Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 2/12 "phục kích" Brazil và Argentina khi bất ngờ tuyên bố áp thuế quan lên thép và nhôm nhập khẩu từ hai quốc gia này. Hãng tin Reuters cho biết, giới chức hai nước bị "sốc" vì quyết định này của ông chủ Nhà Trắng và đang cố gắng đi tìm câu trả lời.

Trong một dòng trạng thái (tweet) trên mạng xã hội Twitter vào sáng sớm ngày thứ Hai, ông Trump tuyên bố việc áp thuế "có hiệu lực ngay lập tức" này là cần thiết vì "Brazil và Argentina mạnh tay phá giá đồng tiền của họ. Điều này không tốt cho những người nông dân của chúng ta".

Nhưng theo Reuters, thực tế cho thấy điều ngược lại những gì ông Trump nói: cả hai nước trên đều đang cố gắng hỗ trợ tỷ giá đồng nội tệ so với đồng USD. Giới phân tích cho rằng nguyên nhân sâu xa dẫn tới quyết định của ông Trump có thể nằm ở hệ quả chính trị ở Mỹ từ cuộc chiến thương mại của ông với Trung Quốc.

Nông dân Mỹ là một lực lượng cử tri quan trọng đối với khả năng tái đắc cử Tổng thống Mỹ của ông Trump trong cuộc bầu cử 2020. Trong khi đó, thương chiến Mỹ-Trung đã khiến năng lực cạnh tranh của hàng nông sản Mỹ suy giảm mạnh. Thay vì mua nông sản Mỹ như trước kia, Trung Quốc giờ chuyển sang mua nông sản Brazil và Argentina.

"Đối với nhiều người Brazil, động thái này có vẻ là một sự ‘báo thù’ đối với việc người nông dân đậu tương Brazil đang ăn nên làm ra. Nông dân Brazil hướng lợi nhiều từ thương chiến Mỹ-Trung, bởi nhờ đó mà họ bán được nhiều đậu tương hơn cho Trung Quốc", chiến lược gia trưởng Kim Catechis thuộc Martin Currie nhận xét.

Tổng thống Jair Bolsonaro của Brazil, nhà lãnh đạo muốn thắt chặt quan hệ với Mỹ, cho biết sẽ gọi điện cho ông Trump để trao đổi về vấn đề này. "Tôi không cho đây là một sự trả đũa", ông Bolsonaro nói với đài phát thanh Itatiaia. "Tôi sẽ gọi cho ông ấy để ông ấy không áp thuế lên chúng tôi. Tôi tin chắc ông ấy sẽ lắng nghe".

Bộ trưởng Bộ Sản xuất Argentina, ông Dante Sica, thì nói rằng động thái của ông Trump là "bất ngờ" và ông đang rất muốn nói chuyện với các quan chức Mỹ. Theo số liệu của Argentina, nước này đã xuất khẩu khoảng 520 triệu USD thép và nhôm sang Mỹ trong năm nay, sau khi xuất khẩu 700 triệu USD trong 2018.

Ông Trump lần đầu tuyên bố áp thuế quan lên thép và nhôm từ Brazil và Argentina vào tháng 3/2018, nhưng lệnh áp thuế đó không được thực thi nhờ biện pháp miễn trừ mà ông dành cho Brasilia và Buenos Aires sau đó.

Bà Monica de Bolle, một chuyên gia cấp cao của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, tin rằng tuyên bố của ông Trump là biện pháp gây sức ép nhằm buộc Brazil và Argentina giúp ông trong thương chiến Mỹ-Trung.

"Điều mà ông ấy thực sự muốn, theo quan điểm của tôi, là ‘chúng tôi cần các ông giảm xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc’ vì việc xuất khẩu đó thực sự gây tổn hại cho nông dân Mỹ", bà Bolle nhận định.

Cáo buộc của ông Trump rằng đồng tiền của Brazil và Argentina bị cố tình định giá thấp hơn giá trị thực vấp phải sự hoài nghi lớn.

Ở Brazil, sự sụt giá gần đây của đồng Real đã khiến người dân bất bình, buộc Ngân hàng Trung ương nước này phải can thiệp vào thị trường ngoại hối. Argentina thì đã triển khai các biện pháp kiểm soát tiền tệ để ngăn đà lao dốc chóng mặt của đồng Peso.

Cũng thông qua Twitter, ông Trump ngày 2/12 còn kêu gọi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) giảm lãi suất sâu hơn để các quốc gia "không thể tiếp tục lợi dụng đồng USD mạnh của chúng ta. Hạ lãi suất và nới lỏng đi hỡi FED!" ông viết.

Ông Trump đã nhiều lần hối thúc FED, ngân hàng trung ương của Mỹ, hạ lãi suất về dưới 0, nhưng các nhà hoạch định chính sách của FED tỏ ra dè chừng với ý tưởng này. Cuộc họp chính sách tiền tệ định kỳ tiếp theo của FED sẽ diễn ra vào ngày 10-11/12.