Mới đây, tại TP.HCM, Sở Công thương TP.HCM đã tổ chức lễ phát động chương trình “Tick xanh trách nhiệm”. Đây là hoạt động thuộc chương trình hợp tác kiểm soát chất lượng hàng hóa trên địa bàn TP.HCM, được triển khai từ tháng 3/2024. 

Cụ thể, nhà cung cấp được gắn “Tick xanh trách nhiệm” sẽ tự nguyện giám sát chất lượng, tự nguyện ngăn chặn sản phẩm lỗi đến tay người tiêu dùng; hệ thống bán lẻ cam kết cùng hành động, cùng ngăn chặn sản phẩm kém chất lượng; hình thành hệ thống kiểm soát chất lượng tổng hợp và có những hỗ trợ đối với sản phẩm “Tick xanh trách nhiệm”.

GIÁM SÁT TỪ GỐC

Sau hơn một năm triển khai, số nhà bán lẻ tham gia chương trình đã tăng từ 6 lên 11 đơn vị. Sự lan tỏa của chương trình đến từ cam kết minh bạch quy trình sản xuất và thương mại nông sản. Theo ông Lee Yong Ho, Giám đốc cấp cao Trung tâm sản phẩm, CTCP Trung tâm thương mại Lotte Việt Nam, nhiều thống kê và khảo sát gần đây cho thấy sức khỏe là mối quan tâm hàng đầu của người Việt Nam. Người tiêu dùng sẵn sàng chi trả chi phí nhiều hơn cho các thương hiệu uy tín và sản phẩm chất lượng cao, an toàn.

Trong năm 2024, Lotte Mart đã kiểm tra nhà xưởng của 100 nhà cung ứng, đồng thời đưa ra những yêu cầu cải tiến và đào tạo những hạng mục mà đối tác cần cải thiện. Với những nhóm sản phẩm có rủi ro cao, hệ thống ủy thác cho đơn vị kiểm nghiệm bên ngoài, mỗi năm phân tích hơn 600 trường hợp và giám sát việc ghi nhãn cho hơn 10.000 sản phẩm mỗi năm. Với việc tham gia chương trình "Tick xanh trách nhiệm", Lotte Mart cam kết phổ biến chính sách đến các nhà cung cấp, cũng như quảng bá các sản phẩm đạt "Tick xanh" đến các khách hàng của hệ thống.

Thời gian qua, các hệ thống bán lẻ khác cũng đẩy mạnh kiểm soát chất lượng hàng hóa. Điển hình, từ đầu tháng 12/2024, chuỗi Co.opmart, Co.opXtra đã tăng cường tần suất kiểm tra lên gấp 2 - 3 lần so với ngày thường. Nhóm hàng phục vụ Tết như bánh mứt kẹo, giò chả, thịt gia súc, thịt gia cầm... phải trải qua 3 bước kiểm tra trước khi tới tay người tiêu dùng. Đó là tại nơi sản xuất, tại trung tâm phân phối và test nhanh trước khi lên quầy kệ tại siêu thị.

Tương tự, tại hệ thống siêu thị GO!, khu vực rau củ, trái cây gắn “Tick xanh trách nhiệm” được bố trí ở vị trí nổi bật ngay lối vào. Ông Jose Mestre, Giám đốc Thương mại ngành Thực phẩm tươi sống, Tập đoàn Central Retail,  cho biết: "Tất cả nhà cung cấp đều đã có Mã QR để truy xuất nguồn gốc vùng trồng, minh bạch toàn bộ quy trình sản xuất rau củ, trái cây. Các nhà cung cấp đều hiểu rằng QR Code chặt chẽ sẽ tạo dựng lòng tin cho thương hiệu của mình".

Bà Huỳnh Thị Thu Trang, Giám đốc Công ty Nông sản Xanh An Phát, chia sẻ: "Chúng tôi cần vượt qua thêm một vòng kiểm định nữa, bao gồm đăng ký hồ sơ giấy tờ trên hệ thống của Sở Công Thương. Để đạt được tiêu chí này, ngoài việc kiểm soát chặt chẽ vùng trồng, chúng tôi còn phải đảm bảo chất lượng từng sản phẩm từ khâu thu hoạch, đóng gói đến khi giao đến tay khách hàng".

Tại các siêu thị khác như MM Mega Market, Satra… những mặt hàng thuộc chương trình “Tick xanh trách nhiệm” cũng được bày riêng ở từng khu vực, luôn ở vị trí bắt mắt dễ thu hút người tiêu dùng, trên bảng giá cũng có logo để người tiêu dùng dễ nhận diện. Các sản phẩm không chỉ được kiểm tra, giám sát từ gốc, mà các đơn vị phân phối cùng đồng lòng, chỉ cần một nhà cung cấp vi phạm cam kết với một hệ thống là có thể bị mất hợp đồng với tất cả cả hệ thống phân phối, nghĩa là mất toàn bộ thị trường.

HIẾN KẾ ĐỂ NÂNG CAO TRÁCH NHIỆM

Ông Nguyễn Nguyên Phương,  Phó Giám đốc Sở Công Thương TP.HCM, cho biết với chương trình Tick xanh trách nhiệm, các nhà phân phối, cung cấp cam kết chất lượng hàng hóa thông qua quy trình kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc và đảm bảo an toàn thực phẩm. Khi một nhà cung cấp vi phạm cam kết với một nhà bán lẻ thì được xem là vi phạm cam kết với toàn bộ nhà bán lẻ khác; đồng thời, các nhà phân phối không tiếp nhận và  không phân phối sản phẩm lỗi của nhà bán lẻ đó ra thị trường.

Theo ông Phương, chương trình này có ý nghĩa quan trọng trong công tác kiểm tra, kiểm soát chất lượng hàng hóa, qua đó giúp sàng lọc những nhà cung cấp, đơn vị sản xuất thiếu trách nhiệm với người tiêu dùng.

Ông Ngô Hồng Y, Trưởng phòng Quản lý Thương mại, Sở Công Thương TP.HCM, cho biết: "Bước đầu thí điểm, các nhà cung cấp được lựa chọn phải đáp ứng tiêu chí về chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc và quy trình nuôi trồng an toàn. Chúng tôi sẽ tiếp tục đúc kết kinh nghiệm, vận động thêm các nhà cung ứng trong chuỗi sinh thái tham gia chương trình, mở rộng quy mô trong thời gian tới".

Hiến kế đẩy mạnh chương trình "Tick xanh trách nhiệm", ông Trần Huy Đường, Chủ tịch Hội đồng quản trị trang trại Langbiang chuyên cung cấp rau quả an toàn, hoa tươi, cho rằng Sở Công Thương TP.HCM nên xem xét mở rộng chương trình; không chỉ gắn với sản phẩm cụ thể mà còn trở thành dấu kiểm định cho thương hiệu trên thương mại điện tử, đặc biệt trong bối cảnh mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến.

Bên cạnh đó, một số nhà cung cấp cho biết khi tham gia chương trình, doanh nghiệp tự tin về việc kiểm soát chất lượng hàng hóa và mong muốn sản phẩm sẽ được hưởng quyền lợi về truyền thông, sản lượng cung ứng… Tuy nhiên đến nay, các quyền lợi này còn rất mờ nhạt trong khi doanh nghiệp phải chấp nhận phát sinh một số chi phí như chi phí giám sát vùng trồng, vật tư...

Một số doanh nghiệp đã ký kết tham gia chương trình từ tháng 3/2025 cho biết sau khi ký, doanh nghiệp đã chủ động quản lý sản xuất ở mức cao hơn, cũng như sẵn sàng chấp nhận tốn thêm chi phí để cải thiện, hoàn chỉnh mô hình sản xuất với mong muốn được ưu tiên đưa vào phân phối. Phía siêu thị cũng kiểm tra, kiểm soát doanh nghiệp chặt hơn, yêu cầu nhà cung cấp khắc phục đến từng chi tiết nhỏ trong quy trình sản xuất, chế biến.

Tuy nhiên thực tế, bộ phận mua hàng của một số siêu thị vẫn duy trì cách làm cũ, ưu tiên chọn mua hàng giá rẻ từ những nhà cung cấp chưa chuẩn quy trình và ép nhà cung cấp đã đạt chuẩn quy trình phải bán theo với mức giá rẻ như vậy.

Quy trình sản xuất chuẩn thì giá thành không thể rẻ, còn nếu bán ra giá rẻ, doanh nghiệp sẽ không có lợi nhuận để tái đầu tư sản xuất, quản trị doanh nghiệp, một đại diện nhà cung cấp bộc bạch và mong muốn chương trình ngày càng được chuẩn hóa hơn, thống nhất trên toàn bộ chuỗi cung ứng để đem lại hiệu quả thiết thực cho người tiêu dùng.