Không chỉ Mỹ áp thuế quan lên các đối tác thương mại chính của nước này, mà thuế quan giữa các quốc gia khác cũng đang rục rịch tăng nhiệt.

Theo hãng tin CNBC, vào hôm thứ Bảy vừa rồi, Trung Quốc tuyên bố áp thuế quan trả đũa lên một số hàng hóa nông sản Canada, đáp trả việc Canada áp thuế quan lên ô tô điện, thép và nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc. Bắc Kinh cho biết thuế quan 100% sẽ được áp lên các sản phẩm dầu hạt nho, bánh dầu và đậu Hà Lan, và thuế quan 25% sẽ áp lên các mặt hàng thủy sản và thịt lợi nhập từ Canada.

Các mức thuế trên có hiệu lực từ ngày 20/3. Trước đó, Canada áp thuế quan 100% lên ô tô điện nhập khẩu từ Trung Quốc vào ngày 1/10 năm ngoái, nối tiếp động thái áp thuế quan lên ô tô điện Trung Quốc của Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) do lo ngại làn sóng xe điện xuất khẩu của Trung Quốc tràn ngập thị trường toàn cầu.

Sau đó, ngày 15/10/2025, Canada áp thuế quan 25% lên thép và nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc.

Động thái trả đũa của Bắc Kinh đối với Canada được đưa ra khá chậm, sau khoảng 4 tháng kể từ khi đối phương áp thuế quan lên hàng Trung Quốc. Đồng thời, sự trả đũa này cũng diễn ra trong bối cảnh những đòn “ăn miếng trả miếng” thuế quan qua lại giữa Mỹ và các đối tác thương mại lớn gồm Trung Quốc.

Tuần trước, Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng chiến đấu trong “bất kỳ dạng chiến tranh nào” với Mỹ. “Nếu chiến tranh là điều mà Mỹ muốn, dù là chiến tranh thuế quan hay chiến tranh thương mại hay bất kỳ dạng chiến tranh nào khác, chúng tôi sẵn sàng chiến đầu tới cùng”, đại sứ quan Trung Quốc viết trong một bài đăng trên mạng xã hội X hôm thứ Tư.

Giới phân tích nhận định tuyên bố này cho thấy Trung Quốc có lập trường ngày càng cứng rắn hơn trước những động thái thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Tuần trước, ông Trump đã tăng gấp đôi thuế quan bổ sung đối với hàng hóa Trung Quốc lên 20%. Bắc Kinh cũng đã ngay lập tức trả miếng bằng cách áp thuế quan lên nhiều hàng hóa Mỹ và đưa một số doanh nghiệp Mỹ vào danh sách hạn chế xuất khẩu và đầu tư.

Trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai này, ông Trump nói rằng việc ông áp thuế quan lên hàng Trung Quốc là để đáp trả điều mà ông cho là vai trò của Trung Quốc trong hoạt động giao dịch chất cấm fentanyl, khiến chất gây nghiện này xâm nhập vào Mỹ và gây ra hàng chục nghìn cái chết mỗi năm ở Mỹ do sử dụng quá liều. Về phần mình, Trung Quốc nói fentanyl là vấn đề của Mỹ, và việc Washington dùng vấn đề này làm cơ sở để áp thuế quan chỉ là “một cái cớ hời hợt”.

Theo ông Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành công ty Teneo, việc Trung Quốc nhằm thuế quan vào các mặt hàng nông sản Mỹ cho thấy Bắc Kinh tìm cách gây sức ép chính trị lên ông Trump thông qua nông dân - một lực lượng ủng hộ chủ chốt của Đảng Cộng hòa. Dù kịch bản chính hiện tại vẫn là Mỹ - Trung có thể đạt một thỏa thuận giảm thuế quan thông qua đàm phán, ông Wildau cho rằng rủi ro về một cuộc “phân ly rộng và kéo dài giữa hai nền kinh tế” đang tăng lên.

Đối với Canada và Mexico, dù ông Trump tuần vừa rồi đã hoãn thuế quan đối với phần lớn hàng hóa từ hai nước này cho tới ngày 2/4, xung đột thương mại giữa Mỹ với hai quốc gia láng giềng Bắc Mỹ vẫn âm ỉ nóng.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn kênh Fox News vào hôm Chủ nhật, ông Trump nói thuế quan Mỹ đối với một số hàng hóa Canada và Mexico dự kiến có hiệu lực vào ngày 2/4 “có thể tăng lên”. Ông cũng nói thuế quan có đi có lại đối với tất cả các đối tác thương mại của Mỹ sẽ được triển khai vào ngày 2/4 và việc hoãn thuế quan 1 tháng đối với hàng hóa Canada và Mexico chỉ là “một chút nghỉ ngơi”.

“Đây là một cuộc chuyển giao sang tháng 4. Sau đó, tôi sẽ không trì hoãn gì nữa”, ông Trump nói.

Những ngày gần đây, ông Trump liên tục có những thay đổi trong kế hoạch thuế quan của ông. Hôm thứ Sáu, ông dọa sẽ áp thuế quan mới lên các sản phẩm gỗ và sữa của Canada. Thuế quan này có thể có hiệu lực ngay vào ngày thứ Hai (10/3).

Sau khi ông Trump tuyên bố hoãn thuế quan 1 tháng đối với hàng hóa Mexico và Canada tuân thủ hiệp định tự do mậu dịch giữa ba nước Bắc Mỹ (USMCA), Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum quyết định hoãn việc đưa ra biện pháp trả đũa Mỹ. Tuy nhiên, Thủ tướng Canada Justin Trudeau tuyên bố nước này vẫn giữ nguyên thuế quan đã áp lên hàng hóa Mỹ.

Trước đó cùng ngày Chủ nhật, Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Howard Lutnick xác nhận trên kênh NBC rằng thuế quan 25% mà ông Trump đã áp lên thép và hôm sẽ có hiệu lực từ ngày thứ Tư tuần này và thuế quan đối với các sản phẩm sữa và gỗ Canada “sẽ bắt đầu vào ngày 2/4”.

Ông Lutnick cũng phát tín hiệu rằng thuế quan có hiệu lực vào ngày 2/4 sẽ được duy trì cho tới khi ông Trump “cảm thấy hài lòng” với kết quả mà Canada và Mexico đạt được trong việc xử lý vấn đề chất fentanyl xâm nhập vào Mỹ qua biên giới giữa hai nước này với Mỹ.

Trong một chương trình của đài ABC, Giám đốc Hội đồng kinh tế Quốc gia Mỹ (NEC), ông Kevin Hasset, nói các động thái thuế quan của ông Trump là một phần trong “cuộc chiến chống ma túy, không phải là chiến tranh thương mại” nhằm chặn dòng fentany chảy vào Mỹ.

“Chúng tôi đang tiến hành một cuộc chiến tranh chống ma túy, không phải chiến tranh thương mại, và một phần trong cuộc chiến này là đàm phán với Canada và Mexico để chặn dòng fentanyl đi qua biên giới chúng tôi. Trong lúc chờ họ đạt thêm tiến bộ trong cuộc chiến chống ma túy, chúng tôi đã hoãn một số thuế quan vì họ đã có bước tiến”, ông Hassett phát biểu.