Chính sách kinh tế, xã hội nổi bật có hiệu lực từ tháng 10/2025

* Điều chỉnh thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy mô và lĩnh vực.

Quốc hội vừa ban hành Luật số 67/2025/QH15 về Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025 và có có hiệu lực từ ngày 1/10.

Theo quy định mới, thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp phổ thông là 20%, trừ các trường hợp ưu đãi hoặc đặc thù. Doanh nghiệp có tổng doanh thu năm không quá 3 tỷ đồng được áp dụng mức 15%, trong khi doanh thu trên 3 tỷ đến 50 tỷ đồng áp dụng mức 17%. Doanh thu làm căn cứ tính được xác định theo kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp liền kề trước đó. Đối với hoạt động tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí, mức thuế dao động từ 25% đến 50% tùy điều kiện từng mỏ, do Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Hoạt động khai thác tài nguyên quý hiếm như bạch kim, vàng, bạc, thiếc, wonfram, đá quý, đất hiếm chịu mức 50%, giảm còn 40% nếu mỏ có trên 70% diện tích thuộc địa bàn đặc biệt khó khăn. Quy định này hướng tới công bằng trong chính sách thuế, đồng thời khuyến khích sản xuất kinh doanh bền vững.

* Hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư trang thiết bị ứng dụng trí tuệ nhân tạo

Quốc hội vừa ban hành Luật số 93/2025/QH15 Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, có hiệu lực từ ngày 1/10/2025.

Theo đó, Luật khuyến khích việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong nghiên cứu và phát triển, song yêu cầu hoạt động liên quan trực tiếp đến con người như y tế, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo phải tuân thủ nghiêm ngặt pháp luật và đặt dưới sự giám sát của con người.

Đặc biệt, Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư trang thiết bị, cho phép chi phí cho nghiên cứu và đổi mới sáng tạo được tính vào chi phí hợp lệ khi xác định thu nhập chịu thuế, nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư nhiều hơn cho khoa học công nghệ.

* Chính thức xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền vàng

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP của Chính phủ: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 3/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Nghị định có hiệu lực từ 10/10/2025.

Theo đó, Nghị định chính thức xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Nghị định mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung định nghĩa vàng miếng và quy định chỉ ngân hàng thương mại, doanh nghiệp đủ điều kiện mới được phép sản xuất.

Nghị định cũng nêu rõ, hoạt động sản xuất vàng miếng là kinh doanh có điều kiện, phải được Ngân hàng Nhà nước cấp phép. Ngoài ra, Nghị định yêu cầu mua bán vàng từ 20 triệu đồng/ngày trở lên phải thanh toán qua tài khoản; đồng thời bổ sung trách nhiệm công bố tiêu chuẩn, bảo hành sản phẩm, lưu trữ và kết nối dữ liệu với Ngân hàng Nhà nước.

*  Áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 236/2025/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Nghị quyết số 107/2023/QH15 ngày 29/11/2023 của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Nghị định có hiệu lực từ ngày 15/10/2025.

Theo đó, người nộp thuế là đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu năm trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao ít nhất 2 năm trong 4 năm liền kề trước năm tài chính xác định nghĩa vụ thuế tương đương 750 triệu euro trở lên, trừ các trường hợp được loại trừ theo quy định. Với các tập đoàn mới thành lập, nếu trong thời gian hoạt động dưới 4 năm đã có ít nhất 2 năm đạt ngưỡng doanh thu 750 triệu euro thì các đơn vị hợp thành cũng thuộc diện phải nộp thuế.

* Ngân hàng Nhà nước giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc cho một số tổ chức tín dụng

Ngày 12/8, Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư 23/2025/TT-NHNN, sửa đổi Thông tư 30/2019 về quy định dự trữ bắt buộc. Thông tư có hiệu lực từ ngày 1/10/2025.

Điểm đáng chú ý, các tổ chức tín dụng hỗ trợ hoặc nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng thương mại được kiểm soát đặc biệt sẽ được giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc theo phương án phục hồi, chuyển giao đã được phê duyệt.

Thông tư cũng bổ sung quy định đối với ngân hàng chính sách, đồng thời thay đổi tên gọi “Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố” thành “Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực”. Ngoài ra, văn bản nêu rõ trách nhiệm của Cục Quản lý, giám sát tổ chức tín dụng và Thanh tra Ngân hàng Nhà nước trong xử lý vi phạm liên quan đến dự trữ bắt buộc. 

* Bộ Tài chính ban hành quy định mới về quản lý tài khoản thanh toán của Kho bạc Nhà nước.

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư 81/2025/TT-BTC quy định quản lý và sử dụng tài khoản thanh toán của Kho bạc Nhà nước mở tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các ngân hàng thương mại. Thông tư có hiệu lực từ 1/10/2025.

Theo đó, Kho bạc Nhà nước (Trung ương và khu vực) được phép mở tài khoản bằng VND và ngoại tệ để thực hiện các giao dịch thu, chi ngân quỹ, điều hành số dư, sử dụng nguồn tạm thời nhàn rỗi và xử lý thiếu hụt. Các ngân hàng thương mại phải đáp ứng yêu cầu thanh toán song phương điện tử, bảo đảm truyền dữ liệu kịp thời, chính xác cho Kho bạc, cơ quan thuế và hải quan. Số dư tài khoản cuối ngày được chuyển về tài khoản của Kho bạc tại Ngân hàng Nhà nước, trừ trường hợp bất khả kháng.

* Các trường hợp được miễn phí, lệ phí hàng hóa, phương tiện vận tải quá cảnh

Bộ Tài chính vừa ban hành Thông tư 86/2025/TT-BTC quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí hải quan, lệ phí hàng hóa, phương tiện vận tải quá cảnh, có hiệu lực từ 12/10/2025.

Theo Điều 3, các đối tượng được miễn gồm: hàng viện trợ nhân đạo, viện trợ không hoàn lại; quà tặng cho cơ quan, tổ chức, cá nhân trong định mức miễn thuế; đồ dùng theo diện ngoại giao; hành lý mang theo người; hàng hóa trao đổi của cư dân biên giới; phương tiện cư dân biên giới được quản lý bằng sổ theo dõi; hàng hóa, phương tiện được miễn theo điều ước quốc tế hoặc cam kết của Chính phủ Việt Nam.

* Ô tô sẽ không được qua trạm thu phí nếu không chuyển đổi sang tài khoản giao thông

Trước ngày 1/10/2025, chủ xe ô tô phải thực hiện chuyển đổi tài khoản thu phí đang sử dụng hiện nay sang tài khoản giao thông kết nối phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt. Nếu không thực hiện, phương tiện sẽ không lưu thông được qua trạm thu phí.

Nghị định 119/2014/NĐ-CP cho phép thời gian một năm (1/10/2024 đến 1/10/2025) để chủ phương tiện và nhà cung cấp dịch vụ thu phí chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt.

Cụ thể, khoản 6, khoản 7, Điều 36, Nghị định 119/2024/NĐ-CP quy định: Nhà cung cấp dịch vụ thanh toán tiền sử dụng đường bộ hoàn thiện việc chuyển đổi tài khoản thu phí của chủ phương tiện theo Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg ngày 17/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán của chủ phương tiện trước 1/10/2025.

Nhà cung cấp dịch vụ thanh toán tiền sử dụng đường bộ hoàn thiện việc chuyển tiền từ tài khoản thu phí của chủ phương tiện theo Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg ngày 17/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ sang phương tiện thanh toán của chủ phương tiện được kết nối với tài khoản giao thông trước ngày 01/10/2025.

* Bỏ các hình thức đình chỉ học tập với học sinh vi phạm kỷ luật

Thông tư 19/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh có hiệu lực từ ngày 31/10. Thông tư mới quy định có các hình thức khen thưởng, gồm tuyên dương trước lớp, tuyên dương trước toàn trường, giấy khen của hiệu trưởng, thư khen và các hình thức tuyên dương, khen thưởng khác.

Về hình thức kỷ luật, Bộ GD&ĐT quy định ba hình thức gồm: Nhắc nhở, phê bình, yêu cầu viết bản tự kiểm điểm. Riêng đối với học sinh tiểu học thì áp dụng hai hình thức kỷ luật gồm: Nhắc nhở, yêu cầu xin lỗi.

Thông tư 19 cũng quy định về hoạt động hỗ trợ khắc phục hành vi vi phạm như khuyên bảo, động viên để học sinh tự nhận thức được hành vi vi phạm và hướng khắc phục; theo dõi, tư vấn, hỗ trợ học sinh vi phạm trong quá trình khắc phục hành vi vi phạm.

Như vậy, từ ngày 31/10/2025, học sinh vi phạm kỷ luật sẽ bị nhắc nhở, phê bình hoặc viết bản tự kiểm điểm, thay vì các hình thức kỷ luật được áp dụng từ nhiều năm qua như: Đình chỉ học tập, cảnh cáo trước lớp, cảnh cáo trước toàn trường,…

* Nguyên tắc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

Nghị định số 207/2025/NĐ-CP ngày 15/7/2025 quy định về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo có hiệu lực từ 1/10. Đây là bước tiến lớn trong việc hoàn thiện khung pháp lý, giúp nhiều gia đình hiếm muộn có cơ hội được làm cha mẹ, đồng thời đảm bảo quyền lợi và sự an toàn cho tất cả các bên liên quan.

Nghị định này quy định về việc hiến, nhận, sử dụng, lưu giữ, gửi tinh trùng, noãn, phôi; sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản; điều kiện, hồ sơ, thủ tục, thẩm quyền cho phép cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và mang thai hộ vì mục đích nhân đạo; điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo.

Nghị định 207 quy định rõ: Việc thực hiện hiến tinh trùng, hiến noãn, hiến phôi trong kỹ thuật hỗ trợ sinh sản phải tuân theo nguyên tắc chỉ được hiến tại một cơ sở được phép lưu giữ tinh trùng, lưu giữ noãn, lưu giữ phôi.

Tinh trùng, noãn, phôi hiến chỉ được sử dụng cho một phụ nữ hoặc một cặp vợ chồng để sinh con. Việc hiến và nhận tinh trùng, hiến và nhận phôi được thực hiện trên nguyên tắc vô danh giữa người hiến và người nhận.

Chỉ thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản đối với các cặp vợ chồng vô sinh hoặc có chỉ định về y tế và phụ nữ độc thân có nguyện vọng.

Vợ chồng nhờ mang thai hộ, người mang thai hộ, trẻ sinh ra nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo được đảm bảo an toàn về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình và được pháp luật tôn trọng, bảo vệ.