Một biến thể phụ mới của Omicron, được gọi là XBB, đang làm bùng lên làn sóng Covid-19 mới Singapore những ngày gần đây. Chỉ riêng trong tuần qua, đảo quốc sư tử đã ghi nhận trung bình 7.716 ca bệnh mỗi ngày, tăng mạnh so với mức 2.000 ca của tháng trước. Theo dự báo của Bộ trưởng Bộ Y tế Singapore Ong Ye Kung, làn sóng đại dịch lần này khả năng đạt đỉnh điểm vào giữa tháng 11 với bình quân từ 15 đến 25 ngàn ca nhiễm mỗi ngày.

XBB là một biến thể phụ mới của Omicron, hay còn gọi là chủng BA.2.10. Được phát hiện từ tháng 8/2022, XBB nay xuất hiện tại hơn 17 quốc gia, trong đó gồm Singapore, Ấn Độ, Nhật Bản, Australia, Mỹ. Một số chuyên gia nhận định XBB là biến chủng Omicron "tồi tệ nhất cho đến nay" bởi tốc độ lây lan nhanh chưa từng thấy và khả năng kháng các loại vaccine hiện có trên thị trường. "XBB đang thể hiện những đặc điểm vượt trội so với tất cả các biến thể phụ khác", theo Bộ trưởng Bộ Y tế Singapore.

Tuy nhiên, trên thực tế, XBB chưa gây ra triệu chứng nặng hơn so với các biến chủng trước đó. Cho đến nay, phần lớn bệnh nhân ở Singapore có các triệu chứng như đau họng hoặc sốt nhẹ, đặc biệt là những đối tượng đã được tiêm vaccine. Tiến sĩ Leong Hoe Nam, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Bệnh viện Mount Elizabeth Novena ở Singapore, chia sẻ rằng, các chương trình tiêm chủng trước đây gồm 3 mũi mRNA hoàn chỉnh hoặc 4 liều Sinovac "vẫn rất hiệu quả để ngăn ngừa bệnh nặng".

Còn tại Ấn Độ, vào ngày 16/10, nước này ghi nhận tổng cộng trên 44,62 triệu người nhiễm virus SARS-CoV-2. Giới chức y tế nước này đã cảnh báo về mối đe dọa mới từ biến thể Omicron BF.7 đột biến nhanh và độc hại hơn khi Trung tâm Nghiên cứu công nghệ sinh học Gujarat phát hiện trường hợp đầu tiên trong nước nhiễm biến thể này. Giới chuyên gia kêu gọi người dân phải tiếp tục tuân thủ các biện pháp phòng chống Covid-19 phù hợp như đeo khẩu trang, rửa tay và tránh tụ tập đông người.

Biến thể phụ BF.7 và cả BA.5.1.7 cũng đã được phát hiện ở Trung Quốc với khả năng lây nhiễm cao. Theo Global Times, biến thể Omicron mới BF.7 đã lan đến nhiều tỉnh hơn ở Trung Quốc từ ngày 10/10, chưa đầy một tuần sau khi phát hiện lần đầu tiên ở Khu tự trị Nội Mông, Tây Bắc Trung Quốc. Ông Li Shujian, Phó giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Thiều Quan cho biết, Omicron BF.7 và BA.5.1.7 là những biến thể chủ đạo tại thành phố. Thượng Hải và các thành phố lớn khác của Trung Quốc cũng đã tăng cường xét nghiệm Covid-19.

Trong khi đó, tại châu Âu, nghiên cứu do các chuyên gia tại Viện Karolinska (Thụy Điển) thực hiện, công bố trên Tạp chí Bệnh truyền nhiễm Lancet, ngày 15/10 cho thấy: BA.2.75.2, một nhánh phụ của Omicron, có khả năng lẩn tránh miễn dịch gấp 6 lần so với BA.5 - chủng phổ biến toàn cầu hiện nay. Các chuyên gia cho biết số ca nhiễm nCoV trong mùa thu đông có nguy cơ gia tăng, trừ khi các loại vaccine thế hệ mới đủ hiệu quả giúp tăng cường miễn dịch cộng đồng.

"Miễn dịch của mọi người không hoàn toàn biến mất. Tuy nhiên, BA.2.75.2 có khả năng trốn tránh tốt hơn nhiều so với các biến chủng từng thấy trước đây, phần lớn là do hai đột biến trong vùng liên kết thụ thể của protein gai", Ben Murrell, giáo sư trợ lý tại Khoa Vi sinh, Khối u và Sinh học Tế bào, Viện Karolinska, tác giả nghiên cứu, cho biết. Nghiên cứu cho thấy kháng thể trong các mẫu huyết thanh từ 75 tình nguyện viên ở Stockholm giảm hiệu quả 6 lần khi tiếp xúc BA.2.75.2 so với biến chủng BA.5. "Chúng ta nên dự liệu trước rằng số ca nhiễm sẽ tăng trong mùa đông này", giáo sư Murrell nói.

Có thể nói, trong số hàng chục dòng phụ của Omicron, BQ.1.1, BQ.1, BQ.1.3, BA.2.3.20 và XBB là những dòng lây lan nhanh nhất. Dựa trên dữ liệu của Vương quốc Anh, các biến chủng BQ, cũng như BA.2.75.2 và BF.7, được xếp vào nhóm đáng quan tâm. Chúng có lợi thế tăng trưởng và né tránh miễn dịch. Cơ quan Y tế Vương quốc Anh ngày 7/10 xác nhận điều này với báo giới.

Dòng phụ BF.7 cũng đang tăng ở Mỹ. Vào ngày 8/10, quốc gia này ghi nhận 4,6% tổng ca mắc là nhiễm BF.7, tăng 1,3% so với mức 3,3% của tuần trước đó, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC). Nhưng bên cạnh đó, CDC cũng ghi nhận BA.4.6 là chủng phổ biến nhất sau BA.5, chiếm 13,6% các trường hợp trong tuần đầu tiên của tháng 10, cao hơn mức 12,7% của tuần trước đó. CDC Mỹ dự đoán BA.4.6 sẽ trở thành chủng chủ đạo trong thời gian tới.

BA.4.6 là biến chủng phụ thế hệ thứ hai, phát triển từ BA.4 của Omicron, lần đầu ghi nhận ở Nam Phi vào tháng 1. Hiện chưa rõ vì sao BA.4.6 xuất hiện, song các nhà khoa học phỏng đoán đây có thể là kết quả của hiện tượng tái tổ hợp. Hiện chưa có báo cáo cho thấy biến chủng phụ này gây ra các biểu hiện nặng hơn. Tuy nhiên, BA.4.6 dường như trốn tránh hệ miễn dịch hiệu quả hơn BA.5. Mỹ đã triển khai chiến dịch tiêm chủng Covid-19 mới với các mũi tăng cường nhắm đến biến chủng Omicron do Pfizer-BioNtech và Moderna sản xuất, có thể hiệu quả chống lại BA.4.6.

Nhìn chung, các biến chủng phụ của Omicron đều khiến khả năng miễn dịch do vaccine cung cấp bị giảm hiệu quả. Liều tăng cường, đặc biệt là các mũi tiêm sử dụng công nghệ mRNA như Moderna hay Pfizer, về cơ bản cải thiện khả năng chống lại Covid-19 có triệu chứng và lây nhiễm. Dù vậy, hiệu quả này cũng giảm dần theo thời gian.