Tổng cục Thuế cho biết trong 9 tháng đầu năm 2022, cơ quan thuế cả nước giải quyết hoàn thuế giá trị gia tăng (VAT) đối với 2.998 quyết định hoàn thuế thuộc diện kiểm tra trước hoàn. "Số thuế không đủ điều kiện hoàn của kiểm tra hồ sơ là 1.870 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng 1,7% tổng số thuế đề nghị hoàn", Tổng cục Thuế nêu rõ.

Cũng trong  thời gian này, ngành thuế thực hiện được 4.646 cuộc thanh tra, kiểm tra sau hoàn. Tổng số thuế truy hoàn và phạt là 414,39 tỷ đồng, trong đó, số thuế truy hoàn là 321,92 tỷ đồng, phạt là 92,47 tỷ đồng.

RỦI RO LỚN TỪ DOANH NGHIỆP XUẤT KHẨU LINH KIỆN ĐIỆN TỬ, HÀNG NÔNG SẢN

Nêu rõ rủi ro và vi phạm đối với các nhóm ngành hàng, lĩnh vực hàng xuất khẩu cụ thể, Tổng cục Thuế, cho biết qua quá trình thanh tra, kiểm tra phát hiện nhiều doanh nghiệp linh kiện điện tử nâng khống giá trị lô hàng xuất khẩu. 

Theo đó, "khi nhập khẩu, các doanh nghiệp nhập khẩu khai báo giá trị nhập khẩu rất thấp nhưng khi doanh nghiệp khác xuất khẩu lại khai báo giá trị rất cao so với giá nhập khẩu, chênh lệch trên 50 lần, nguồn gốc hàng hóa không rõ ràng", Tổng cục Thuế nêu rõ thực tế.

Hay các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng nông sản, thu mua nguyên liệu tại các cơ sở kinh doanh trong nước rồi xuất khẩu nông sản qua các cửa khẩu biên giới sang Trung Quốc, Lào, Campuchia...

Tuy nhiên, khi cơ quan thuế Việt Nam thực hiện xác minh hóa đơn với cơ quan thuế nước ngoài theo Hiệp định tránh đánh thuế hai lần, để thu thập thông tin củng cố hồ sơ hoàn thuế thì cơ quan thuế nước ngoài trả lời không có thông tin người nộp thuế, không liên lạc được và không tìm thấy địa chỉ trụ sở của các cá nhân và doanh nghiệp mua hàng nhập khẩu cần xác minh phía bên nước ngoài...

Như vậy, một số bộ phận tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân cố tình thực hiện các hành vi vi phạm về hoàn thuế VAT, nhằm chiếm đoạt tiền hoàn thuế của ngân sách nhà nước. 

HOÁ ĐƠN TỪ NHỮNG DOANH NGHIỆP "MA"

Vạch trần thủ đoạn, hành vi của các đối tượng, Tổng cục Thuế cho biết gian lận hoàn thuế chủ yếu xảy ra tại khâu trung gian (F1, F2) mua bán hàng hóa.

Cụ thể, các doanh nghiệp trong khâu trung gian sau khi xuất hóa đơn cho doanh nghiệp mua (F1) thì tạm dừng kinh doanh hoặc bỏ trốn. Việc kê khai doanh thu và thuế giữa các doanh nghiệp trung gian không khớp đúng.

Đáng nói, doanh nghiệp bán (F2) kê khai doanh thu nhỏ nhưng doanh nghiệp mua (F1) kê khai khấu trừ lớn.

"Cục thuế xác minh việc thanh toán tiền đều được thực hiện qua ngân hàng, tuy nhiên, việc thanh toán tiền hàng và rút tiền từ ngân hàng đều diễn ra trong cùng một ngày và cùng tên một người rút tiền", Tổng cục Thuế nêu rõ thủ đoạn.

Bên cạnh đó, Tổng cục Thuế phát hiện doanh nghiệp hoàn thuế VAT sử dụng hóa đơn bất hợp pháp.

Theo đó, doanh nghiệp này mua hàng của các doanh nghiệp không có hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh, thay đổi trạng thái hoạt động liên tục tại nhiều địa phương khác nhau để kê khai khấu trừ thuế VAT đầu vào và lập hồ sơ xin hoàn thuế VAT.

Doanh nghiệp hoàn thuế lập chứng từ, hồ sơ xin hoàn thuế nhưng không có hàng hóa mua vào, không có kho hàng bến bãi, không có phương tiện vận chuyển, mua hóa đơn để hợp thức hóa đầu vào hoặc sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh từ ngày 1/7/2022 trở về trước.

Ông Vũ Mạnh Cường, Cục trưởng Cục Thanh tra Kiểm tra (Tổng cục Thuế), nhấn mạnh: "Việc phát hiện, tổng hợp và đánh giá những hành vi vi phạm để đưa ra các dấu hiệu vi phạm về hoàn thuế là một bước quan trọng trong công tác quản lý hoàn thuế".

Từ đó, ngành thuế tăng cường công tác quản lý chống gian lận hoàn thuế, chống thất thoát ngân sách đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp đang hoạt động sản xuất kinh doanh chấp hành tốt chính sách pháp luật của Nhà nước.

CHỐNG GIAN LẬN HOÀN THUẾ VAT

Đề cập đến những giải pháp trọng tâm, đồng bộ trong đấu tranh chống rủi ro về thuế, ông Vũ Mạnh Cường, Cục trưởng Cục Thanh tra Kiểm tra, cho biết trong thời gian tới, Tổng cục Thuế xác định nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, chống gian lận hoàn thuế.

Trên cơ sở đó, Tổng cục Thuế đề ra một số giải pháp triển khai đồng bộ, quyết liệt nhằm phát hiện các trường hợp doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro và tiến hành các biện pháp nghiệp vụ để thanh tra, kiểm tra và kịp thời xử lý thu hồi hoàn thuế.

Một là, xây dựng và triển khai toàn ngành áp dụng Bộ tiêu chí và chỉ số phân loại giải quyết hồ sơ hoàn thuế VAT, lựa chọn doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro để lựa chọn, xây dựng kế hoạch kiểm tra, thanh tra sau hoàn thuế VAT

Hai là, hoàn thiện hệ thống ứng dụng hỗ trợ xác minh hóa đơn tại cơ quan thuế (cho phép cơ quan thuế thực hiện gửi và trả lời phiếu yêu cầu xác minh hóa đơn trong toàn ngành); đẩy nhanh thời gian xác minh và tập trung thông tin làm cơ sở xác minh nguồn gốc hàng hóa; hoàn thiện cơ chế chính sách về hoàn thuế…

Ba là, xây dựng và triển khai việc sử dụng hoá đơn điện tử.

Từ ngày 1/7/2022, hoá đơn điện tử được triển khai tới 100% doanh nghiệp, tổ chức và hộ, cá nhân kinh doanh theo phương pháp kê khai, đảm bảo theo quy định tại Luật Quản lý thuế, nhằm quản lý hoá đơn điện tử một cách chặt chẽ, kiểm soát thông tin về tình hình hoàn thuế VAT của doanh nghiệp, góp phần chống thất thu trong hoàn thuế VAT.

Bốn là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế VAT và giám sát chặt chẽ công tác quản lý hoàn thuế đặc biệt là đối với một số nhóm mặt hàng có rủi ro cao.

Qua đó, thu thập thông tin và tổng hợp nắm bắt tình hình các đơn vị có dấu hiệu vi phạm về hoàn thuế VAT để chỉ đạo toàn ngành, kịp thời chấn chỉnh trong công tác quản lý hoàn thuế nói chung và công tác thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế VAT.

Năm là, tiếp tục hoàn thiện cơ chế phối hợp, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế các cấp với các cơ quan ban ngành trong công tác chống thất thu, gian lận về hoàn thuế VAT.

Cụ thể, ngành thuế đẩy mạnh công tác phối hợp với cơ quan hải quan trong việc trao đổi thông tin, dữ liệu về thuế, hải quan theo Quy chế phối hợp ban hành kèm theo Quyết định số 2413/QĐ-TCT theo hướng điện tử hóa tối đa các bước trao đổi thông tin, dữ liệu.

Theo đó, cơ quan hải quan hỗ trợ xác minh nguồn gốc hàng hóa, tờ khai nhập khẩu, các lô hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp hoàn thuế và việc vận chuyển hàng hoá liên quan đến lô hàng xuất khẩu.

Đồng thời, hỗ trợ xác minh hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp hoàn thuế và cung cấp danh sách các doanh nghiệp có mặt hàng xuất khẩu rủi ro cao để rà soát và kiểm tra chặt chẽ trong quá trình kiểm tra hồ sơ hoàn thuế.