Ngày 15/12/2022, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam họp bàn thống nhất các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp phát triển sản xuất kinh doanh.

Ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho biết, vừa qua, để đáp ứng nhu cầu tín dụng của người dân dịp cuối năm, Ngân hàng Nhà nước đã tăng hạn mức ("room") tín dụng cả năm 2022 từ định hướng 14% lên mức 15,5 - 16%, tương đương tăng khoảng 200.000 tỷ đồng so với trước đó.

Tuy nhiên, theo ông Hùng, kể từ khi các mức lãi suất điều hành được điều chỉnh tăng, mặt bằng lãi suất huy động ở thị trường 1 cũng tăng nhanh. Tính đến ngày 14/12/2022, lãi suất huy động kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng đa số dao động ở mức từ 6,1% - 8,3%/năm, có ngân hàng huy động lãi suất lên đến 11%/năm với số tiền từ 1 tỷ đồng trở lên…

Như vậy, so với cuối năm 2021, mặt bằng lãi suất huy động của hệ thống ngân hàng hiện nay tăng khoảng 3% – 4% ở các kỳ hạn trên 6 tháng và trên 12 tháng.

Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng việc tăng lãi suất huy động khiến chi phí đầu vào của tất cả các ngân hàng đến nay đều bị ảnh hưởng và tăng lên rất nhiều so với giai đoạn 9 tháng đầu năm 2022. Điều này tác động tiêu cực đến việc thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, giảm lãi suất cho vay theo chỉ đạo của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước; đồng thời, dẫn đến rủi ro gia tăng nợ xấu, lãi treo từ phía khách hàng.

Vì thực tế này, vừa qua Hiệp hội Ngân hàng đã họp với các ngân hàng hội viên để kêu gọi thống nhất áp dụng mức lãi suất huy động tại các kỳ hạn tối đa 9,5%/năm (kể cả các khoản khuyến mại cộng lãi suất) để ổn định mặt bằng lãi suất huy động, đảm bảo an toàn thanh khoản hệ thống ngân hàng, đặc biệt trong những tháng cuối năm. Trên cơ sở đó, tiết giảm chi phí nhằm giảm lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp.

Sau cuộc họp này, hiệp hội này đã có Công văn số 454/HHNH-PLNV ngày 9/12/2022 báo cáo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước kết quả cuộc họp và kiến nghị Thống đốc một số giải pháp hỗ trợ các ngân hàng thương mại liên quan đến hỗ trợ thanh khoản từ nay đến hết Tết Nguyên đán 2023; cùng đó, thống nhất mức lãi suất huy động tại các kỳ hạn tối đa 9,5%/năm, kể cả các khoản khuyến mại cộng lãi suất. 

Trong một cuộc họp trước đó vài hôm, khi trao đổi về việc lãi suất huy động tăng nhanh, các ngân hàng đã nêu một loạt các khó khăn, tồn tại.

Thứ nhất, một số ngân hàng quy mô vừa và nhỏ vẫn buộc phải tăng lãi suất lên mức cao hơn mặt bằng chung của thị trường để giữ chân khách hàng (do người dân có hiện tượng thiếu niềm tin vào ngân hàng thương mại cổ phần quy mô nhỏ nên có xu hướng gửi tiền đến các ngân hàng có vốn nhà nước), chứ không hẳn gặp vấn đề thanh khoản.

Thứ hai, giao dịch tín chấp trên thị trường liên ngân hàng bị hạn chế, các giao dịch hầu như đều bị yêu cầu có tài sản đảm bảo và bị áp tỷ lệ phòng vệ rủi ro quá cao so với thời điểm trước đó. Các ngân hàng thương mại có quy mô vừa và nhỏ buộc phải thực hiện giao dịch tiền tệ có tài sản đảm bảo như giấy tờ có giá để đáp ứng nhu cầu thanh khoản hàng ngày; tuy nhiên, khối lượng giấy tờ có giá sẵn có để phục vụ cho nhu cầu trên không nhiều.

Thứ ba, áp lực thực hiện quy định về tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn, cho vay trung dài hạn (tỷ lệ này đã bị giảm từ 37% xuống 34% vào tháng 10/2022, theo lộ trình thì tháng 10/2023 sẽ giảm tiếp tục xuống 30%). Dẫn đến các ngân hàng thương mại đẩy lãi suất huy động vốn trung dài hạn lên cao hơn nhằm đảm bảo tuân thủ quy định.

Mặt khác, đối với tài khoản vốn chuyên dùng của khách hàng, đây là nguồn tiền tương đối ổn định, bền vững, nhưng theo quy định tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN, không được tính vào tổng tiền gửi phục vụ cho việc tính tỷ lệ LDR (tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi).

Thứ tư, các ngân hàng thương mại tham gia thị trường liên ngân hàng không nắm bắt được thông tin của nhau nên không có cơ sở đánh giá mức độ rủi ro, an toàn của đối tác nên rất khó ra quyết định cho vay/gửi tiền lẫn nhau; dẫn đến có thời điểm một số ngân hàng thương mại gặp khó khăn về thanh khoản và phải nâng lãi suất huy động để đảm bảo thanh khoản.