Trung Quốc đã hoàn toàn hồi phục, và mọi người cũng không nên nghĩ như thế", ông Kunihiko Miyake, một cựu quan chức ngoại giao Nhật Bản, hiện công tác tại Đại học Ritsumeikan, nhận định. "Chúng tôi đang ở trong một thời kỳ mà nếu hai bên cùng nỗ lực giữ cho sự cọ xát ở mức thấp nhất có thể, thì đó đã được coi là mối quan hệ tốt".