Đó là một số trong hàng loạt câu hỏi được đặt ra khi Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm giai đoạn 2011-2016”, chiều 20/4.

Kết quả giám sát nêu rõ, an toàn thực phẩm có lúc, có nơi đã đến mức báo động. Ngộ độc thực phẩm vẫn đang diễn ra khá phức tạp là một thách thức lớn trong công tác an toàn thực phẩm. Toàn quốc đã ghi nhận 1.077 vụ ngộ độc thực phẩm với 30.395 người mắc, 25.617 người nhập viện và 164 người chết.

Bệnh ung thư mỗi năm có khoảng 70.000 người chết và hơn 200 ngàn ca phát hiện mới, trong đó có nguyên nhân thực phẩm không an toàn...

Hầu hết các ý kiến tại phiên thảo luận đều cho rằng, hành lang pháp lý về cơ bản là không thiếu, nhưng do tổ chức thực hiện còn nhiều hạn chế, yếu kém.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhìn nhận, nguyên nhân hàng đầu là do chế tài chưa đủ sức răn đe, nguyên nhân thứ hai là trách nhiệm của chính quyền địa phương, rồi thanh tra đặc biệt thiếu.

Cơ bản nhất vẫn là người và tiền, còn hành lang pháp lý tương đối đầy đủ - Bộ trưởng khái quát.

Mở ti vi ra là thấy tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, ngộ độc thực phẩm, thấy cuộc sống của dân không có yên bình mà quá nhiều rủi ro rình rập - Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhận xét.

Một  trong những nguyên nhân của các yếu kém trong công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, theo Chủ tịch là do Chính phủ chỉ đạo kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực này chưa đạt yêu cầu.

Luống rau này để ăn, luống rau này để bán là cố ý vi phạm chứ đâu phải là nhận thức chưa tới - Chủ tịch Quốc hội nói.

Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng có nguyên nhân từ công tác thông tin, tuyên truyền, vận động giáo dục. Phải nói rất rõ có tình trạng rau hai luống (một luống để nhà ăn, một luống để bán -PV) lợn hai chuồng là việc thấy rõ hậu quả nhưng vẫn làm, Phó chủ tịch nhấn mạnh.

Về xử lý, báo cáo của Chính phủ nêu: theo thống kê của công an các đơn vị, địa phương trong thời gian từ 2011-2016, cơ quan điều tra các cấp trong Công an nhân dân chỉ khởi tố 1 vụ, 3 bị can về tội vi phạm các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm (điều 244 Bộ luật Hình sự năm 1999 được sửa đổi bổ sung năm 2009).

Vi sao vi phạm rất nhiều mà khởi tố chỉ có một vụ? Phó chủ tịch Uông Chu Lưu băn khoăn.

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương giải thích, để xử lý theo điều 244 là rất khó vì quy định gây hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng chứ được cụ thể hoá nên việc xác định đúng để xử lý là rất khó khăn.

Báo cáo của Chính phủ cũng nhìn nhận, công tác điều tra, xử lý hình sự đối với các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm hiệu quả chưa cao do khó khăn trong việc áp dụng các quy định của pháp luật hình sự . 

Ở nhiều địa phương mặc dù tổ chức thanh, kiểm tra nhiều nhưng tỷ lệ xử lý thấp, kỷ cương, kỷ luật không nghiêm, vẫn còn có sự đùn đẩy trách nhiệm giữa các ngành có liên quan.

Cấp bộ chỉ đạo giải pháp nhưng địa phương không có nguồn lực tương thích để thực hiện có hiệu quả, đồng bộ các giải pháp.

Trong kiến nghị với các bộ, đoàn giám sát đề nghị Bộ Công Thương sớm ban hành các quy định về điều kiện kinh doanh thực phẩm tại chợ, bán hàng rong...

Điều này, theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh là rất khó, ảnh hưởng đến kế sinh nhai của người nghèo. Ví dụ quy định người bán hàng rong không có bệnh truyền nhiễm thì làm sao mà thực hiện được, cần xem lại tính khả thi, ông Khánh đề nghị.

Phát biểu cuối phiên thảo luận, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nêu rõ, nguyên nhân chính của những hạn chế, yếu kém trong bảo đảm an toàn thực phẩm không phải do luật chưa đủ mà do tổ chức thực hiện.

Phó thủ tướng cho rằng không nên thành lập Uỷ ban quốc gia về an toàn thực phẩm như kiến nghị của đoàn giám sát. Vì hiện đã có ban chỉ đạo quốc gia và không khác gì uỷ ban, chỉ khác nhau về tên gọi.