Ngày 11/3/2025, Văn phòng Chủ tịch nước công bố Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật được Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 9, ngày 19/2/2025.

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh, việc xây dựng Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) nhằm kịp thời tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế, tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc xây dựng và vận hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi, dễ tiếp cận, hiệu lực và hiệu quả, dễ áp dụng trên thực tế, qua đó khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong Kỷ nguyên mới.

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 gồm 9 chương và 72 điều (giảm 8 chương, 101 điều so với Luật năm 2015) với những điểm mới có tính đột phá.

Theo đó, với việc giảm đáng kể số lượng chương, điều so với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, đã thể chế hóa Kết luận số 119-KL/TW về việc “sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo hướng chỉ quy định cụ thể trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội”…

Mặt khác, Luật năm 2025 quy định đơn giản một số thủ tục, rút ngắn thời gian tổng thể (thời gian xây dựng, ban hành luật có thể rút ngắn từ 22 tháng xuống còn khoảng 10 tháng); đơn giản hóa quy trình về tổng thể, tập trung thời gian, nguồn lực vào một số bước quan trọng để nâng cao chất lượng chính sách và dự thảo luật (bổ sung nội dung thẩm định, thẩm tra; tăng thời hạn thẩm dịnh, thẩm tra; bổ sung quy định về tham vấn chính sách…).

So với Luật năm 2015, Luật năm 2025 bỏ hình thức và thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND cấp xã; bổ sung một hình thức nghị quyết quy phạm pháp luật của Chính phủ; thay đổi một hình thức từ quyết định sang hình thức thông tư của Tổng Kiểm toán Nhà nước. Do đó, Luật năm 2025 có tổng số 25 hình thức văn bản quy phạm pháp luật và do 14 chủ thể có thẩm quyền ban hành.

Ngoài ra, Luật năm 2025 cũng bổ sung nguyên tắc kiểm soát quyền lực trong xây dựng và thi hành pháp luật như việc xin ý kiến của cơ quan có thẩm quyền của Đảng đối với việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong trường hợp đặc biệt (Điều 52)…; đồng thời phân định rõ thẩm quyền lập pháp và lập quy.

Bên cạnh đó, Luật năm 2025 bổ sung hình thức nghị quyết quy phạm pháp luật của Chính phủ để giải quyết các vấn đề cấp bách, quan trọng phát sinh từ thực tiễn; đổi mới việc xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội và chương trình lập pháp hằng năm với tính chất linh hoạt cao nhằm mục đích định hướng cho hoạt động lập pháp; đổi mới quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Đặc biệt, Luật năm 2025 bổ sung đa dạng các hình thức lấy ý kiến, phù hợp với từng đối tượng trong đó tham vấn chính sách là quy định mới, quy định đối tượng tham vấn chính sách là Hội đồng dân tộc, các ủy ban của Quốc hội, các bộ, cơ quan ngang bộ quản lý ngành, lĩnh vực liên quan trực tiếp đến nội dung chính sách… Phương thức tham vấn là trực tiếp, tổ chức hội nghị tham vấn; có sự trao đổi, đối thoại, phản biện trực tiếp giữa cơ quan tham vấn và đối tượng được tham vấn.

Ngoài ra, Luật năm 2025 bổ sung quy định hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật dưới luật nhằm bảo đảm “sức sống” của pháp luật thay vì thường xuyên thay đổi pháp luật; quy định cơ quan trình chủ trì tiếp thu, chỉnh lý dự án luật, chịu trách nhiệm cho đến khi dự án được thông qua hoặc ban hành…

Đề cập đến vấn đề rút ngắn thời gian xây dựng, ban hành song vẫn bảo đảm chất lượng pháp luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho rằng luật pháp không tránh khỏi việc lạc hậu so với cuộc sống nên yêu cầu luật phải đáp ứng kịp thời hơn, khắc phục các bất cập trong thực tiễn. Do đó, xác định muốn có đạo luật tốt thì chính sách phải tốt. Chính sách tốt giải quyết được vấn đề thực tiễn cuộc sống đòi hỏi, chủ trương của Đảng nêu ra… Trong đó tham vấn chính sách là giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường tính dân chủ.

Mặt khác, Luật năm 2025 cũng quy định cơ quan trình chịu trách nhiệm đến cùng, cần phải đeo bám, tôn trọng người góp ý, Đại biểu Quốc hội để dự thảo có sự đồng tình cao. Điều này đặt ra gánh nặng; đề cao sự chủ động, trách nhiệm của các bộ ngành.

Mặt khác, Luật năm 2025 cũng bổ sung quy định về tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật và nguồn lực bảo đảm cho công tác xây dựng, tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật.