Lâu nay, các doanh nghiệp niêm yết thường bị sở giao dịch chứng khoán nhắc nhở phải nghiêm túc chấp hành quy định công khai báo cáo tài chính.

Giờ đây, không chỉ doanh nghiệp phải chấp hành nghĩa vụ này, mà bản thân sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán cũng phải thực hiện, theo quy định tại Thông tư số 29/2010/TT-BTC ngày 4/3/2010 của Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế quản lý tài chính đối với hai cơ quan này.

Thông tư 29 sẽ có hiệu lực sau 45 ngày kể từ ngày ký. Điều này có nghĩa là các sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký ngay từ bây giờ bắt đầu phải "làm quen" với công khai tài chính của đơn vị mình. Theo quy định tại Điều 23 của Thông tư, hàng năm, sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký phải thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính.

Việc kiểm toán báo cáo tài chính do công ty kiểm toán độc lập trong danh sách các tổ chức kiểm toán được chấp thuận đối với lĩnh vực chứng khoán. Kết quả kiểm toán báo cáo tài chính của Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký được gửi cho Bộ Tài chính. Trong thời hạn 120 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính, sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký phải công khai báo cáo tài chính. Hội đồng quản trị, tổng giám đốc sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký chịu trách nhiệm về tính chính xác, trung thực của báo cáo tài chính…

Quy định mới này được nhận định là sẽ giúp cơ quan quản lý nhà nước thuận lợi hơn trong quản lý, giám sát hoạt động của các Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký, nhất là ở khía cạnh tài chính, đồng thời tạo sự bình đẳng về nghĩa vụ công khai tài chính giữa các cơ quan "chủ chợ" thị trường chứng khoán (sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký) với doanh nghiệp niêm yết, công ty chứng khoán.

Tổng giám đốc một doanh nghiệp niêm yết nhìn nhận, với quy định các sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký phải công khai báo cáo tài chính, cái được lớn nhất đối với các doanh nghiệp niêm yết, cũng như thị trường chứng khoán là đánh dấu sự thay đổi về tư duy ứng xử của cơ quan quản lý với một bên là các doanh nghiệp còn "có chất" nhà nước như Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm Lưu ký, với bên còn lại là các doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần.

Quy định về nghĩa vụ công khai báo cáo tài chính tự thân nó đã tạo sức ép nhất định đối với các Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký trong việc tuân thủ nghĩa vụ này. Bởi lẽ, với tư cách là các "chủ chợ" trên thị trường chứng khoán, mỗi khi muốn nhắc các doanh nghiệp niêm yết, công ty chứng khôans nghiêm túc chấp hành nghĩa vụ công khai báo cáo tài chính, thì các sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký sẽ phải tự "soi" lại mình xem đã gương mẫu chấp hành chưa.

Rõ ràng, chỉ khi tự giác tuân thủ nghĩa vụ này, thì mới tự tin nhắc nhở các thành viên khác của thị trường chứng khoán. Thậm chí, phải nỗ lực thực thi nghiêm túc, thì lời nhắc nhở, thậm chí cảnh báo mới có giá trị, còn không sẽ ngược lại.

Để đảm bảo tính chặt chẽ trong việc chấp hành nghĩa vụ công khai tài chính của các sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký, Thông tư 29 còn quy định, trong trường hợp cần thiết, Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký chịu sự kiểm tra tài chính của Bộ Tài chính thông qua các hình thức: kiểm tra báo cáo tài chính định kỳ hoặc đột xuất; kiểm tra chuyên đề theo từng yêu cầu của công tác quản lý tài chính.

Ý nghĩa của quy định mới nêu trên còn ở chỗ, Bộ Tài chính đã thể hiện quan điểm nghiêm khắc với "con đẻ" của mình, bởi Bộ chính là đơn vị thực hiện quyền, nghĩa vụ của đại diện chủ sở hữu vốn và tài sản tại các Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký.

Điều này cho thấy, cơ quan quản lý không có tâm lý "nuông chiều" các doanh nghiệp nhà nước, các doanh nghiệp là "con đẻ", hơn các doanh nghiệp ngoài nhà nước, để khẳng định mình là vị trọng tài công tâm trong việc tạo lập, cũng như tổ chức thực thi chính sách quản lý mang tầm ảnh hưởng quốc gia, một điều không thể thiếu trong tư duy quản trị hiện đại của các cơ quan quản lý nhà nước.

* Một nội dung đáng chú ý trong Thông tư 29 là sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký được quyền huy động vốn từ nhiều nguồn khác nhau, nhằm góp phần phát triển thị trường chứng khoán. Cụ thể, Điều 5 của Thông tư quy định: trong trường hợp cần thiết, Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký được phép huy động vốn để phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật của thị trường chứng khoán. Việc huy động vốn không được làm thay đổi hình thức sở hữu và phải đảm bảo khả năng thanh toán nợ. Hội đồng quản trị sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký báo cáo cơ quan chủ sở hữu (Bộ Tài chính) xem xét, quyết định phương án huy động vốn.

Sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký được đầu tư, góp vốn với các tổ chức kinh tế nhằm mục tiêu phát triển thị trường chứng khoán chỉ trong các lĩnh vực: cung cấp các dịch vụ phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho thị trường chứng khoán, dịch vụ cung cấp thông tin thị trường. Hội đồng quản trị sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký báo cáo Bộ Tài chính quyết định các phương án đầu tư, góp vốn kinh doanh.

Hữu Đạo (Đầu tư Chứng khoán)