Bộ Tư pháp đang xây dựng Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn thi hành án dân sự thời gian qua. Dự kiến dự án luật sẽ trình Quốc hội vào tháng 10/2025

Theo Bộ Tư pháp, dự thảo luật gồm 5 chương, 83 điều, trong đó đề xuất bổ sung nhiều chế định mới như ủy quyền, thỏa thuận.

LÀM RÕ CÁC KHÁI NIỆM THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

Dự thảo quy định khái niệm “người được thi hành án”, “người phải thi hành án”; bổ sung khái niệm “người có tài sản bảo đảm là người phải thi hành án trong phạm vi nghĩa vụ mà họ bảo đảm”; “người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan”.

Theo Bộ Tư pháp, việc bổ sung khái niệm “người có tài sản bảo đảm” là do trên thực tế, nhiều vụ việc khi cơ quan thi hành án xử lý tài sản bảo đảm của người thứ ba gặp nhiều sự chống đối, không hợp tác, khiếu nại tố cáo gay gắt. Nguyên nhân vì họ cho rằng họ không phải là người phải thi hành án nên không có nghĩa vụ như người phải thi hành án.

Quy định hiện hành chưa quy định để người thứ ba có tài sản bảo đảm khi bị xử lý được thực hiện các quyền của đương sự như: thỏa thuận, chuộc tài sản trước khi bán đấu giá…

Mặt khác, theo quy định hiện hành, đối tượng bị tạm hoãn xuất cảnh là người phải thi hành án, không bao gồm người có tài sản bảo đảm theo bản án, quyết định và trong trường hợp người phải thi hành án bị Tòa án thụ lý đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản thì việc thi hành án bị tạm đình chỉ, đình chỉ.

Do vậy, trong nhiều trường hợp, người thứ ba có tài sản bảo đảm cho nghĩa vụ thi hành án nhưng cơ quan thi hành án dân sự không có cơ sở tạm hoãn xuất cảnh hoặc áp dụng biện pháp bảo đảm, cưỡng chế đối với tài sản của họ dẫn đến tài sản bị tẩu tán, việc thi hành án bị kéo dài.

Còn khái niệm “người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là cơ quan, tổ chức, cá nhân mà trong quá trình tổ chức thi hành án phát sinh các quyền, nghĩa vụ của họ”. Theo đó, hiện nay, việc xác định người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong thi hành án còn nhiều lúng túng vì không thể căn cứ theo người có quyền lợi,nghĩa vụ liên quan trong bản án, quyết định vì quá trình tổ chức thi hành án mới phát sinh các đối tượng này.

Đơn cử như quá trình tổ chức thi hành án mới phát hiện tài sản thi hành án đang thế chấp tại ngân hàng. Trong trường hợp này phát sinh ngân hàng là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong việc thi hành án, cơ quan thi hành án dân sự khi xử lý tài sản thi hành án phải thông báo để ngân hàng biết.

ĐỀ XUẤT BỔ SUNG THÊM CHẾ ĐỊNH ỦY QUYỀN, THỎA THUẬN

Một điểm mới là dự thảo bổ sung thêm chế định ủy quyền. Theo đó, người phải thi hành án được “ủy quyền cho tổ chức, cá nhân đại diện thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình theo quy định pháp luật”.

Lý do là vì thực tiễn công tác thi hành án dân sự phát sinh nhiều vướng mắc khi người phải thi hành án muốn ủy quyền cho người khác thay mặt mình nhận thông báo hoặc trường hợp người được thi hành án cũng đồng ý việc ủy quyền của người phải thi hành án do họ có lý do không thể liên hệ cơ quan thi hành án mặc dù hợp tác.

Do đó, pháp luật về thi hành án dân sự sẽ quy định trường hợp nào người phải thi hành án thực hiện việc ủy quyền này.

Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung về việc người phải thi hành án được “chuyển giao nghĩa vụ thi hành án cho người khác theo quy định của luật này”.

Cơ quan soạn thảo có dẫn chứng trường hợp người con vay tiền nhưng đến hạn không trả nợ được tiền vay nên bố mẹ đã viết giấy cam kết và ký xác nhận về việc sẽ chịu trách nhiệm trả tiền thay cho người con.

Tuy nhiên, đến thời hạn cam kết, bố mẹ của người vay tiền cũng không trả tiền. Vậy, trong trường hợp này, giấy cam kết của bố mẹ về việc trả nợ thay cho người con có hiệu lực pháp luật hay không và người cho vay tiền có quyền căn cứ vào giấy cam kết để khởi kiện ra Tòa án buộc bố mẹ phải trả nợ thay cho người con hay không.

Vì thế, trong trường hợp bên có nghĩa vụ không thực hiện được thì bên bảo đảm có trách nhiệm thực hiện thay nghĩa vụ…

Ngoài ra, dự thảo quy định về chế định người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan được “thỏa thuận với người được thi hành án, người phải thi hành án về việc thi hành án có liên quan”.

Điều này nhằm bảo đảm quyền của người thứ 3 khi tham gia vào hoạt động thi hành án dân sự. Chẳng hạn khi xử lý tài sản bảo đảm của người thứ 3 thì họ được quyền thỏa thuận về giá đối với tài sản đó.