Vì sao không hiến định vai trò từng thành phần kinh tế?

Sau khi tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, chỉnh lý dự thảo để công bố lấy ý kiến nhân dân, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 cũng vừa hoàn thiện báo cáo thuyết minh gần 10.000 chữ về những nội dung cơ bản của dự thảo.

Theo đó, dự thảo mới nhất có 11 chương, 124 điều, so với Hiến pháp năm 1992 giảm 1 chương, 23 điều, giữ nguyên 14 điều, sửa đổi, bổ sung 99 điều và bổ sung 11 điều mới.

Các thành phần kinh tế đều quan trọng

So với dự thảo trình Quốc hội tại kỳ họp cuối năm 2012, vai trò của từng thành phần kinh tế,

trong đó có  vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước

đã không còn được hiến định.

Báo cáo thuyết minh nêu rõ, trên cơ sở Cương lĩnh, dự thảo khẳng định “Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế. Các thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân, cùng phát triển lâu dài, hợp tác, bình đẳng và cạnh tranh theo pháp luật” (điều 54).

“Quy định này vừa bám sát nội dung của Cương lĩnh, vừa phù hợp với tính chất quy định của Hiến pháp, còn tên gọi và vai trò của từng thành phần kinh tế cụ thể sẽ được xác định trong luật và các chính sách cụ thể của Nhà nước”, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp giải thích.

Tuy nhiên, báo cáo thuyết minh cũng cho biết, qua thảo luận, cũng có ý kiến đề nghị nêu cụ thể tên và vai trò của các thành phần kinh tế trong Hiến pháp để làm rõ hơn tính chất của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Dự thảo lấy ý kiến nhân dân, theo nội dung báo cáo thuyết mình đã xác định vai trò của Nhà nước trong việc xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, bảo đảm cho nền kinh tế vận hành theo quy luật thị trường; thực hiện sự phân công, phân cấp quản lý nhà nước giữa các ngành, các cấp, thúc đẩy liên kết kinh tế vùng, bảo đảm phát triển hợp lý, hài hòa giữa các vùng, địa phương và tính thống nhất của nền kinh tế quốc dân (Điều 55); khẳng định quyền tự do kinh doanh (điều 56); làm rõ tài sản công, trong đó có đất đai thuộc sở hữu toàn dân (điều 57).

 Lập cơ quan chuyên trách bảo vệ Hiến pháp

Tiếp thu ý kiến của nhiều vị đại biểu Quốc hội, dự thảo đã bổ sung thiết chế Hội đồng Hiến pháp (điều 120).

Ủy ban dự thảo sửa đổi thuyết minh rằng, việc này nhằm thực hiện chủ trương của Đại hội Đảng IX, X và XI về việc xây dựng cơ chế phán quyết về những vi phạm Hiến pháp trong hoạt động lập pháp, hành pháp, tư pháp.

Theo quy định tại dự thảo, Quốc hội thành lập Hội đồng Hiến pháp là cơ quan chuyên trách bảo vệ Hiến pháp gồm chủ tịch, các phó chủ tịch và ủy viên; tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của hội đồng và số lượng thành viên, việc bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm, nhiệm kỳ của thành viên sẽ do luật định.

Báo cáo thuyết minh nêu rõ, việc thành lập Hội đồng Hiến pháp là một bước cụ thể hóa nguyên tắc quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Đồng thời, có một cơ quan chuyên trách bảo vệ Hiến pháp chính là tạo thêm một phương thức mới, bổ sung một công cụ để Đảng lãnh đạo Nhà nước và xã hội, bảo vệ đường lối, chính sách của Đảng và bảo vệ các giá trị của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và chủ quyền nhân dân.

Hội đồng Hiến pháp có thẩm quyền kiểm tra tính hợp hiến của các văn bản quy phạm pháp luật do Quốc hội, Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao ban hành; kiến nghị Quốc hội xem xét lại văn bản quy phạm pháp luật của mình khi phát hiện có vi phạm Hiến pháp; yêu cầu Chủ tịch nước, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật của mình hoặc đề nghị cơ quan có thẩm quyền hủy bỏ văn bản vi phạm Hiến pháp; kiểm tra tính hợp hiến của điều ước quốc tế được ký kết nhân danh Nhà nước trước khi trình Quốc hội, Chủ tịch nước phê chuẩn.

Qua thảo luận, cũng có ý kiến đề nghị cần tiếp tục khẳng định và hoàn thiện cơ chế bảo vệ Hiến pháp hiện hành của Hiến pháp năm 1992, có ý kiến đề nghị thành lập Tòa án Hiến pháp, có ý kiến lại đề nghị cân nhắc không thành lập cơ quan chuyên trách bảo vệ Hiến pháp, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp nêu thêm các ý kiến khác.

Ngày 8/1, hội nghị toàn quốc triển khai việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân về dự thảo sửa đổi Hiến pháp sẽ được tổ chức trực tuyến với sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng. Báo cáo thuyết minh nói trên - một trong các tài liệu để phục vụ hội nghị này - ngày 7/1 đã được gửi đến các vị đại biểu Quốc hội.