Chuyển đổi số, báo chí chất lượng cao đòi hỏi yêu cầu mới

Sáng 22/11, Hội Nhà báo tổ chức hội nghị Báo chí chất lượng cao trong bối cảnh chuyển đổi số đáp ứng yêu cầu mới của Điều lệ Giải báo chí quốc gia và tuyên truyền nhiệm vụ phát triển bền vững khu vực phía Bắc.

Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam; đại diện các liên chi hội, chi hội, hội nhà báo các tỉnh phía Bắc.

BỔ SUNG GIẢI THƯỞNG BÁO CHÍ ĐA PHƯƠNG TIỆN VÀ SÁNG TẠO

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, cho biết Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ nhiệm vụ chính trị của báo chí: "Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại".

Trong đó, tính chuyên nghiệp và hiện đại theo yêu cầu của Đảng có nghĩa là báo chí cách mạng của Việt Nam cũng phải phấn đấu, bắt kịp với các xu hướng phát triển chung của thế giới, một trong số đó chính là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và công cuộc chuyển đổi số.

Tổng Bí thư Tô Lâm gần đây đã có bài viết quan trọng, mang tầm chiến lược: "Chuyển đổi số - Động lực quan trọng phát triển lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới".

Các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia được nêu rõ trong nhiều Nghị quyết và văn kiện Đại hội Đảng.

Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược "Chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" với mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; làm tốt sứ mệnh thông tin tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới của đất nước; đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng; đổi mới hiệu quả trải nghiệm của độc giả; tạo nguồn thu mới; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp nội dung số.

Theo ông Nguyễn Đức Lợi, thực tiễn cho thấy công nghệ số ảnh hưởng đầu tiên, mạnh mẽ và sâu rộng tới lĩnh vực báo chí, truyền thông. Việc sử dụng công nghệ số để làm báo đã trở thành vấn đề sống còn của báo chí.

Do đó, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Giải Báo chí quốc gia Lê Quốc Minh đã ký Quyết định số 50/QĐ-HĐGBCQG ngày 21/6/2024 về việc Ban hành Điều lệ Giải Báo chí quốc gia (sửa đổi).

Theo đó, từ năm 2024, Điều lệ Giải đã có nhiều điểm mới, đặc biệt là 2 nhóm giải mới là Giải báo chí đa phương tiện và Giải báo chí sáng tạo.

Sản phẩm báo chí đa phương tiện gồm những tác phẩm, sản phẩm báo chí sử dụng dữ liệu đa phương tiện và áp dụng quy trình sản xuất, kỹ thuật, công nghệ truyền thông số trong quá trình sáng tạo nội dung và tổ chức sản xuất, có định dạng độc lập như: Infographic, Video clips, Podcast, gói tin tức đa phương tiện, sản phẩm báo chí dữ liệu, báo chí tương tác…

Với tác phẩm, sản phẩm Báo chí đa phương tiện và Báo chí sáng tạo, ưu tiên nội dung số độc đáo, đặc sắc, có tính hấp dẫn cao của tác phẩm dự thi.

Ngoài ra, báo chí truyền cảm hứng; báo chí tích cực, báo chí giải pháp, báo chí vì lợi ích quốc gia, dân tộc, nhân dân; báo chí chỉ dẫn; báo chí thúc đẩy xã hội học tập; báo chí giúp bảo vệ môi trường con người và bảo vệ động vật, môi trường sinh thái cũng được đánh giá cao.

NHÀ BÁO CÓ THÊM NHIỀU “VŨ KHÍ” MỚI

Theo nhà báo Ngô Việt Anh, Phó trưởng ban Nhân dân điện tử, Báo Nhân dân, mô hình cơ quan “báo chí – công nghệ” (media-tech) là xu hướng mà nhiều tập đoàn báo chí lớn như New York Times, Washington Post, Bloomberg… đang hướng tới.

Chuyển đổi số báo chí là đặt công nghệ ở trung tâm của chiến lược phát triển, sử dụng công nghệ để tạo ra những nội dung hấp dẫn và chinh phục các nhóm độc giả mới, phân phối nội dung hiệu quả hơn và tạo nguồn thu lớn hơn.

Còn bà Tạ Bích Loan, Ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà báo Việt Nam, Trưởng ban VTV3, cho biết VTV đổi mới sáng tạo để tăng hiệu quả tác động xã hội của báo chí.

Bà Tạ Bích Loan chia sẻ về tầm quan trọng của kể chuyện trong các chương trình truyền hình như: Dùng các công nghệ tạo hình để biến Hoàng Thành Thăng Long thành một bức tranh lịch sử tổng hợp Chương trình Chính luận - Nghệ thuật kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô; từ câu chuyện của một học sinh đến câu chuyện của cả một vùng trong chương trình Đường lên đỉnh Olympia…

VTV đã sử dụng các kênh truyền tải khác nhau để mở rộng độ tiếp cận với khán giả, lan tỏa các thông điệp trên diện rộng. Ví dụ như Tuần phim Tài liệu về Hà Nội trên VTVgo: Khắc họa sống động, toàn diện thủ đô trong 70 năm để những bộ phim cũ và mới đặc sắc về Hà Nội được tập hợp trên một kênh mới.

Đây là một mô hình phân phối nội dung mới, khác biệt so với cách thức trước đây của VTV. VTV thực hiện việc khai thác và làm sống dậy kho tài nguyên sẵn có trong hệ thống lưu trữ của VTV và của Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương, tạo một sức sống mới, được chiếu rộng rãi trên nền tảng số và chiếu trực tiếp cho khán giả. Đó là một góc nhìn đa chiều về Hà Nội, về văn hoá, con người suốt chiều dài lịch sử.

Nhà báo Nguyễn Hoàng Nhật, Phó Tổng biên tập Báo điện tử VietnamPlus, cho rằng theo WAN – IFRA, một trong những trở ngại lớn nhất của các cơ quan báo chí Đông Nam Á khi tiến hành chuyển đổi số là tư duy “text- based” (quá lệ thuộc vào phong cách làm báo truyền thống, chú trọng câu chữ) thay vì tư duy sản phẩm, trong khi cách tiêu thụ tin tức của độc giả đã thay đổi.

Cũng theo WAN – IFRA, một trong 7 sự thay đổi lớn của truyền thông là cách kể chuyện bằng text và ảnh sang “đa phương tiện” (Multimedia Storytelling).

Theo ông Nhật, ngày nay nhà báo có quá nhiều “vũ khí” để kể câu chuyện của mình như kể chuyện bằng ảnh, video, graphic, dữ liệu.

Hiện nay, các tác phẩm báo chí dữ liệu cũng được chú trọng hơn trên báo chí Việt Nam, đặc biệt trong đợt thông tin về bão Yagi. Mặt khác, việc tạo ra các sản phẩm đa phương tiện dễ dàng hơn khi có các công cụ AI hỗ trợ.