Theo Phó giáo sư, TS Nguyễn Minh Hòa, chuyên gia đô thị, việc di dời, giải toả nhà ven kênh rạch là hết sức cần thiết với 1 đô thị hơn chục triệu dân như TP.HCM. Điều này không chỉ giúp chỉnh trang đô thị, giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn giúp gia tăng mảng xanh cho đô thị, trực tiếp cải thiện chất lượng cuộc sống người dân, song những điểm nghẽn về chính sách lẫn tài chính và cả tinh thần trách nhiệm của các tổ chức cá nhân gián tiếp khiến quá trình này trở nên khó khăn.

KHÓ KHĂN XỬ LÝ NHÀ LẤN CHIẾM TRÊN VÀ VEN KÊNH

Để cải tạo rạch Xuyên Tâm (đi qua quận Bình Thạnh, Gò Vấp), với tuyến rạch chính dài gần 6,7 km từ kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè đến sông Vàm Thuật và 03 nhánh dài hơn 2,2 km (nhánh cầu Sơn, Bình Triệu và Bình Lợi), TP.HCM sẽ chi hơn 9.600 tỷ đồng, trong đó, tổng chi phí bồi thường, tái định cư 6.354 tỷ đồng để giải tỏa 2.122 căn nhà ven kênh.

Hiện, quận Gò Vấp đang tiến hành chi trả tiền bồi thường cho người dân để bàn giao mặt bằng khởi công dự án trong tháng 8/2024. Còn quận Bình Thạnh sẽ chi trả tiền bồi thường cho các hộ dân có đất bị thu hồi từ tháng 7/2024, bàn giao toàn bộ mặt bằng cho chủ đầu tư tháng 4/2025 để khởi công.

Đối với dự án cải tạo bờ Bắc kênh Đôi (đi qua quận 8) có tổng mức đầu tư gần 5.000 tỷ đồng, có 1.571 trường hợp bị ảnh hưởng giải tỏa với tổng diện tích thu hồi hơn 5,5 ha, chi phí bồi thường gần 3.600 tỷ đồng. Hiện quận 8 đang đo đạc, kiểm đếm thực hiện bồi thường.

Theo UBND quận 8, trên địa bàn quận có tới 1.005/1.571 trường hợp giải tỏa trắng để cải tạo bờ Bắc kênh Đôi, trong đó có hơn 900 căn nhà không có giấy chứng nhận quyền sử dụng nhà, đất. Do đó, theo quy định giá trị bồi thường, hỗ trợ cho nhà đất bị ảnh hưởng rất thấp, không đủ điều kiện cho hộ dân mua lại căn hộ để tái định cư. Quận 8 phải xây dựng chính sách đặc thù về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho các trường hợp này.

Cụ thể, với dự án cải tạo bờ Bắc kênh Đôi, những căn nhà tồn tại trước 15/10/1993 sẽ được hỗ trợ 40% kinh phí so với diện tích đất ở, từ 15/10/1993 đến 01/7/2004 sẽ được hỗ trợ 30%. Các hộ dân này sẽ được hưởng các chính sách tái định cư. Quận 8 đã đề xuất 676 quỹ nền đất và căn hộ bố tái định cư cho các hộ dân phải di dời để thực hiện dự án.

Tuy nhiên, số lượng nhà lấn chiếm tồn tại sau 01/7/2004 chưa có quy định để bồi thường. UBND quận 8 đang phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM nghiên cứu các quy định pháp luật để đề xuất kinh phí hỗ trợ cho các hộ dân ổn định cuộc sống.

Tại dự án rạch Xuyên Tâm ở quận Bình Thạnh, công tác giải phóng mặt bằng cũng gặp khó khăn khi có tới 1.273 trường hợp giải tỏa trắng.

Theo Phó Chủ tịch UBND quận Bình Thạnh Hồ Phương, quận đã bố trí được 300 căn cho các hộ đủ điều kiện tái định cư. Sắp tới, TP.HCM sẽ xây dựng nhà ở xã hội tại khu đất số 04 Phan Chu Trinh (phường 12) diện tích hơn 12.000 m2, với 850 căn để phục vụ tái định cư cho các hộ dân giải tỏa trắng trên địa bàn quận.

Ngoài ra, mới đây, Sở Xây dựng TP.HCM đề xuất triển khai thêm 03 dự án cải tạo kênh rạch khác.

Cụ thể, dự án cải tạo rạch Văn Thánh dài khoảng 1,5 km đi qua quận Bình Thạnh có tổng mức đầu tư hơn 6.100 tỷ đồng. Có 1.063 hộ sống ven bờ phải giải tỏa với kinh phí bồi thường hơn 4.900 tỷ đồng.

Dự án cải tạo kênh Hy Vọng (quận Tân Bình) dài hơn 1,1 km có tổng mức đầu tư gần 2.000 tỷ đồng. Dự án dự kiến di dời 179 căn nhà với vốn bồi thường khoảng 1.595 tỷ đồng.

Dự án xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường kênh Tẻ (quận 4) cần di dời 741 căn với tổng vốn bồi thường khoảng 2.089 tỷ đồng.

Để đẩy nhanh di dời nhà ven kênh rạch, các trường hợp không đủ điều kiện tái định cư sẽ được xem xét giải quyết cho thuê, thuê mua trả góp căn hộ để ổn định cuộc sống sau giải tỏa, đại diện Sở Xây dựng TP.HCM cho biết.

PHẤN ĐẤU ĐẾN NGÀY 28/6/2024 HOÀN THÀNH

Liên quan đến công tác cải tạo rạch Xuyên Tâm và bờ Bắc kênh Đôi, thông tin tại phiên họp kinh tế - xã hội thường kỳ của UBND TP.HCM tháng 5/2024, ông Nguyễn Hoàng Anh Dũng, Phó Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị (Ban Hạ tầng), cho biết vốn đền bù của 02 dự án này là 8.900 tỷ đồng.

Tại dự án rạch Xuyên Tâm, quận Gò Vấp, giải phóng mặt bằng, bồi thường tương đối ổn. Tại quận Bình Thạnh, chiếm đa số căn phải bồi thường nên chưa phê duyệt được phương án chi trả. Quận cho biết đến cuối tháng 6/2024 cũng chưa duyệt được phương án giải ngân số tiền 5.400 tỷ đồng.

Chỉ đạo giải quyết khó khăn rạch Xuyên Tâm và bờ Bắc kênh Đôi, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM, đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường cử chuyên viên làm việc ngày đêm cùng quận Bình Thạnh để hỗ trợ công tác thẩm định giá dự án rạch Xuyên Tâm. Phấn đấu đến 28/6/2004 hoàn thành để chuẩn bị giải ngân 5.400 tỷ đồng.

Đối với quận 8, cần sớm điều chỉnh quy hoạch 1/2000 trong thời gian 03 tháng, phê duyệt dự án trong 03 tháng và bồi thường giải phóng mặt bằng trong 03 tháng. Áp dụng kinh nghiệm Vành đai 3, đi từng hộ dân lấy cam kết.

“Tôi sẽ trực tiếp cùng các đồng chí tháo gỡ 2 dự án rạch Xuyên Tâm và bờ Bắc kênh Đôi”, ông Mãi nói.