Dư địa hợp tác kinh tế giữa Ấn Độ với Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong đó có Việt Nam là rất lớn, hiện hữu ở tất cả các lĩnh vực từ thương mại và chuỗi cung ứng tới chuyển đổi năng lượng và khoa học - công nghệ, nhà chức trách Ấn Độ nhận định tại các cuộc tiếp xúc với báo giới gần đây.

Giới chức ở New Delhi cũng cho rằng cạnh tranh giữa Việt Nam và Ấn Độ là có trong việc thu hút hoạt động sản xuất dịch chuyển khỏi Trung Quốc, nhưng “thị trường đủ lớn” cho cả hai nước.

Dù vậy, phía Ấn Độ bày tỏ mong muốn phía các nước ASEAN tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Ấn Độ để đưa quan hệ thuơng mại giữa hai bên trở nên cân bằng hơn.

TRỤ CỘT TRONG CHÍNH SÁCH HƯỚNG ĐÔNG CỦA ẤN ĐỘ

Phát biểu trong cuộc gặp ngày 28/11 với đoàn báo chí các nước ASEAN thăm Ấn Độ, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Ấn Độ phụ trách phương Đông - ông Jaideep Mazumdar - cho biết ASEAN nói chung và Việt Nam nói riêng có ý nghĩa quan trọng trong chính sách đối ngoại mới của nước này.

“Ấn Độ nhìn nhận ASEAN thực sự là một trụ cột trong chính sách hướng Đông mới của chúng tôi, là trụ cột trung tâm trong chính sách Thái Bình Dương của chúng tôi. Vì lý do này, chúng tôi xem ASEAN và các nước trong khu vực ASEAN là một nhân tố tăng trưởng đích thực của khu vực trong tương lai gần. Tất cả các nền kinh tế trong ASEAN đều đang tăng trưởng với tốc độ nhanh chóng. Cả Ấn Độ và ASEAN đều là những khu vực tăng trưởng thuộc hàng mạnh nhất thế giới. Bởi vậy, theo lẽ bình thường và tự nhiên, hai bên nên hợp tác”, ông Mazumdar phát biểu.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của các nước ASEAN trong chính sách đối ngoại của Ấn Độ, ông Mazumdar đề cập đến hoạt động ngoại giao cấp cao sôi động giữa hai bên trong 100 ngày cầm quyền đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ ba của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.

“Trong 100 ngày đầu tiên đó, chúng tôi đã đón các chuyến thăm Ấn Độ của Thủ tướng Việt Nam và Thủ tướng Malaysia. Thủ tướng của chúng tôi thăm Singapore và Tổng thống của chúng tôi thăm Timor-Leste, và còn có nhiều chuyến thăm cấp bộ trưởng khác. Trong vài tháng tới, sẽ có thêm 2-3 chuyến thăm cấp cao của chúng tôi tới ASEAN… Tôi cho rằng không một khu vực nào khác trên thế giới có cường độ tương tác như vậy”, vị Thứ trưởng nhấn mạnh.

Ông Mazumdar cho biết, trong chính sách hướng Đông của Ấn Độ, Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên mà New Delhi phát triển quan hệ trên nhiều phương diện. Hiện nay, hai nước đã thiết lập quan hệ đối tác chiến lược toàn diện, với quan hệ hợp tác được đẩy mạnh trong các lĩnh vực từ nông nghiệp tới công nghiệp, khoa học, và công nghệ thông tin. “Tôi cho rằng Việt Nam là một trong những nước đầu tiên mà chúng tôi khởi động chính sách hướng Đông, nên có một hàm lượng thực chất rất lớn trong mối quan hệ này”, ông nói.

Khi được hỏi về cơ hội hợp tác song phương Việt - Ấn, Thứ trưởng Mazumdar đề cập tới việc tăng cường sức chống chịu của chuỗi cung ứng. “Việt Nam có thế mạnh lớn về sản xuất công nghiệp và Ấn Độ cũng vậy. Thế giới lại đang tìm cách cải thiện sự vững vàng chuỗi cung ứng và tránh sự phụ thuộc vào những nguồn cung ứng đơn lẻ. Vì vậy, tôi cho rằng đó là một lĩnh vực chúng ta có thể hợp tác thực sự”, ông nhấn mạnh.

Về cạnh tranh giữa hai nước trong việc thu hút hoạt động sản xuất dịch chuyển khỏi Trung Quốc, ông Mazumdar nói “sản xuất là một lĩnh vực rất lớn và đang có rất nhiều quốc gia phụ thuộc vào sản xuất ở châu Á. Bởi vậy, sự cạnh tranh giữa hai nước không phải theo cách gây bất lợi cho nhau. Thị trường đủ lớn cho cả hai nước chúng ta”.

Thứ trưởng Ngoại giao Ấn Độ bày tỏ ấn tượng với việc Việt Nam đẩy mạnh phát triển các công nghệ mới như ô tô điện. “Tôi cho rằng các bạn đã chứng tỏ mạnh mẽ được khả năng trong lĩnh vực đó. Doanh nghiệp Việt Nam cũng đã tới Ấn Độ mở nhà máy sản xuất xe điện. Tôi cho rằng đó là lĩnh vực mà các bạn có tiềm năng rất lớn và Ấn Độ có thị trường rất lớn”, ông nói.

Tại cuộc gặp với đoàn báo chí ASEAN vào cùng ngày, ông Rajesh Agrawal - một quan chức cấp cao chuẩn bị đảm nhận cương vị Thứ trưởng Bộ Thương mại và Công nghiệp Ấn Độ - khẳng định ASEAN là đối tác thương mại quan trọng của Ấn Độ. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng Ấn Độ muốn giải quyết vấn đề mất cân đối thuơng mại song phương bằng cách khuyến khích các nước ASEAN tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ nước này.

MỐI LO THÂM HỤT THƯƠNG MẠI

Ông Agrawal bày tỏ lo ngại về thâm hụt thương mại hàng năm 40 tỷ USD mà nước này đang có với ASEAN. Hiện nay, kim ngạch nhập khẩu của Ấn Độ từ ASEAN đạt khoảng 80 tỷ USD mỗi năm, trong khi xuất khẩu từ Ấn Độ sang ASEAN chỉ đạt 40 tỷ USD.

“Thâm hụt thương mại của Ấn Độ với ASEAN đang tăng. Chúng tôi mong muốn các nước đối tác trong ASEAN tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Ấn Độ thông qua việc điều chỉnh Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN-Ấn Độ (AITIGA)”, ông nói.

Theo số liệu được đưa ra tại cuộc gặp, Ấn Độ hiện nay nhập khẩu 700 tỷ USD hàng hóa mỗi năm, trong đó có 80 tỷ USD từ các nước ASEAN, chiếm 11%. Trong khi đó, ASEAN nhập khẩu tổng cộng 1.800 tỷ USD mỗi năm nhưng Ấn Độ chỉ xuất khẩu được 40 tỷ USD sang ASEAN, tương đương 2,2% rổ nhập khẩu của khu vực.

“Nếu Ấn Độ tăng được tỷ trọng trong rổ nhập khẩu của ASEAN, thương mại hai bên sẽ lớn hơn nhiều. Thương mại không thể chỉ đi theo một chiều. Nếu không, chuỗi cung ứng sẽ tự tái cấu trúc và định vị lại theo các hướng khác. Bởi vậy, chúng ta cần nhận thức rõ về vấn đề này”, ông Agrawal nói.

Đối với Việt Nam, ông Agrawal cũng đề cập đến việc cải thiện tình trạng thâm hụt thương mại mà Ấn Độ đang có.

Theo dữ liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Ấn Độ trong 7 tháng đầu năm 2024 đạt khoảng 8,67 tỷ USD, tăng 4,5% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Ấn Độ đạt 5,37 tỷ USD, tăng trưởng 15,2% so với cùng kỳ năm trước; nhập khẩu đạt 3,3 tỷ USD.

“Thương mại giữa hai nước tăng trưởng đều đặn. Từ khi AITIGA được ký kết vào năm 2009, quan hệ thương mại song phương giữa Ấn Độ và Việt Nam đã cải thiện nhiều. Có nhiều cơ hội để cả hai phía đẩy mạnh hơn nữa thương mại”, ông nói, nhưng cho rằng năng tiếp cận thị trường Việt Nam của các nhà xuất khẩu Ấn Độ còn hạn hẹp do ưu đãi thuế quan hạn chế trong AITIGA.

“Chúng tôi hy vọng khi AITIGA được điều chỉnh, quan hệ thương mại giữa hai bên sẽ trở nên sâu sắc hơn nữa và chúng ta có thể khai phóng tiềm năng thương mại song phương”, nhà chức trách Ấn Độ nói, đồng thời gợi mở ý tưởng tăng cường hợp tác giữa hai nước về năng lượng hydrogen xanh và năng lượng mặt trời.

“Ấn Độ sẽ trở thành một trung tâm sản xuất hydrogen xanh và chắc chắn một phần sản lượng sẽ được xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Đó có thể là một lĩnh vực để hai bên cộng tác. Năng lượng mặt trời cũng là một lĩnh vực mà Ấn Độ đang đi đầu. Chúng tôi sở hữu năng lực lớn về sản xuất tấm pin mặt trời và đã đạt mốc 200 gigawatt năng lượng tái tạo. Đây sẽ là những lĩnh vực mà đầu tư và thương mại sẽ gia tăng trong những thập niên tới”, ông Agrawal nhấn mạnh.