Phát biểu thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) ngày 27/5/2024, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ, đoàn Hà Tĩnh bày tỏ cơ bản nhất trí với báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật. Dự thảo luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 đã tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội.

Về vấn đề cụ thể, dự thảo Luật đã mở rộng thêm một số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người điều hành hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương,...

Qua nghiên cứu, đại biểu cho biết quy định như trong dự thảo Luật thì chủ hộ kinh doanh và người quản lý doanh nghiệp, quản lý điều hành hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương sẽ phải gánh hai vai, vừa là người lao động, vừa là người sử dụng lao động và phải đóng tổng mức 25%.

Đại biểu nêu rõ khi mở rộng các đối tượng trên có tác động tích cực, sẽ gia tăng người tham gia đóng bảo hiểm xã hội, tăng quỹ bảo hiểm xã hội. Tuy nhiên, đối với lợi ích của các đối tượng chịu tác động, báo cáo đánh giá tác động chỉ đưa ra nhận định định tính, không có số liệu chứng minh nhóm đối tượng này có nhu cầu tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ cho rằng cơ quan soạn thảo cần tổ chức lấy ý kiến của các đối tượng chịu tác động bởi dự thảo Luật, đảm bảo công bằng giữa những đối tượng này với các đối tượng đóng bảo hiểm xã hội khác, không vì mục tiêu gia tăng số người nộp bảo hiểm xã hội mà bỏ qua nhu cầu, nguyện vọng của các đối tượng. Cùng với đó, cần nghiên cứu, cân nhắc thêm các đối tượng trên nên tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hay tự nguyện.

Có cùng quan tâm vấn đề này, đại biểu Trần Kim Yến, đoàn Tp.Hồ Chí Minh góp ý dự thảo luật cũng bổ sung tại điểm m khoản 1 của Điều 3 là chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh. Đại biểu cho rằng, bản chất nhóm đối tượng này khác với người lao động làm công ăn lương. Đây là nhóm đối tượng hoàn toàn có thể tự chủ về thu nhập thông qua hoạt động sản xuất kinh doanh và chủ động trong việc tìm kiếm các giải pháp về tài chính để đảm bảo cho cuộc sống gia đình.

Vì vậy, đại biểu cho rằng không nên chuyển nhóm đối tượng này sang bảo hiểm xã hội bắt buộc mà vẫn giữ nhóm đối tượng này thuộc đối tượng bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Tranh luận với nhóm ý kiến đồng tình việc mở rộng đối tượng đóng bảo hiểm bắt buộc của chủ hộ kinh doanh và các cá nhân giữ chức vụ là thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, thành viên Ban kiểm soát không hưởng lương của Hợp tác xã, đại biểu Phạm Văn Thịnh, đoàn Bắc Giang làm rõ bảo hiểm xã hội bắt buộc chỉ phát sinh khi có mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và người lao động gắn với lương chi trả hàng tháng.

Như vậy các đối tượng đề xuất mở rộng không có 2 yếu tố này. Đại biểu cho rằng nếu đưa các đối tượng này vào đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì thực chất là tự mình nộp cho mình. Khi đó, các chế tài đi theo như nợ đóng bảo hiểm xã hội, trốn đóng bảo hiểm xã hội cũng sẽ không còn ý nghĩa và cần được định nghĩa lại vì không ai bị kết tội trốn đóng bảo hiểm xã hội cho chính bản thân mình.

Thực tế hiện nay, nhiều thành viên quản trị của hợp tác xã ở cơ sở là nông dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và được nhà nước hỗ trợ. Nay vì tham gia là thành viên Ban kiểm soát của hợp tác xã dù không hưởng lương nhưng lại phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc là không hợp lý, đại biểu đoàn Bắc Giang phân tích.

Nếu đưa các nhóm đối tượng nêu trên vào quy định cũng không bảo đảm bao quát được hết các đối tượng là chủ doanh nghiệp mà không được hưởng lương. Đại biểu Phạm Văn Thịnh chỉ rõ theo quy định pháp luật hiện hành còn có các đối tượng như chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ công ty hợp danh mà không có thành viên góp vốn.

Nếu quy định các đối tượng trên mà có tuổi lớn 55 đối với nữ và lớn hơn 57 đối với nam thì không đủ thời gian đóng để được hưởng hưu trí. Từ những phân tích trên, đại biểu đề nghị Quốc hội cân nhắc việc mở rộng các đối tượng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trên.