Đây là kết quả vừa được công bố trong báo cáo "Cảm nhận và trải nghiệm của người dân về một số biện pháp ứng phó với đại dịch Covid-19 của các cấp chính quyền" do Viện Nghiên cứu phát triển Mekong (MDRI) và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) thực hiện. 

Theo bà Caitlin Wiesen, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam: "Hành động nhanh chóng và hiệu quả của Chính phủ Việt Nam kết hợp với lòng tin và sự tuân thủ của người dân đối với các biện pháp phòng chống dịch bệnh của Chính phủ là chìa khóa thành công. Tôi tin rằng những bài học kinh nghiệm về tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và gắn kết xã hội từ thành công này sẽ giúp Chính phủ đối phó với khủng hoảng trong tương lai và giải quyết những thách thức mà người dân quan tâm hàng đầu trong bốn năm qua: nghèo đói, môi trường và tham nhũng".

HAI YẾU TỐ KẾT HỢP THÀNH CÔNG

Với sự hỗ trợ về tài chính và hợp tác của Bộ Ngoại giao và Thương mại (DFAT) Chính phủ Australia, UNDP và MDRI đã tiến hành một cuộc khảo sát xã hội học về nhận thức và trải nghiệm của người dân Việt Nam đối với các biện pháp ngăn chặn virus corona của chính quyền Trung ương và địa phương.

Sử dụng phương pháp phỏng vấn qua điện thoại có sự hỗ trợ của máy tính (CATI), cuộc khảo sát qua điện thoại chuyên sâu này được thực hiện trong tháng 9/2020 với sự tham gia của 1.334 người được chọn ngẫu nhiên từ mẫu nghiên cứu "Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam" (PAPI) 2019. Trong đó, nhóm người trả lời có độ tuổi từ 30 trở lên, chủ yếu tập trung ở khu vực thành thị và làm việc trong lĩnh vực liên quan tới nông nghiệp, hộ gia đình, lao động không có kỹ năng hay không có việc làm. Theo đại diện nhóm nghiên cứu của UNDP, việc lựa chọn mẫu điều tra PAPI 2019 cho cuộc khảo sát lần này nhằm tăng tính chính xác và hiệu quả cho kết quả điều tra, bởi các đối tượng điều tra PAPI 2019 đều đã được định danh với tính xác thực rất cao, nhất là khảo sát được thực hiện qua điện thoại.

Bày tỏ ấn tượng trước quyết tâm kiểm soát dịch Covid-19 của Việt Nam, song ông David Gottlieb, Tham tán Hợp tác kinh tế và phát triển, Đại sứ quán Australia Việt Nam càng ấn tượng mạnh hơn với những chính sách mà Việt Nam triển khai.

ẤN TƯỢNG VỚI CHÍNH SÁCH VÌ NGƯỜI DÂN

Ông David Gottlieb nhận định: "Tôi vô cùng ấn tượng trước quyết tâm kiểm soát Covid-19 của Việt Nam trong năm nay. Nhưng ấn tượng của tôi đối với chính sách công của Việt Nam không quan trọng. Chính ấn tượng của những người mà chính sách đó hướng đến mới thực sự quan trọng. Khảo sát này cho thấy ngăn chặn đại dịch là cam kết chung của cả cộng đồng, một minh chứng cho nỗ lực của tất cả đội ngũ phòng chống dịch".

Báo cáo của MDRI và UNDP cho thấy niềm tin và sự tin tưởng của người dân đối với hành động ứng phó với Covid-19 của Chính phủ. Đó là sự đồng thuận cao và sự ủng hộ mạnh mẽ của những người được hỏi đối với chính sách và hành động của Chính phủ nhằm ngăn chặn đại dịch. Gần 97% số người được hỏi đánh giá nỗ lực ứng phó của Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng chống và kiểm soát Covid-19 là tốt hoặc rất tốt. Gần 94% có cùng đánh giá đối với nỗ lực ứng phó của chính quyền cấp tỉnh. Có tới 99% người được hỏi cho biết họ đeo khẩu trang khi ra ngoài và 93% rửa tay hàng ngày trong thời gian cao điểm của đại dịch. 

Về tác động của Covid-19 đối với nền kinh tế quốc dân và sinh kế của người dân, kết quả khảo sát cho thấy khu vực dịch vụ (như dịch vụ bán lẻ truyền thống và dịch vụ hộ gia đình) bị ảnh hưởng nhiều nhất. Tương tự, những người không có tay nghề và làm việc trong các khu vực phi chính thức, thuộc nhóm nghèo nhất và nhóm cận nghèo bị ảnh hưởng nặng nề nhất. 24% số người được hỏi cho biết đã bị mất việc làm và 65% cho biết thu nhập của họ bị giảm.

Về khả năng tiếp cận và hiệu quả của gói cứu trợ trị giá 62.000 tỷ đồng (tương đương 2,6 tỷ USD) của Chính phủ, kết quả của cuộc khảo sát cho thấy nhìn chung người dân có phản hồi tích cực đối với gói hỗ trợ này. Trong số những người được hỏi đã nhận được hỗ trợ từ gói viện trợ (21% trong số 1.335 người cung cấp thông tin), phụ nữ, người dân tộc thiểu số, các nhóm nghèo nhất và cận nghèo là nhóm mà gói hỗ trợ này hướng đến. 

Tuy vậy, Trưởng nhóm nghiên cứu, đồng thời là Viện trưởng MDRI, Tiến sĩ Phùng Đức Tùng cho biết, theo phản ánh của những người được khảo sát, đã có sự bất cập trong triển khai gói cứu trợ 62.000 tỷ đồng. Đó là những người được hưởng lương và hỗ trợ hàng tháng, không bị ảnh hưởng đến thu nhập vì Covid-19 vẫn nhận được hỗ trợ từ gói 62.000 tỷ đồng, trong khi những người lao động bị ảnh hưởng mất việc làm, giảm thu nhập thì lại không được nhận.

Theo khảo sát, ước tính có khoảng 13% số người được hỏi chưa biết đến gói hỗ trợ. Người nghèo nhất, người dân ở các vùng nông thôn và những người có trình độ học vấn thấp chưa tiếp cận được đầy đủ đối với thông tin về gói hỗ trợ này. Vì vậy, ông Tùng cho rằng trong bối cảnh chưa rõ thời điểm dịch bệnh Covid-19 sẽ chấm dứt, các biện pháp giãn cách xã hội chỉ nên được áp dụng tại xã/phường/thị trấn nơi có dịch nhằm giảm thiểu tác hại của Covid-19 lên việc làm và thu nhập của người dân. Thông tin về dịch bệnh cũng như chính sách cần được cung cấp đến các nhóm yếu thế. 

Ông Tùng khuyến nghị: "Việc hỗ trợ những người bị ảnh hưởng bởi Covid-19 là cần thiết vì kết quả phân tích cho thấy, nhóm lao động bị giảm thu nhập có mức độ ủng hộ thấp hơn và đồng thời những người nhận tiền từ gói hỗ trợ có xu hướng ủng hộ các biện pháp của Chính phủ. Tuy nhiên, quản trị và hành chính công cần được nâng cao chất lượng nhằm củng cố niềm tin của người dân, qua đó, tăng cường mức độ ủng hộ của họ với Chính phủ trong đại dịch".