Nợ đọng xây dựng nông thôn mới: 2017 khó dứt điểm

Dù quan tâm đến cả sự thiếu vắng tiếng chim hót và những điệu dân vũ trong báo cáo giám sát về nông thôn mới, nhưng nợ nần vẫn là mối quan tâm lớn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Sáng 5/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010- 2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp”.

Đây là nội dung giám sát tối cao, sẽ được trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp thứ hai, khai mạc vào ngày 20/10 tới đây.

Báo cáo kết quả giám sát, Trưởng đoàn giám sát - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết trong 5 năm cả nước đã huy động được khoảng 851.380 tỷ đồng đầu tư cho chương trình. Song, hiện có đến 53/63 tỉnh, thành phố có nợ đọng với số tiền khoảng 15.277 tỷ đồng, cá biệt đã có địa phương mất khả năng thanh toán gây dư luận không tốt trong nhân dân.

Sau nhiều phân tích cụ thể, đoàn giám sát kiến nghị Chính phủ khẩn trương rà soát tình hình nợ đọng xây dựng cơ bản tại các địa phương, đề ra giải pháp xử lý dứt điểm nợ đọng trong năm 2017 và không để tái diễn tình trạng huy động vốn đầu tư vượt quá khả năng thanh toán dẫn đến nợ đọng xây dựng cơ bản.

Kiến nghị tiếp theo được nêu tại báo cáo là đối với các địa phương còn nợ đọng xây dựng cơ bản thì không cho phép triển khai công trình xây dựng mới cho đến khi xử lý xong nợ, chỉ phê duyệt dự án khi đã xác định được nguồn vốn. Không cho phép doanh nghiệp tự bỏ vốn chuẩn bị đầu tư, thi công dự án nông thôn mới khi chưa được bố trí vốn.

Đoàn giám sát cũng đề nghị không xem xét công nhận đạt chuẩn nông thôn mới đối với địa phương có nợ đọng xây dựng cơ bản. Đối với các địa phương đã được công nhận đạt chuẩn nếu không xử lý xong nợ đọng xây dựng cơ bản trong vòng một năm kể từ khi công nhận thì đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét lại việc công nhận.

Trong bối cảnh kỷ luật ngân sách luôn nhận được phê phán từ các vị đại biểu là lỏng lẻo thì những kiến nghị mang tính chế tài này có thể được xem là điểm nhấn của một báo cáo giám sát.

Nhưng, như phân tích của một số ý kiến tại phiên thảo luận thì lại khó khả thi.

Về con số tuyệt đối, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường khẳng định 15.277 tỷ đồng là chính xác.

Song, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, cách đây 3-4 ngày, Chính phủ có tổ chức hội nghị trực tuyến về nông thôn mới và thông tin ông nghe được từ đây là nợ đọng khoảng 17 ngàn tỷ. Vậy con số nào là đúng?

Nhưng, dù chỉ là 15 ngàn tỷ thì theo Phó chủ tịch cũng khó khả thi.

Có đến 40,7% số xã xây dựng nông thôn mới cả nước đang nợ đọng với mức nợ bình quân khoảng 4,2 tỷ đồng/xã, có nhiều xã nợ đến mấy chục tỷ thì lấy đâu ra tiền để giải quyết dứt điểm, Phó chủ tịch nói.

Nói về tỷ lệ, nợ đọng có thể không lớn so với tổng đầu tư nhưng nếu so với thu ngân sách của các địa phương đang mắc nợ thì tỷ lệ này lại rất lớn, Chủ nhiệm Uỷ ban về các vấn đề xã hội Nguyễn Thuý Anh phân tích.

Chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách Nguyễn Đức Hải đề nghị Bộ Tài chính phân tích kỹ hơn xem 15 ngàn tỷ đó có phải nợ xấu không. Các cụ nói cháo nóng húp quanh, công nợ trả dần, có ép thì mấy ông xã cũng không thể trả ngay được, ông Hải nhận định.

Việc không xử lý xong nợ đọng xây dựng cơ bản trong vòng một năm thì đề nghị xem xét lại việc công nhận, theo một số ý kiến cũng là thiếu thực tế.

Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cũng cho rằng kiến nghị không giải quyết được nợ thì xem lại việc công nhận đạt chuẩn không khả thi tý nào. Vì nông thôn mới có sự đóng góp của dân, còn nợ đọng đôi khi vì mấy ông chính quyền chạy theo thành tích, vậy nói bỏ công nhận đạt chuẩn đi thì bỏ thế nào?

Đồng tình với một số ý kiến là một số nơi đang có sự nóng vội, có bệnh thành tích trong xây dựng nông thôn mới, Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu khái quát, đây là sự nghiệp lâu dài, phải kiên trì bền bỉ chứ đừng nghĩ đến 2020 là xong.

Vừa rồi có thông tin có những xã từ đứa trẻ mới đẻ, người tàn tật, người cô đơn cũng phải đóng suất đinh xây dựng nông thôn mới khiến xã hội nặng nề, cái này cần rút kinh nghiệm, Phó chủ tịch lưu ý.