Bộ Y tế đang xây dựng dự thảo Luật Phòng bệnh, trong đó Bộ đã đề xuất thành lập Quỹ Phòng bệnh, nhằm hỗ trợ giải quyết được các vấn đề cấp bách do đại dịch có thể xảy ra.

CHẤT LƯỢNG SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN CÒN HẠN CHẾ DO BỆNH TẬT

Tại tờ trình dự thảo Luật, Bộ Y tế cho biết Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007, có hiệu lực từ ngày 1/7/2008 sau hơn 17 năm triển khai, đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, việc thực hiện vẫn còn những tồn tại, bất cập. Đó là, chất lượng sống của người dân còn hạn chế do bệnh tật; người Việt Nam có tuổi thọ tương đối cao nếu so với các quốc gia có cùng mức sống, nhưng lại có số năm sống với bệnh tật nhiều hơn.

Nguyên nhân là do chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý dẫn đến hạn chế phát triển thể lực, tầm vóc người Việt, cũng như gia tăng bệnh không lây nhiễm liên quan đến dinh dưỡng; sự gia tăng nhanh của các bệnh không lây nhiễm và gánh nặng bệnh tật.

Đồng thời, sự gia tăng các yếu tố nguy cơ về môi trường như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan,... ảnh hưởng đến sức khỏe của nhiều cộng đồng dân cư, góp phần làm gia tăng các trường hợp nhập viện.

Theo Bộ Y tế, qua rà soát hệ thống pháp luật Việt Nam, cho thấy mặc dù có tới 63 văn bản cấp độ luật có quy định điều chỉnh các hoạt động liên quan đến lĩnh vực phòng bệnh, nâng cao sức khỏe, nhưng trên thực tế thì hệ thống pháp luật hiện hành chủ yếu tập trung vào 3 vấn đề chính.

Đó là: Điều trị bệnh; phòng, chống bệnh truyền nhiễm; quản lý một số hành vi có hại cho sức khỏe (rượu bia, thuốc lá, hủy hoại môi trường, bao lực gia đình,…), mà hoàn toàn chưa có quy định để điều chỉnh các vấn đề liên quan đến dinh dưỡng với sức khỏe, sức khỏe tâm thần, quản lý bệnh không lây nhiễm, Quỹ Phòng bệnh.

Vì vậy, hiện dự thảo Luật đang quy định về việc thành lập Quỹ Phòng bệnh, trong đó Quỹ Phòng bệnh là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng. Quỹ do Thủ tướng Chính phủ thành lập, phê duyệt Điều lệ tổ chức và hoạt động.

QUỸ PHÒNG BỆNH HOẠT ĐỘNG KHÔNG VÌ MỤC ĐÍCH LỢI NHUẬN

Về các nguồn hình thành Quỹ Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết do hiện còn có ý kiến khác nhau, vì thế dự thảo Luật đưa ra 2 phương án.

Phương án 1: Quỹ Phòng bệnh được hình thành từ các nguồn sau: (i) Vốn điều lệ do ngân sách nhà nước cấp; (ii) Ngân sách nhà nước bổ sung hằng năm theo khả năng cân đối;

(iii) Trích một phần từ nguồn thu thuế tiêu thụ đặc biệt từ các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe; (iv) Nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện, hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; (v) Nguồn từ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá; (vi) Các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.

Phương án 2: Quỹ Phòng bệnh được hình thành từ các nguồn sau: (i) Vốn điều lệ do ngân sách nhà nước cấp; (ii) Ngân sách nhà nước bổ sung hằng năm theo khả năng cân đối;

(iii) Khoản đóng góp bắt buộc của cơ sở sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe, không bao gồm thuốc lá, được tính theo tỷ lệ phần trăm (%) trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt theo lộ trình 1% từ ngày 1/1/2027; 1,5% từ ngày 1/1/2028; 2% từ ngày 1/1/2029. Khoản đóng góp bắt buộc được khai, nộp cùng với thuế tiêu thụ đặc biệt do cơ sở sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe tự khai, tự tính, tự nộp vào tài khoản của Quỹ;

(iv) Nguồn tài trợ, đóng góp tự nguyện, hợp pháp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài; (v) Nguồn từ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá; (vi) Các nguồn thu hợp pháp khác theo quy định của pháp luật.

Mục đích của Quỹ Phòng bệnh là nhằm hỗ trợ giải quyết được các vấn đề cấp bách do đại dịch có thể xảy ra; hỗ trợ hoạt động phòng bệnh chủ động. Đồng thời, chi cho các hoạt động phục vụ công tác phòng bệnh mà ngân sách nhà nước không bảo đảm, không hỗ trợ, hoặc bảo đảm, hỗ trợ không đủ định mức; tạo nguồn lực, bảo đảm nguồn tài chính bền vững cho hoạt động phòng bệnh.

Theo dự thảo đề xuất, Quỹ Phòng bệnh hoạt động không vì mục đích lợi nhuận; bảo toàn vốn điều lệ và tự bù đắp chi phí quản lý. Thực hiện thu, chi, quyết toán, công khai tài chính, tài sản và công tác kế toán theo quy định của pháp luật.

Quỹ chịu sự kiểm tra, thanh tra, kiểm toán của cơ quan quản lý nhà nước về tài chính, và kiểm toán nhà nước về các hoạt động tài chính của Quỹ Phòng bệnh, giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và cộng đồng.

Cùng với đó, Quỹ bảo đảm công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả, sử dụng đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật. Số dư kinh phí năm trước của Quỹ Phòng bệnh được chuyển sang năm sau để tiếp tục sử dụng. Chính phủ sẽ quy định việc quản lý, sử dụng Quỹ Phòng bệnh.