“Nhà nước văn minh không để dân yêu cầu mới xin lỗi”

“Bất kỳ ai phạm lỗi với một cá nhân nào đó thì người ta còn phải xin lỗi trước, thậm chí chưa cần phải nói rằng anh phải xin lỗi tôi, người ta đã phải xin lỗi”, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước (sửa đổi), sáng 31/5.

Góp ý này liên quan đến quy định của dự thảo luật trong phần phục hồi danh dự cho người bị oan.

Nội dung này cũng đã được một số vị đại biểu khác quan tâm. Đại biểu Nguyễn Thị Thuỷ (Bắc Cạn) nhận xét, dự thảo vẫn tiếp cận vấn đề theo hướng, chỉ khi người bị oan có đơn yêu cầu, nhà nước mới tổ chức xin lỗi công khai và phục hồi danh dự cho họ. Còn nếu như người bị oan không có đơn yêu cầu thì việc xin lỗi công khai và phục hồi danh dự sẽ không diễn ra.

Báo cáo giải trình, tiếp thu của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trích dẫn diều 34 của Bộ luật Dân sự quy định cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự thì có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin đó xin lỗi, cải chính công khai.

Báo cáo cho rằng căn cứ vào quy định nêu trên của Bộ luật Dân sự thì xin lỗi và cải chính công khai là quan hệ dân sự thuộc về quyền nhân thân, do đó chỉ khi người bị oan có yêu cầu thì nhà nước mới tổ chức xin lỗi công khai.

Việc trích dẫn này, theo đại biểu Thuỷ là chưa phù hợp, bởi đây không phải là cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự mà đây là cá nhân đã bị cơ quan tố tụng làm oan trong quá trình giải quyết vụ án.

Do đó, phục hồi danh dự của người bị oan, theo bà Thủy, phải là trách nhiệm công vụ chứ không phải là quan hệ dân sự.

“Chúng ta phải thấy được tính chất rất nghiêm khắc của các biện pháp tố tụng hình sự, nếu các biện pháp này được áp dụng thì sẽ phát huy tác dụng trong việc phát hiện tội phạm, nhưng nếu các biện pháp này áp dụng sai thì hậu quả nó để lại cho người bị oan là rất nghiêm trọng”, bà Thuỷ nhấn mạnh.

Đai biểu Thuỷ đề nghị chỉnh lý điều này theo hướng là trong mọi trường hợp, sau khi có văn bản xác định là oan thì cơ quan tố tụng chủ động tổ chức xin lỗi công khai người bị oan và phục hồi danh dự cho họ, trừ trường hợp người bị oan đề nghị không tổ chức xin lỗi công khai.

Đồng tình với đại biểu Thủy, đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) lập luận: “Chúng ta đang xây dựng một nhà nước văn minh, một nhà nước văn minh phải là một nhà nước lịch sự. Bất kỳ ai phạm lỗi với một cá nhân nào đó thì người ta còn phải xin lỗi trước, thậm chí chưa cần phải nói rằng anh phải xin lỗi tôi người ta đã phải xin lỗi”.

Theo ông Nhưỡng thì không phải tất cả người dân đều hiểu được quyền của mình, đặc biệt là những người có trình độ văn hóa thấp, đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, trong khi phổ biến giáo dục pháp luật còn yếu kém.

“Chúng ta đang xây dựng một nhà nước phục vụ, một nhà nước phục vụ thì không cần thiết phải để người dân xin mình thì mới phục vụ, nhà nước phải tự mình đi phục vụ. Nhà nước cần phải thực hiện nghĩa vụ này một cách chủ động hơn là bắt buộc người dân phải đi đòi hỏi”, ông Nhưỡng nhấn mạnh

Cũng góp ý  về phục hồi danh dự, đại biểu Đặng Thuần Phong (Bến Tre) nhận xét, phạm vi điều chỉnh của luật khá rộng, bao gồm bồi thường thiệt hại trong quản lý hành chính, tố tụng và thi hành án. Song, phục hồi danh dự chỉ thực hiện đối với tố tụng hình sự, một số nội dung trong quản lý hành chính như buộc thôi việc, áp dụng biện pháp xử lý vi phạm hành chính, đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.

Còn phục hồi danh dự trong các hoạt động quản lý hành chính khác trong tố tụng dân sự, trong tố tụng hành chính và toàn bộ hoạt động thi hành án hình sự, dân sự, hành chính không thấy đề cập.

Lý do tại sao không quy định vấn đề này, theo đại biểu Phong là cần phải giải trình rõ, vì đây là vấn đề lớn cần nghiên cứu bổ sung và quy định đầy đủ để đảm bảo quyền con người theo quy định của Hiến pháp.