Bộ Xây dựng vừa có tờ trình Chính phủ đề nghị ban hành nghị định về phát triển và quản lý nhà ở cho thuê tại khu vực đô thị.

Theo Bộ Xây dựng, trong Luật Nhà ở có quy định: Nhà nước có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở để bán, cho thuê, cho thuê mua nhằm đáp ứng nhu cầu nhà ở của người thu nhập thấp và các tầng lớp dân cư trong xã hội.

Tuy nhiên, hiện nay Nhà nước không có chính sách riêng về phát triển nhà ở cho thuê mà điều chỉnh chung cả vấn đề phát triển nhà ở cho thuê và phát triển nhà ở để bán, cho thuê mua; các doanh nghiệp chưa chú trọng đến việc phát triển nhà ở để cho thuê, trong khi nhu cầu về loại nhà ở này là rất lớn, nhiều người có khó khăn về nhà ở, đặc biệt là tại khu vực đô thị không có khả năng về tài chính để mua nhà ở và có nhu cầu thuê nhà ở nhưng lại không có quỹ nhà ở để cho thuê.

Qua thống kê về tình hình phát triển nhà ở trong 10 năm (tính đến thời điểm tổng điều tra dân số và nhà ở năm 2009) cho thấy, tỷ lệ số hộ dân thuê nhà để ở tại khu vực đô thị bằng 14% tổng số hộ dân có sở hữu nhà ở.

Trên thực tế vẫn còn nhiều hộ gia đình, cá nhân, đặc biệt là những hộ gia đình trẻ; học sinh, sinh viên; người già neo đơn không nơi nương tựa; người nhiễm chất độc màu da cam; công nhân lao động và người có thu nhập thấp tại khu vực đô thị đang gặp khó khăn về nhà ở.

Theo Bộ Xây dựng, quỹ nhà ở cho thuê hiện nay chỉ chiếm tỷ lệ thấp so với số hộ dân có sở hữu nhà ở (tính chung cả nước chỉ chiếm hơn 6,3 % tổng số hộ dân có sở hữu nhà ở, riêng Hà Nội chỉ chiếm 14%, Tp.HCM chiếm 19%, các đô thị loại 1 chiếm 4-6% và các đô thị còn lại chỉ chiếm khoảng 4%).

Dẫn thống kê của Liên Hợp quốc (UN-Habitat), Bộ Xây dựng cho hay, hiện tỷ lệ người thuê nhà để ở tại các nước phát triển cao hơn tỷ lệ người thuê nhà tại các nước đang phát triển. Tại Mỹ, tỷ lệ người thuê nhà là 32%, trong đó thuê nhà ở xã hội là 3%, tại Đức là 57% và 6%, trung bình người thuê nhà ở tại 27 nước EU là 26,5%, trong đó thuê nhà ở xã hội là 13,5%.

Tại Úc tỷ lệ người thuê nhà ở là 27%, trong đó thuê nhà ở xã hội là 6%, tỷ lệ tương tự tại Pháp là 38% và 16%, tại một số thành phố của các nước phát triển thì tỷ lệ thuê nhà ở còn cao hơn như: NewYork là 55%, London là 41%, tại Berlin và Armtesdam là trên 70%.

Như vậy, qua thực tiễn triển khai thực hiện các chính sách pháp luật về nhà ở và qua nghiên cứu kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới cho thấy, việc phát triển nhà ở cho thuê, từng bước thay thế quan niệm có nhà ở phải thông qua việc sở hữu riêng của cá nhân, hộ gia đình là xu hướng phát triển tất yếu của các quốc gia trên thế giới.

Bộ đề xuất việc phát triển nhà ở cho thuê được thực hiện theo 2 hình thức: hoặc nhà nước trực tiếp đầu tư vốn từ ngân sách hoặc các doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở cho thuê theo cơ chế thị trường, không có sự ưu đãi của nhà nước.

Để có quỹ đất phát triển nhà ở cho thuê, dự thảo quy định yêu cầu UBND các tỉnh khi lập quy hoạch xây dựng các dự án phát triển nhà ở, khu đô thị mới, khu công nghiệp phải dành quỹ đất để xây dựng nhà ở cho thuê.

Cụ thể, đối với các dự án phát triển nhà ở, khu đô thị mới có quy mô sử dụng đất từ 10 ha trở lên thì ngoài yêu cầu phải dành 20% diện tích đất để xây dựng nhà ở xã hội theo pháp luật về nhà ở.

Dự thảo còn quy định bắt buộc chủ đầu tư phải dành thêm một diện tích đất nhất định để xây dựng nhà ở cho thuê theo hướng: tại đô thị đặc biệt và đô thị loại 1 phải dành thêm tối thiểu 15% tổng diện tích đất xây dựng nhà ở của dự án để xây dựng nhà ở cho thuê; tại đô thị loại 2 phải dành thêm tối thiểu 10% tổng diện tích đất xây dựng nhà ở của dự án để xây dựng nhà ở cho thuê.

Đối với các dự án có quy mô dưới 10 ha thì tuỳ vào từng trường hợp, UBND cấp tỉnh quyết định yêu cầu chủ đầu tư phải dành một phần diện tích đất xây dựng nhà ở hoặc diện tích sàn nhà ở của dự án với mức không quá 10% để cho thuê;

Với các địa phương có khu công nghiệp thì cho phép UBND cấp tỉnh được điều chỉnh quy hoạch để sử dụng một phần diện tích đất đã giải phóng mặt bằng trong khu công nghiệp để xây dựng nhà ở cho công nhân thuê;

Dự thảo cũng quy định vốn đầu tư xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê bao gồm: Nhà nước cấp vốn trực tiếp từ ngân sách; sử dụng 30% tiền sử dụng đất thu được của các địa phương; vốn trái phiếu, vốn vay ODA và vốn vay khác từ nước ngoài; vốn vay của các tổ chức tín dụng, vay ưu đãi từ Ngân hàng phát triển Việt Nam, các quỹ đầu tư, quỹ phát triển nhà ở, quỹ tiết kiệm nhà ở.

Đối với vốn ngân sách, tại các địa phương, UBND cấp tỉnh trình hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định vốn đầu tư xây dựng nhà ở cho thuê; tại Trung ương thì Bộ Xây dựng trình Thủ tướng quyết định.

Vốn xây dựng nhà ở thương mại cho thuê theo cơ chế thị trường thì do các doanh nghiệp xây dựng nhà ở tự huy động theo quy định của pháp luật.

Về vấn đề diện tích nhà cho thuê, dự thảo quy định diện tích căn hộ cho thuê gồm 2 loại: đối với nhà ở xã hội do nhà nước đầu tư vốn từ ngân sách thì diện tích sàn tối thiểu là 30m2/căn và tối đa là 60m2/căn; đối với nhà ở xã hội do doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhưng được hưởng các ưu đãi của nhà nước thì diện tích sàn tối thiểu là 25m2/căn và tối đa là không quá 70m2/căn, trong đó loại căn hộ có diện tích nhỏ hơn 30m2/căn có số lượng tối đa không vượt quá 15% tổng số căn hộ trong một tòa nhà.

Đối với nhà ở thương mại cho thuê theo cơ chế thị trường thì diện tích sàn tối thiểu là 25m2/căn và loại căn hộ có diện tích nhỏ hơn 30m2/căn có số lượng tối đa không vượt quá 15% tổng số căn hộ trong một tòa nhà.
    
Về quy định về đối tượng, điều kiện thuê nhà ở, dự thảo nêu rõ: đối với nhà ở xã hội cho thuê, do hạn chế về số lượng nhà ở được đầu tư xây dựng, do có sự ưu đãi của Nhà nước, nên chỉ có một số đối tượng nhất định được thuê nhà ở như: người có công với cách mạng; cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang nhân dân, trí thức, văn nghệ sỹ; người tàn tật, người neo đơn không nơi nương tựa; công nhân lao động…

Đối với nhà ở do các doanh nghiệp đầu tư xây dựng để cho thuê theo cơ chế thị trường thì cho cho các đối tượng là hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu thuê và có khả năng trả tiền thuê nhà ở.