Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư quốc gia còn nhiều khó khăn, thời gian vừa qua các dự án chủ yếu được Chính phủ tập trung vào mục tiêu cải tạo, nâng cấp, bảo đảm an toàn; đồng thời từng bước nâng cao năng lực chạy tàu đối với các tuyến đường sắt hiện có.

Đầu quý 3/2022, Chính phủ đã có văn bản báo cáo Quốc hội về chính sách phát triển và sử dụng ngân sách nhà nước đầu tư giao thông vận tải đường sắt; trong đó, giai đoạn trung hạn 2021 - 2025 từ nguồn ngân sách nhà nước bố trí 5.419 tỷ đồng thực hiện đầu tư sáu dự án đường sắt.

Đó là các dự án: Cải tạo, nâng cấp đoạn Hà Nội - Vinh, đoạn Vinh - Nha Trang, đoạn Nha Trang - Sài Gòn, tuyến đường sắt khu vực đèo Khe Nét, cải tạo nâng cấp các ga trên các tuyến đường sắt phía Bắc, và nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống (cầu đường sắt Đuống).

Đối với các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, Bộ Giao thông vận tải đang khẩn trương hoàn thành đầu tư 4 dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường sắt Hà Nội – TP.HCM với tổng mức đầu tư khoảng 7.000 tỷ đồng từ nguồn dự phòng kế hoạch trung hạn giai đoạn 2016 - 2020. Theo kế hoạch, đoạn tuyến Nha Trang – Sài Gòn và tuyến đường sắt Hà Nội – TP.HCM sẽ khởi công vào cuối năm 2022.

Tuy nhiên, theo Cục quản lý Đầu tư xây dựng, Bộ Giao thông vận tải, hiện một số gói thầu trong ba dự án thành phần là đoạn Hà Nội - Vinh, Vinh - Nha Trang và Nha Trang - Sài Gòn có nguy cơ không hoàn thành đúng tiến độ trong năm 2023. Một trong các lý do được đưa ra là vướng giải phóng mặt bằng…

Trong khi đó, Ban quản lý Dự án đường sắt (Ban Đường sắt), đơn vị chủ đầu tư cho biết đã được Bộ Giao thông vận tải giao chịu trách nhiệm chủ đầu tư các dự án gồm: Nâng cấp, sửa chữa các cầu yếu, đoạn tuyến Hà Nội – Vinh và Nha Trang – Sài Gòn. Hiện dự án làm cầu yếu đã hoàn thành, các dự án còn lại đang gặp một số khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, dự án Hà Nội – Vinh hiện đang lựa chọn nhà thầu thi công đường ga và lệ thuộc tổng thầu EPC hệ thống thông tin tín hiệu. Dự án Nha Trang – Sài Gòn hiện còn gói nhà ga Sông Lũy (thuộc tỉnh Bình Thuận) chưa hoàn thành do vướng giải phóng mặt bằng; các gói thi công xây lắp còn lại đã cơ bản hoàn thành.

Dự án đoạn Vinh – Nha Trang do Ban quản lý Dự án 85 làm chủ đầu tư. Dự án gồm gia cố các hầm đường sắt yếu, mở thêm các ga mới và cải tạo cấu trúc tầng trên của đoạn/tuyến này. Trong tổng số bảy gói thầu xây lắp, đã hoàn thành năm gói và đưa vào sử dụng bốn gói. Còn lại hai gói số 8 và số 11A chậm tiến độ do vướng mặt bằng (gói số 8) và điều kiện địa chất phức tạp (gói 11A).

Được biết, dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường sắt Hà Nội – TP.HCM đoạn Nha Trang - Sài Gòn với tổng mức đầu tư gần 1.099 tỷ đồng, nguồn vốn ngân sách nhà nước trung hạn 2021 – 2015, đã được Bộ Giao thông vận tải phê duyệt vào giữa tháng 8/2022 vừa qua. Dự án có tổng chiều dài 411 km, có điểm đầu tại ga Nha Trang tại Km1314+930 và điểm cuối tại ga Sài Gòn tại Km1726+200. Tiến độ thực hiện dự án bắt đầu từ 2022 - 2025.