Theo tin từ báo Nikkei Asia, Philippines, quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, sẽ giảm thuế nhập khẩu gạo từ 35% xuống còn 15% từ năm nay cho tới năm 2028 nhằm hạ nhiệt lạm phát trong nước.

Tuy nhiên, các nhà phân tích lo rằng động thái này có thể mang lại lợi ích cho các quốc gia sản xuất gạo lớn ở châu Á như: Việt Nam, Thái Lan, trong khi nông dân Philippines chịu thiệt hại.

Cùng với việc giảm gạo, nước này cũng giảm thuế nhập khẩu than đá, hóa chất và một số mặt hàng cơ bản khác để giảm chí phí năng lượng và nguyên liệu đầu vào. Quyết định này nằm trong Chương trình Thuế quan Toàn diện mới cho năm 2024-2028 vừa được Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. thông qua ngày 4/6.

"Với gạo, mặt hàng quan trọng nhất trong rổ hàng tiêu dùng của người dân Philippines, chúng tôi đã thống nhất giảm thuế nhập khẩu từ 35% xuống còn 15% từ nay tới năm 2028", ông Arsenio Balisacan, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Kinh tế kiêm Tổng Giám đốc Cơ quan phát triển Kinh tế quốc gia Philippines (NEDA), cho biết tại cuộc họp báo sau khi quyết định trên được công bố. “Việc giảm thuế nhập khẩu sẽ giúp giá gạo tại Philippines giảm xuống mức hợp lý hơn”.

Gạo hiện chiếm 9% trong chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Philipiines, nhưng theo NEDA, mặt hàng này chiếm tỷ trọng hơn 50% trong lạm phát toàn phần của nước này 3 tháng qua. Trong tháng 4, giá gạo ghi nhận tháng tăng thứ ba liên tiếp khi tăng 3,8% so với cùng kỳ năm trước.

Cũng theo ông Balisacan, chính quyền của Tổng thống Marcos đang cố gắng hạ giá thực phẩm nhằm hỗ trợ cho người dân nghèo với việc giảm thuế nhập khẩu gạo xuống mức chỉ 29 peso (0,49 USD) trên mỗi kg gạo trong năm nay.

Khi còn giữ chức Bộ trưởng Nông nghiệp vào tháng 8 năm ngoái, ông Marcos đã áp đặt trần giá gạo nhằm kiềm chế lạm phát – một động thái mà các nhà kinh tế đánh giá là không hiệu quả. Một tháng sau đó, ông đã gỡ bỏ quy định này.

Theo ông Miguel Chanco, nhà kinh tế trưởng về các thị trường mới nổi của Pantheon Macroeconomics (Anh), việc giảm thuế nhập khẩu gạo sẽ khiến gạo nhập khẩu tại Philipines có giá rẻ hơn gạo sản xuất trong nước.

“Điều này chắc chắn sẽ tác động tiêu cực tới thu nhập của nông dân Philippines”, ông Chanco nhận xét với Nikkei Asia. “Nhưng theo lập luận của nhà chức trách, việc này khi được thực hiện sẽ giúp giảm lạm phát toàn phần, từ đó tăng sức mua cho tất cả người dân Philippines”.

Cũng theo ông Chanco, động thái của Philippines sẽ mang lại “lợi ích lớn” cho các nước xuất khẩu gạo châu Á như Việt Nam và Philippines. Riêng với Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, lợi ích có thể không đáng kể bởi quốc gia Nam Á hiện đang áp đặt các biện pháp hạn chế xuất khẩu.

Theo Cục Thực vật - Bộ Nông nghiệp Philippines, Việt Nam hiện là nhà cung cấp gạo lớn nhất của Philippines. 5 tháng đầu năm 2024, Việt Nam xuất khẩu 1,44 triệu tấn sang Philippines, chiếm 72,9% trong tổng số gạo nhập khẩu của nước này. Theo sau là Thái Lan với 300.227,24 tấn, Parkistan với 144.834,50 tấn và Myanmar với 65.080 tấn. Philippines cũng nhập khẩu gạo từ Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Campuchia, Italy và Tây Ba Nha.

Ông Robert Dan Roces, nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Security Bank (Philippines), đánh giá quyết định giảm thuế nhập khẩu gạo của Chính phủ Philippines là “con dao hai lưỡi”, bởi người tiêu dùng nói chung sẽ hưởng lợi trong khi nông dân phải chịu cạnh tranh ganh gắt hơn với gạo nhập khẩu giá rẻ.

"Điều này có thể khiến nông dân chuyển sang thay đổi loại cây trồng. Do đó, Chính phủ cần có các chương trình hỗ trợ như trợ giá đồng thời hỗ trợ tăng năng suất canh tác, từ đó giúp giảm thiệt hại cho người nông dân”, ông Roces khuyến nghị.