Bộ Y tế nhận được phản ánh của cử tri nhiều địa phương như TP. HCM, TP. Đà Nẵng, tỉnh Bình Thuận, về việc hiện nay thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử đang được người dân sử dụng khá nhiều, trong đó có cả thanh thiếu niên.

Cử tri cho rằng thuốc lá điện tử hiện được sử dụng ngày càng nhiều và gây ra tác hại lớn đến sức khỏe con người. Do đó, đề nghị có nhiều giải pháp căn cơ để tăng cường công tác quản lý Nhà nước về thuốc lá điện tử trong thời gian tới.

CÓ KHOẢNG TRỐNG PHÁP LÝ VỚI CÁC SẢN PHẨM THUỐC LÁ MỚI

Trước vấn đề cử tri quan tâm, Bộ Y tế cho biết thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hiện đang trở nên phổ biến, đặc biệt trong nhóm tuổi thanh thiếu niên và học sinh. Sự gia tăng sử dụng sản phẩm này không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe mà còn tạo ra những hệ lụy xã hội phức tạp.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và nhiều nghiên cứu khoa học, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng chứa nicotine và nhiều hợp chất hóa học độc hại, gây ra các bệnh nguy hiểm như ung thư phổi, bệnh tim mạch và các bệnh hô hấp.

Việc sử dụng nicotine đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển não bộ của thanh thiếu niên, có thể dẫn đến nghiện, rối loạn nhận thức và giảm khả năng học tập. Tổ chức Y tế Thế giới đã cảnh báo rằng tất cả các loại thuốc lá, bao gồm thuốc lá điện tử, và thuốc lá nung nóng, đều có hại cho sức khỏe con người.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, các cơ quan chức năng mới chỉ bắt giữ, xử lý các sản phẩm này dưới hình thức kinh doanh hàng hoá không có hoá đơn, chứng từ, sản phẩm nhập lậu. Một số vụ việc đã xử lý hình sự nhưng chỉ khi phát hiện có chất ma tuý, chất cấm.

Trong khi đó, hiện nay, đang có khoảng trống pháp lý đối với sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác. Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 chưa có khái niệm rõ về các sản phẩm mới này. Vì vậy, việc quản lý và kiểm soát các sản phẩm gặp nhiều khó khăn.

Do đó, Bộ Y tế cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá là rất cần thiết, để khắc phục bất cập và hạn chế nêu trên.

Hiện Quốc hội đã có chỉ đạo Chính phủ sớm có kế hoạch sửa đổi Luật này vào năm 2025. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật cần nhiều thời gian.

Trong khi đó, thuốc lá mới là vấn đề đang rất nóng, dư luận cực kỳ quan tâm, các sản phẩm có khả năng gây nghiện nhanh, đặc biệt với đối tượng học sinh, sinh viên.

THÁCH THỨC KHI GIÁ THUỐC LÁ RẤT RẺ

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, cần khẩn trương có biện pháp để ngăn chặn kịp thời, tránh có thêm nhiều người trong tương lai nghiện nicotine và nguy hại đến sức khoẻ.

TS. Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam, cho rằng một trong những thách thức lớn nhất mà Việt Nam đang phải đối mặt là thực trạng giá thuốc lá rất rẻ. Trong những năm vừa qua, thuốc lá ngày càng trở nên phù hợp với túi tiền của người dân hơn, bởi giá vẫn được giữ nguyên, trong khi thu nhập lại tăng.

Số liệu của Tổng cục Thống kê cũng cho thấy mức tiêu thụ thuốc lá tại Việt Nam, đang bắt đầu tăng trở lại. Từ năm 2022 đến năm 2023, tổng sản lượng sản xuất đã tăng hơn 10%.

Do vậy, theo TS. Angela Pratt, cần hành động mạnh mẽ hơn để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam và bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của người dân. Bà nhấn mạnh tăng thuế thuốc lá là cách nhanh và hiệu quả nhất, để đạt được mục tiêu này.

Về phía Bộ Y tế, hồi tháng 5 năm nay, Bộ đã báo cáo, đề xuất Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, và các sản phẩm thuốc lá mới khác có thể sẽ xuất hiện trong tương lai.

Quan điểm của Bộ Y tế là cần quy định cấm toàn bộ việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, và các sản phẩm thuốc lá mới khác, để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, bao gồm mọi tổ chức, cá nhân có liên quan.

Bởi nếu chỉ đề xuất cấm người dưới 18 tuổi mua, bán, sử dụng; không bán cho người dưới 18 tuổi hay không sử dụng người dưới 18 tuổi mua, bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thì công tác phòng, chống tác hại thuốc lá sẽ không đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc lá trong cộng đồng. Việc này cũng có thể tạo cơ hội cho trẻ em sử dụng thuốc lá và phát sinh các nguy cơ khác.

Hiện tại, Bộ Y tế đang tăng cường hợp tác liên ngành, nghiên cứu và cập nhật thông tin về tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, đồng thời triển khai các chương trình giáo dục trong trường học.

Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ nghiên cứu, tổng hợp để sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, để trình Thủ tướng Chính phủ xem xét và quyết định phù hợp với tình hình thực tế, và các văn bản chỉ đạo của cấp có thẩm quyền.