Theo tin từ hãng tin Reuters, chính quyền ông Trump đã khởi động thủ tục để kháng cáo với Tòa án Phúc thẩm Liên bang Mỹ, đồng thời đặt câu hỏi về thẩm quyền của tòa án đưa ra phán quyết trên. Ngoài ra, cuộc đấu pháp lý này cũng có thể được đưa tới Tòa án Tối cao Mỹ.

Trong phán quyết công bố ngày 28/5, Tòa án Thương mại Quốc tế (CIT) - một tòa án liên bang Mỹ ở Manhattan - nói rằng việc ông Trump áp thuế quan đối ứng lên hơn 180 quốc gia và vùng lãnh thổ là hành động vượt quá thẩm quyền của Tổng thống. Hội đồng thẩm phán gồm 3 thành viên nói Hiến pháp Mỹ dành cho Quốc hội nước này thẩm quyền đặc biệt để điều tiết thương mại với các quốc gia khác và thẩm quyền đó không bị lấn át bởi thẩm quyền khẩn cấp của Tổng thống về bảo vệ nền kinh tế Mỹ.

“Tòa án không đưa ra quyết định vì tính khôn ngoan hoặc hiệu quả có thể có của việc Tổng thống sử dụng thuế quan làm đòn bẩy. Việc sử dụng đó là không được phép không phải vì làm như vậy không khôn ngoan hay không hiệu quả, mà vì luật liên bang không cho phép”, phán quyết của hội đồng thẩm phán có đoạn viết.

Trong một tuyên bố, người phát ngôn Kush Desai của Nhà Trắng nói rằng thâm hụt thương mại của Mỹ với các quốc gia khác cấu thành “một tình huống khẩn cấp quốc gia gây thiệt hại cho các cộng đồng Mỹ, khiến người lao động của chúng ta bị bỏ lại phía sau, và làm suy yếu nền tảng quân sự quốc phòng của chúng ta - những sự thật mà tòa án không nói đến”.

“Ứng phó với một tình huống khẩn cấp quốc gia sao cho hợp lý khong phải việc của các thẩm phán không do dân bầu ra”, ông Desai nói trong tuyên bố.

Thị trường tài chính hoan nghênh phán quyết của tòa án Mỹ. Đồng USD tăng giá mạnh sau khi phán quyết được công bố, nhất là so với các đồng tiền được coi là “hầm trú ẩn” thời gian qua như euro, yên Nhật và franc Thụy Sĩ. Chỉ số Dollar Index có lúc tăng 0,4%, đạt gần 100,3 điểm. Các chỉ số chứng khoán tương lai ở Phố Wall tăng và các thị trường chứng khoán chủ chốt ở khu vực châu Á đồng loạt xanh. Dow Jones tương lai có lúc tăng 500 điểm, còn chỉ số Nikkei 225 của chứng khoán Nhật tăng gần 1,7%.

Nếu được giữ nguyên, phán quyết trên sẽ tạo ra một lỗ hổng lớn trong chiến lược của Trump nhằm sử dụng thuế quan cao để giành được sự nhượng bộ từ các đối tác thương mại, thu hút việc làm trong lĩnh vực sản xuất trở lại Mỹ và thu hẹp thâm hụt thương mại hàng hóa trị giá 1,2 nghìn tỷ USD. Những mục tiêu này đều là những lời hứa quan trọng trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2024 của ông Trump.

Theo Reuters, hiện còn đang có ít nhất 5 vụ kiện khác nhằm vào kế hoạch thuế quan đối ứng của ông Trump.

Tổng chưởng lý Dan Rayfield của bang Oregon, một người của Đảng Dân chủ đang dẫn đầu một vụ kiện của một số tiểu bang nhằm vào thuế đối ứng, gọi kế hoạch thuế quan này là bất hợp pháp, bất cẩn và gây thiệt hại về kinh tế. “Phán quyết này là một sự tái khẳng định sức mạnh của luật pháp, và Tổng thống không thể tùy thích đưa ra các quyết định về thương mại”, ông Rayfield nói trong một tuyên bố.

Về phần mình, ông Trump vốn dĩ khẳng định ông có thẩm quyền áp thuế quan theo Đạo luật Thẩm quyền kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA) 1977 - căn cứ pháp lý của kế hoạch thuế quan đối ứng. Trong lịch sử, đạo luật này thường được dùng để áp các biện pháp trừng phạt lên các quốc gia địch thủ của Mỹ hoặc đóng băng tài sản của các quốc gia đó. Ông Trump là tổng thống Mỹ đầu tiên sử dụng đạo luật này để áp thuế quan.

Bộ Tư pháp Mỹ đã nói rằng các vụ kiện nhằm vào thuế quan của ông Trump nên bị bác bỏ bởi nguyên đơn chưa bị ảnh hưởng gì bởi thuế quan mà họ chưa phỉa đóng, và bởi chí có Quốc hội Mỹ - thay vì các công ty tư nhân - có thể thách thức trường hợp khẩn cấp quốc gia mà Tổng thống ban bố theo IEEPA.