Đến thời điểm này, công suất điện mặt trời áp mái đã lên tới 9.000 MWp, nhưng nơi có nhu cầu phụ tải lớn là các khu công nghiệp chỉ chiếm 30%. Điều này cho thấy còn nhiều tiềm năng đối với khu vực này.

Đó là thông tin được cung cấp tại toạ đàm trực tuyến: “Điện mặt trời mái nhà khu công nghiệp: Tháo gỡ những bất cập trong triển khai lắp đặt” do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức chiều 30/8/2021.

CHÍNH SÁCH CÒN NHIỀU BẤT CẬP

Chỉ tính riêng tại TP.HCM, với 1.500 nhà máy và doanh nghiệp trong 17 khu chế xuất, khu công nghiệp đang hoạt động trên diện tích khoảng 2.600ha đất sạch xây nhà máy và khu công nghệ cao, thì diện tích mái nhà khoảng hơn 1.000ha. Đây là dư địa quá lớn để làm điện mặt trời mái nhà.

Ngân hàng Thế giới cũng đánh giá, TP.HCM có thể phát triển điện mặt trời khoảng 6.300MWp, trong đó hệ mái nhà của nhà xưởng khoảng 2.500 MWp.

Tuy nhiên, ông Phạm Trọng Quý Châu, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Năng lượng tái tạo (Hiệp hội các doanh nghiệp khu công nghiệp TP.HCM), cho biết còn nhiều khó khăn, vướng mắc tồn tại về chính sách cũng như thủ tục đầu tư, lắp đặt và vận hành hệ thống điện mặt trời mái nhà khu công nghiệp.

Theo ông Châu, tháng 6/2020, Hiệp hội chính thức phát động Chương trình phát triển điện mặt trời mái nhà tại các khu chế xuất - khu công nghiệp-khu công nghệ cao trên địa bàn TP.HCM.

Kết thúc năm 2020, đã có tổng cộng 118 công trình được đầu tư lắp đặt mới với tổng công suất trên 76mwp. Trong đó có những công trình lớn trên 8mwp được lắp đặt trên mái của cùng một nhà máy. Có doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư đến gần 15 MWp trên mái của hệ thống kho bãi trong bốn khu công nghiệp khác nhau ở TP.HCM.

Mặc dù vậy, các chính sách, thủ tục liên quan không theo kịp tốc độ phát triển bùng nổ của thị trường điện mặt trời mái nhà, khiến cho nhà đầu tư khá lo lắng, quan ngại.

Cùng với đó, Chính phủ chưa ban hành quyết định FIT3 quy định mức giá mua điện mới từ hệ thống điện năng lượng mặt trời mái nhà.

Hơn nữa, Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Quốc gia Việt Nam (EVN) chưa có hướng dẫn tiếp theo về thủ tục xin và chấp thuận đấu nối, hợp đồng mua bán điện, thanh toán tiền điện mua từ các hệ thống điện năng lượng mặt trời mái nhà.

Cũng nằm trong khu công nghiệp, khu chế xuất của TP.HCM, ông Nguyễn Văn Thông, Giám đốc phát triển Dự án Công ty cổ phần VNG, chia sẻ công ty đã lắp đặt hệ thống điện năng lượng mặt trời lắp đặt trên mái nhà có công suất thiết kế 620.73kWp.

Song hiện nay, sản lượng điện sau khi cung cấp cho chính nhu cầu còn dư đã tải lên lưới điện hơn 200.000 kWh tương đương 300 triệu đồng, nhưng chưa đuợc điện lực trả tiền.

Phía điện lực yêu cầu VNG phải đăng ký ngành nghề sản xuất điện, sau đó công ty xuất hóa đơn thì điện lực mới đồng ý thanh toán.

Ngược lại, phía doanh nghiệp lại gặp khó khăn trong việc đăng ký bổ sung ngành nghề. “Đối với công ty đa ngành nghề và có vốn đầu tư nước ngoài phải tuân thủ theo biểu cam kết ngành nghề WTO, nên chúng tôi rất khó để đăng ký thêm ngành nghề kinh doanh điện”, ông Thông băn khoăn.

KHÔNG NÊN THAY ĐỔI LIÊN TỤC ĐỂ LÀM KHÓ DOANH NGHIỆP

Tổng hợp phản ánh từ các doanh nghiệp hội viên, ông Đào Du Dương, Trưởng đại diện văn phòng Hiệp hội năng lượng sạch Việt Nam tại TP.HCM, cho biết EVN yêu cầu chủ đầu tư tháo gỡ tấm pin mặt trời, tấm quang năng được cho là “lắp dư” mặc dù đã ký hợp đồng theo công suất AC 997kw AC.

Do đó, ông Dương đề nghị, Nhà nước cần có chính sách rõ ràng, lâu dài, không thể thay đổi liên tục khiến doanh nghiệp trở tay không kịp. Ngành điện cũng cần nâng cao khả năng vận hành và công tác điều phối bình đẳng để điện mặt trời áp mái không còn bị coi là “gánh nặng”.

Đồng tình với quan điểm trên, bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo xanh (GreenID) bổ sung thêm, về giá điện FIT chỉ nên ở giai đoạn đầu, còn hiện tại phải hướng tới thúc đẩy thị trường. Nhưng khi triển khai thực tế doanh nghiệp gặp nhiều rào cản liên quan tới pháp luật hiện hành. Nhiều quy định được xây dựng cách đây hàng chục năm thậm chí hơn chục năm.

Do đó, nếu lựa chọn phát triển năng lượng tái tạo, cần lắng nghe doanh nghiệp, hiệp hội, cơ quan liên quan để thay đổi những chính sách hiện còn bất cập, tạo chính sách thu hút đầu tư cho năng lượng sạch, dung dưỡng các nguồn đầu tư. Chính sách cũng cần ổn định, tránh gián đoạn.

Đặc biệt, bà Khanh nhấn mạnh, hoạt động kinh doanh sẽ trở lại khi dịch bệnh được khống chế, khi đó nhu cầu điện sẽ gia tăng, trong khi nguồn đầu tư cho các dự án điện lớn như điện than, điện khí… rất khó.

Vì thế, các chính sách tới đây cần theo hướng tạo điều kiện cho năng lượng tái tạo khai thác tiềm năng vốn có tránh tình trạng “điện mặt trời mái nấm” tự phát như hiện nay.