Bà T.T.K.T (52 tuổi, ngụ Lâm Đồng) mắc viêm đa khớp dạng thấp từ năm 28 tuổi. Trong suốt 24 năm qua, bà T. sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm để kiểm soát các cơn đau. Từ năm 2020, bệnh nhân bắt đầu xuất hiện teo cơ, phù toàn thân, mệt mỏi kéo dài, ăn uống kém. Sau đó, bà được chẩn đoán suy thận mạn, phải chạy thận định kỳ để duy trì sự sống.

Tuy nhiên, tình trạng ngày càng trở nặng, bệnh nhân được chỉ định ghép thận. Người con gái quyết định hiến một quả thận để cứu mẹ. Ngày 23/7, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á đã thông tin về việc phối hợp cùng êkíp Bệnh viện Chợ Rẫy thực hiện ca ghép thận trên. Quá trình phẫu thuật diễn ra thuận lợi, thận ghép hoạt động tốt.

BS.CK1 Vũ Lệ Anh, Trưởng khoa Nội Thận, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á, người trực tiếp điều trị cho bệnh nhân, cho biết bà mắc nhiều bệnh lý nền như viêm đa khớp dạng thấp, loãng xương, béo phì nên nguy cơ cao sẽ có nhiều vấn đề có thể xảy ra sau ghép thận như dễ nhiễm trùng, đái tháo đường. Hơn nữa, việc người bệnh dùng thuốc chữa xương khớp thường xuyên cũng gây bất lợi khi thực hiện phẫu thuật.

Bác sĩ Lệ Anh cho rằng trường hợp trên là lời nhắc nhở về tác dụng phụ nghiêm trọng của thuốc điều trị viêm khớp nếu không được theo dõi sát. "Nhiều người bệnh viêm khớp hiện vẫn lạm dụng thuốc giảm đau mỗi ngày, thuốc có thể gây viêm thận kẽ cấp tính, viêm mạch thận, lâu dần dẫn tới suy thận mạn tính", bác sĩ Lệ Anh nói.

Theo ThS.BS Hà Việt Huy, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trung ương, bệnh viện thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân nguy kịch sau khi sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc để trị đau xương khớp. "Tình trạng lạm dụng corticoid trong cộng đồng ngày càng phổ biến, nhất là thông qua các bài thuốc dân gian không rõ nguồn gốc, không định lượng. Dùng lâu dài, corticoid không chỉ gây suy tuyến nội tiết mà còn phá vỡ hệ thống miễn dịch, tạo điều kiện cho nhiễm trùng nặng và nhiều biến chứng nguy hiểm", bác sĩ Huy nói.

Bác sĩ Huy cảnh báo người dân tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc giảm đau kéo dài nếu chưa được bác sĩ thăm khám. Những loại thuốc "uống vào thấy đỡ ngay" nhưng không rõ thành phần, không có đơn kê chỉ mang lại hiệu quả tức thời nhưng có thể âm thầm phá hoại nội tiết và miễn dịch, dẫn tới hậu quả khôn lường khi bệnh bùng phát.

Mới đây, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trung ương cũng tiếp nhận điều trị cho bệnh nhân T.V.M. (77 tuổi, trú tại Thanh Hóa) trong tình trạng nhiễm khuẩn huyết nặng trên nền suy thượng thận.Bác sĩ Huy cho biết, cụ ông có tiền sử đau khớp mạn tính hơn 10 năm, thường xuyên tự ý sử dụng các loại thuốc không rõ nguồn gốc có pha trộn corticoid để giảm đau.

Gần một tháng trước nhập viện, cụ ông xuất hiện nhọt lớn vùng sau gáy, sốt cao liên tục và lơ mơ. Dù đã điều trị kháng sinh tại cơ sở y tế địa phương trong khoảng 20 ngày, tình trạng không cải thiện, tình trạng nhiễm trùng không cải thiện, ý thức xấu dần. Xét nghiệm cấy máu xác định cụ bị nhiễm tụ cầu vàng đa kháng (MRSA) – loại vi khuẩn nguy hiểm có khả năng đề kháng cao với nhiều loại kháng sinh thông thường.

Cũng vậy, tự ý sử dụng thuốc uống giảm đau và thuốc bôi ngoài da không kê đơn trong thời gian dài, một người phụ nữ 53 tuổi tại Tây Ninh đã rơi vào tình trạng sức khỏe nguy hiểm như mặt tròn bất thường, tăng cân không kiểm soát, mỡ tích tụ ở vùng bụng và vai. Sau khi thăm khám, chị được bác sỹ chẩn đoán mắc hội chứng Cushing do lạm dụng corticoid. Đây là biến chứng thường gặp nhưng dễ bị bỏ qua trong cộng đồng.

Bác sỹ chuyên khoa I Phạm Đặng Hoài Nam, Phòng khám Đa khoa Medlatec Gò Vấp (TP.HCM), cho biết: “Chúng tôi từng gặp không ít bệnh nhân mắc hội chứng Cushing do dùng các loại thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc có chứa corticoid. Thậm chí có trường hợp ngừng corticoid đột ngột sau thời gian dài sử dụng, cơ thể không thích nghi kịp và dẫn đến suy thượng thận cấp tính, có thể gây tử vong nếu không xử trí kịp thời”.

Tình trạng lạm dụng thuốc giảm đau không chỉ diễn ra ở người cao tuổi, có bệnh lý nền mạn tính mà cả ở những người trẻ. Nhiều người trẻ có thói quen khi cơn đau đầu ập đến đã không ngần ngại sử dụng ngay thuốc giảm đau mà không cần biết đâu là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Cuối tháng 6, bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai, đã chia sẻ về trường hợp bệnh nhân M. (21 tuổi) – sinh viên năm cuối một trường đại học tại Hà Nội. Trong nhiều năm, để đối phó với áp lực học hành và thi cử, nam sinh này thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau kết hợp nước tăng lực để thức khuya ôn bài.

Thói quen tưởng như vô hại đã khiến thận của M. âm thầm tổn thương nghiêm trọng. Đến khi có triệu chứng rõ ràng như nôn ói, phù chân và kiệt sức sau kỳ thi, bệnh đã ở giai đoạn nặng. Tại thời điểm nhập viện, chức năng thận của M. giảm còn dưới 20%, rơi vào suy thận mạn.

Theo bác sĩ Nguyễn Khắc Điệp, khoa phẫu thuật tiêu hóa Bệnh viện E, hiện có rất nhiều loại thuốc giảm đau khác nhau trên thị trường, mỗi loại có những đặc điểm, cơ chế hoạt động, chỉ định và tác dụng phụ riêng. Việc sử dụng thuốc giảm đau cần được tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh những hậu quả không mong muốn.

Trong đó, thuốc giảm đau không kê theo đơn là những thuốc có thể mua mà không cần đơn kê của bác sĩ. Công dụng của các thuốc này là giúp hạ sốt, giảm đau đầu, trị cảm cúm, giảm đau bụng kinh, đau nhức răng… "Tuy nhiên, lạm dụng các loại thuốc này có thể gây ra các tác dụng phụ như tổn thương gan, thận, dạ dày, tăng huyết áp… nếu sử dụng quá liều hoặc quá thường xuyên.

Trong khi đó, corticoid là nhóm thuốc kháng viêm mạnh, chống dị ứng, ức chế miễn dịch, dùng trong điều trị nhiều bệnh lý như bệnh da, viêm khớp, bệnh tự miễn, viêm phổi... Nếu dùng đúng chỉ định, liều lượng hợp lý trong thời gian phù hợp, corticoid hỗ trợ điều trị hiệu quả mà ít tác động lên sức khỏe tổng thể.

Tuy nhiên, thuốc này dễ mua ngoài nhà thuốc, làm tăng nguy cơ lạm dụng. Theo các bác sĩ, nếu dùng không đúng cách, kể cả mỗi ngày chỉ một viên trong nhiều tháng, có thể dẫn tới loãng xương nặng, suy tuyến thượng thận, tiểu đường, loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, nhiễm trùng và nguy hiểm tính mạng. Do đó, người dân khi gặp vấn đề sức khỏe, cần thăm khám tại cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác và kê đơn phù hợp.