Ông Nguyễn Thái Sơn, Trưởng phòng thuế Thu nhập cá nhân (Cục Thuế Tp.HCM) cho biết cơ quan thuế có thể thực hiện thu thuế thu nhập cá nhân năm 2006 đối với cổ phần thưởng.

Thông tin này đã gây phản ứng từ các chuyên gia, công ty, giới đầu tư chứng khoán.

Nhà đầu tư lo ngại

Năm 2006, Công ty Cổ phần Đầu tư và phát triển đô thị khu công nghiệp Sông Đà (mã chứng khoán là SJS) đã phát hành thêm 15 triệu cổ phần cho các cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ 1 cổ phần được thưởng thêm 3 cổ phần mới.

Thông tin này hấp dẫn các nhà đầu tư trên thị trường và nhiều nhà đầu tư chấp nhận mua với mức giá khá cao, giá SJS trước thời điểm không hưởng quyền là 728.000 đồng/cổ phần. Sau khi chia cổ phần thưởng, giá cổ phần SJS mới là 190.000 đồng/cổ phần.

Theo dự kiến, năm 2007 Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn Thương tín (Sacombank) sẽ phát hành quyền mua 3 triệu cổ phần (30 tỉ đồng) cho một số cán bộ quản lý điều hành cốt cán với giá bằng 1,5 lần mệnh giá; Ngân hàng Thương mại Cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank) phát hành 10.000 cổ phần (mệnh giá 1 triệu đồng/cổ phần) cho cán bộ công nhân viên (cán bộ công nhân viên) với giá bằng mệnh giá...

Thưởng là hình thức động viên các cán bộ công nhân viên tích cực trong công việc. Từ trước đến nay, các doanh nghiệp làm ăn hiệu quả thường thưởng tiền mặt cho những cá nhân, tổ chức có thành tích xuất sắc, có sáng kiến đem lại lợi nhuận cho doanh nghiệp...

Từ 1 năm trở lại đây, các doanh nghiệp đã thực hiện thưởng bằng cổ phần cho cán bộ công nhân viên. Sự cạnh tranh nguồn nhân lực có chất xám đang ngày càng trở nên gay gắt thì việc doanh nghiệp thưởng bằng cổ phần đang trở nên phổ biến.

Thông tin Phòng Thuế thu nhập cá nhân (Cục Thuế Tp.HCM) sẽ kiến nghị thu thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phần thưởng đã làm các nhà đầu tư và chuyên gia sửng sốt. Bà Lan, nhà đầu tư tại Công ty Chứng khoán Sài Gòn cho biết: “Lúc SJS ở mức giá khoảng 480.000 đồng, tôi đã quyết định mua 1.000 cổ phần. Khi tôi mua SJS, thị trường đang sụt giảm nhưng tôi vẫn chấp nhận rủi ro thì tại sao cơ quan thuế lại thu thuế thu nhập cá nhân”.

Ông Sơn, một nhà đầu tư khác đặt vấn đề: “Giả sử tôi mua cổ phần X. với giá 300.000 đồng/cổ phần, sau khi nhận được cổ phần thưởng với tỷ lệ 1:1, giá cổ phần X. chỉ còn 100.000 đồng/cổ phần. Như vậy, tôi vẫn còn lỗ 100.000 đồng. Cơ quan thuế thu thuế thu nhập cá nhân là rất bất hợp lý. Hơn nữa, tôi là một cổ đông thuần túy, không bán ra cổ phần thưởng, khoản vốn này vẫn để trong doanh nghiệp lâu dài, thậm chí đến đời con cháu tôi thì làm sao thu thuế thu nhập cá nhân được”.

Một số nhà đầu tư tỏ ra lo ngại trước thông tin cơ quan thuế sẽ thực hiện thu thuế thu nhập cá nhân từ cổ phần thưởng.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (Vafi) khá bất ngờ khi biết thông tin trên: “Không thể thu thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phần thưởng bởi đây là hình thức tăng vốn điều lệ của doanh nghiệp. Nếu cơ quan thuế thu thì trái với Luật thuế Thu nhập doanh nghiệp. Các cá nhân hiện nay chưa phải đóng thuế thu nhập cá nhân đối với cổ tức bằng cổ phần thì không cớ gì thu thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phần thưởng”.

“Thông thường doanh nghiệp làm ăn có lãi mới chia thưởng cho cổ đông, cán bộ công nhân viên. Trước khi chia, doanh nghiệp đã thực hiện đóng thuế thu nhập doanh nghiệp. cổ phần thưởng sẽ được đưa vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nên thu thuế thu nhập cá nhân thì... rất kỳ”, ông Tôn Thất Hào, Giám đốc Tài chính Công ty Cổ phần Chứng khoán Tp.HCM nhận xét.

Ông Lý Xuân Hải, Tổng giám đốc Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu (ACB) cho rằng cơ quan thuế chưa nên tính đến chuyện thu thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phần thưởng hiện nay. Nếu không nghiên cứu kỹ rất dễ gây ra những hiệu ứng không tốt cho thị trường.

Chẳng hạn, cơ quan thuế căn cứ theo mức giá nào để thu thuế thu nhập cá nhân đối với cổ đông, cán bộ công nhân viên? Khi phát hành cổ phần thưởng, có doanh nghiệp cho thêm cổ phần, có doanh nghiệp bán bằng mệnh giá hoặc bằng 70 - 80% giá thị trường. Những cổ phần này khi chưa giao dịch thì không nên tính thuế thu nhập cá nhân.

Phòng thuế nói gì?

Tìm hiểu những vấn đề liên quan đến thuế thu nhập cá nhân đối với cổ phần thưởng, ông Nguyễn Thái Sơn, Trưởng phòng Thuế thu nhập cá nhân (Cục Thuế Tp.HCM) cho biết theo điều 3 Pháp lệnh Thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao: “Tạm thời chưa thu thuế đối với các khoản thu nhập về lãi tiền gửi ngân hàng, lãi tiền gửi tiết kiệm, lãi mua tín phiếu, trái phiếu, kỳ phiếu, cổ phần”.

Theo ông, những khoản thu nhập của cá nhân từ chênh lệch mua bán chứng khoán không phải đóng thuế thu nhập cá nhân tuy nhiên nếu doanh nghiệp thưởng cho cán bộ công nhân viên bằng cổ phần thì cá nhân đó phải đóng thuế thu nhập cá nhân.

Ví dụ, doanh nghiệp thưởng 100 cổ phần cho một nhân viên với giá ưu đãi 15.000 đồng/cổ phần, trong khi giá cổ phần này trên thị trường chứng khoán là 20.000 đồng/cổ phần. Như vậy, nhân viên đó sẽ đóng thuế thu nhập cá nhân ở mức giá là 15.000 đồng/cổ phần, khi người này bán cổ phần ra thị trường có chênh lệch là 5.000 đồng/cổ phần thì cơ quan thuế không thu phần chênh lệch này. Đó là phần xác định giá đối với những cổ phần đã niêm yết trên thị trường chứng khoán.

Ông Nguyễn Thái Sơn cũng thừa nhận, trường hợp các cá nhân nhận cổ phần thưởng: Đối với nhân viên thì công ty có trách nhiệm thu thuế thu nhập cá nhân, nhưng nếu cá nhân là cổ đông thì hiện nay vẫn chưa thu thuế thu nhập cá nhân.

Sự khác biệt này, Cục Thuế Tp.HCM sẽ xin ý kiến chỉ đạo chung từ Tổng cục Thuế về việc thu thuế thu nhập cá nhân từ cổ phần thưởng.