500 đại biểu là các nông dân làm kinh tế xuất sắc, các doanh nghiệp nông nghiệp, các nhà quản lý, nhà khoa học, chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp… đã tham dự Diễn đàn Nông dân Quốc gia lần thứ VII với chủ đề: ”Người nông dân chuyên nghiệp” diễn ra ngày 12/9/2022. Tham dự và chủ trì Diễn đàn có Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân; Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan; Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn; Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Duy Hưng.

VÌ SAO PHẢI “TRÍ THỨC HÓA NÔNG DÂN”

Phát biểu khai mạc, bà Võ Thị Ánh Xuân, Phó Chủ tịch nước nhận định Diễn đàn Nông dân quốc gia lần này diễn ra trước thềm Hội nghị biểu dương nông dân sản xuất kinh doanh giỏi lần thứ VI (2022-2027) là một hoạt động có ý nghĩa hết sức thiết thực, bổ ích.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang tập trung chỉ đạo phục hồi phát triển kinh tế- xã hội sau 2 năm nước ta chịu tác động nặng nề bởi đại dịch Covid-19. Đặc biệt, mới đây tại Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII), Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã thông qua Nghị quyết số 19-NQ/TW về vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

“Tôi cho rằng cách đặt vấn đề và chọn chủ đề "Người nông dân chuyên nghiệp" tại Diễn đàn lần này rất kịp thời và trúng vấn đề nhằm cụ thể hóa việc thực hiện và đưa Nghị quyết 19 vào cuộc sống”, Phó Chủ tịch nước nhấn mạnh.

TS. Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), nêu vấn đề: Tại sao phải đặt vấn đề tri thức hóa nông dân trong lúc này là bởi hiện chất lượng lao động nông nghiệp của chúng ta đang suy giảm. Do hiện tượng già hóa dân số và tình trạng đô thị hóa đã “hút” nguồn nhân lực trẻ, khỏe từ nông thôn ra thành thị, dẫn đến tình trạng lao động ở lại nông thôn chủ yếu là những người trên hoặc dưới độ tuổi lao động.

Theo ông Thịnh, giai đoạn 2010-2020, thực hiện Đề án 1956, đào tạo nghề nông nghiệp được 2,84 triệu lao động nông thôn.Tuy nhiên, chất lượng lao động vẫn còn rất thấp, chưa đạt yêu cầu. Đề án 1956 đã kết thúc vào năm 2020; hiện Chính phủ đã giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng “Đề án đào tạo nghề nông nghiệp cho lao động nông thôn đến năm 2030”, Bộ đã trình Đề án lên Chính phủ (tháng 3/2022), tuy nhiên đến nay chưa được phê duyệt.

“Cần tri thức hóa người nông dân, nâng cao trình độ học vấn, trình độ chuyên môn, tay nghề, kỹ năng nghề nghiệp, quản lý sản xuất kinh doanh và hiểu biết của nông dân về các vấn đề xã hội, kinh tế nói chung và vấn đề liên quan đến ngành nông nghiệp nói riêng. Ngoài kỹ năng nghề nghiệp, nông dân cần nâng cao kiến thức, hiểu biết, nắm rõ, cập nhật thông tin về các vấn đề chính trị, xã hội, kinh tế chung trên thế giới và Việt Nam, bởi mỗi biến động ở những vấn đề trên đều có tác động đến sản xuất và thương mại nông sản, liên quan thiết thực đến quyết định sản xuất, kinh doanh của họ”, ông Lê Đức Thịnh nói.

NHỮNG CÂU HỎI TỪ NÔNG DÂN

Rất nhiều nông dân sản xuất kinh doanh giỏi đã đăng đàn phát biểu tại Diễn đàn.

Đề cập việc bão giá thức ăn chăn nuôi, nhiều hộ chăn nuôi đã thua lỗ nặng, nữ nông dân Hoàng Thị Chắp, xã Cốc San, thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, cho hay đối với những hộ chăn nuôi quy mô lớn, nếu có các hợp đồng, mối quan hệ làm ăn lâu dài với các doanh nghiệp, chi phí giảm được rất nhiều.

“Các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi, vật tư đầu vào ngành nông nghiệp có các hình thức gì để bắt tay cùng chúng tôi để hai bên cùng có lợi và tiết giảm chi phí đầu vào?”, bà Chắp nêu câu hỏi.

Nông dân Lê Đình Trúc đến từ xã Yên Thọ, huyện Như Thanh, tỉnh Thanh Hoá đặt vấn đề: Hàng năm, nước ta có trên 40 triệu tấn rơm rạ, hàng chục triệu tấn mùn cưa, bã mía, thân lõi ngô... nếu sử dụng số nguyên liệu này để chuyển sang trồng nấm thì sẽ tạo ra hàng triệu tấn nấm thương phẩm phục vụ nội tiêu và xuất khẩu.

Nhưng đến nay, sản lượng nấm trên thị trường trong nước chủ yếu là hàng Trung Quốc (chiếm đến 60 -65%). Vậy tới đây, Nhà nước sẽ có chính sách gì để khuyến khích và hỗ trợ chính sách về kinh tế tuần hoàn?

Nữ nông dân Nguyễn Thị Hồng Minh - Giám đốc HTX Tân Thành, tỉnh Bắc Kạn cho rằng vấn đề lớn nhất của người nông dân là phải biết nắm bắt cơ hội từ thực tế của thị trường.

“Cái lo chính của chúng tôi hiện nay là, để thu mua sản phẩm của người nông dân, chúng tôi cần rất nhiều vốn lưu động. Vậy xin hỏi, nhà nước có nguồn vốn nào ưu đãi để chúng tôi được tiếp cận?”, bà Minh thắc mắc.

Nông dân Trần Thị Thanh Thoan, ở xã Mộc Nam, Duy Tiên, Hà Nam nêu vấn đề: Có một thực tế ở nhiều địa phương đang có tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa mạnh mẽ như Hà Nam hiện nay là quỹ đất dành cho sản xuất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp, có tình trạng nông dân thiếu đất để trồng cỏ nuôi bò.

“Để mở rộng quy mô đàn bò sữa, chúng tôi rất mong được thuê hoặc thầu lại những diện tích đất trồng lúa kém hiệu quả, diện tích đất nông nghiệp có xu hướng bị bỏ hoang ở một số địa phương để phát triển vùng nguyên liệu bền vững, nhưng thực tế cho thấy việc thuê, mượn lại đất còn gặp rất nhiều khó khăn do thiếu các hướng dẫn, cơ sở pháp lý”, bà Thoan nói.

Nông dân Đặng Văn Bảy, ở xã Thạnh Phong, Thạnh Phú, Bến Tre bày tỏ mong muốn Nhà nước hỗ trợ nông dân tham gia các lớp tập huấn ứng dụng công nghệ cao trong nuôi tôm, xúc tiến thương mại, có chính sách hỗ trợ nông dân ứng dụng công nghệ, hiện đại hóa quy trình sản xuất.

TRĂN TRỞ CỦA DOANH NGHIỆP

Nhiều doanh nghiệp đã đăng đàn nêu những tâm tư về nông dân và nông dân chuyên nghiệp. Ông Ngô Tiến Dũng, Phó Giám đốc Công ty CP chuỗi thực phẩm Tập đoàn TH, cho biết hiện nay nhiều nông dân đang bơ vơ không biết sản xuất cái gì để bán cho doanh nghiệp. Phía doanh nghiệp cũng rất mong muốn xây dựng được một vùng nguyên liệu đảm bảo chất lượng và minh bạch.

“Chúng tôi kết nối với nông dân thông qua các HTX. Tuy nhiên, có một thực tế khi triển khai, nhiều nông dân còn e ngại và thiếu niềm khi tham gia các HTX. Vấn đề cốt lõi là làm sao xây dựng được HTX kiểu mới và ai là người tham gia. Khi nông dân tham HTX thì người nông dân được cái gì?”, ông Dũng trăn trở.

Cho biết hiện Hàn Quốc cũng đang “thông minh hóa nền nông nghiệp”, ông Hong Sun, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam chia sẻ, thông minh hóa nền nông nghiệp không thể ngay lập tức, mà cần thời gian, quá trình và cần phải đầu tư vốn lớn, rất 4-5 lần so với sản xuất nông nghiệp thông thường.

"Thực tế ở Hàn Quốc cho thấy, một trong những rào cản khiến khó thực hiện thông minh hóa nền nông nghiệp là do nhiều người lớn tuổi không mặn mà với nông nghiệp thông minh do khó tiếp cận với các tiến hộ khoa học, công nghệ. Đây cũng chính là vấn đề mà nền nông nghiệp Việt Nam đang gặp phải. Do đó, chúng ta cần đầu tư thêm công tác đào tạo từ sớm, từ đầu và phải thật bài bản", ông Hong Sun nói.

Ông Hong Sun cho rằng chính sách về đất đai ở Việt Nam đang còn nhiều hạn chế, đặc biệt là những vấn đề ưu tiên cho doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào nông nghiệp.

“Rất nhiều bạn bè tôi là doanh nghiệp Hàn Quốc muốn đầu tư làm nông nghiệp ở Việt Nam nhưng họ không đàm phán được khi thuê đất do giá quá cao. Do đó, Phó Chủ tịch nước, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần đề xuất với Nhà nước, Chính phủ dành sự quan tâm nhiều hơn nữa tới lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp thông minh. Sớm hoàn chỉnh những hạn chế trong thể chế, chính sách để việc đầu tư vào nông nghiệp được thuận lợi hơn, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này”, ông Hong Sun kiến nghị.

Trăn trở về nông dân, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Tập đoàn Thaibinh Seed Trần Mạnh Báo tâm sự: “Với tôi, người nông dân chuyên nghiệp phải là người phải có tri thức, am hiểu công nghệ, am hiểu pháp luật, chấp hành nghiêm chỉnh quy định pháp luật. Am hiểu quy luật kinh tế, thị trường, vốn, tài chính… Am hiểu chúng ta đang sống trong môi trường nào? Thời đại nào? Thể chế chính trị ra sao?”.

Nhấn mạnh nông dân phải am hiểu khoa học công nghệ, ông Báo cho rằng những nông dân ai cũng có smartphone, phải biết thứ chúng ta đang sản xuất thuộc công nghệ nào, sở hữu trí tuệ ra sao, phù hợp với môi trường chúng ta đang sống hay không. Đồng nghĩa với việc phải am hiểu môi trường tự nhiên, am hiểu khí hậu, thời tiết vùng mình sinh sống để lựa chọn cây trồng, vật nuôi sao cho phù hợp.

“Nông dân phải luôn luôn nghĩ đến quan hệ hợp tác, quan hệ với nhau, quan hệ với các cơ quan quản lý, với các doanh nghiệp, và cả quan hệ quốc tế. Khi quan hệ quốc tế thì chúng ta phải có thương hiệu. Việc xây dựng thương hiệu sản phẩm cũng chính là cách xây dựng thương hiệu cho cá nhân – những người sản xuất chuyên nghiệp”, ông Trần Mạnh Báo nhấn mạnh.