Ngày 26/2, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã thông tin về hoạt động rà phá bom mìn sau chiến tranh tại Việt Nam, cho thấy, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia có tỷ lệ ô nhiễm bom mìn cao trên thế giới.

Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, ước tính số bom đạn sau chiến tranh để lại ở Việt Nam khoảng 800.000 tấn. Số bom mìn, vật liệu chưa nổ hiện còn nằm rải rác tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó tập trung nhiều tại các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ.

Thống kê đến năm 2023, sau hàng chục năm tiến hành rà phá bom mìn, hiện vẫn còn khoảng 5,6 triệu ha, tương đương với 17,71% diện tích còn bị ô nhiễm, cần rất nhiều thời gian và nguồn lực lớn để làm sạch hoàn toàn những vùng đất bị ô nhiễm, đem lại màu xanh cho những vùng đất, cuộc sống an toàn cho nhân dân.

Hiện cả nước có trên 7 triệu người khuyết tật, trong đó có hàng vạn người là nạn nhân bom mìn và bị phơi nhiễm chất độc hoá học da cam/dioxine.

Từ năm 1975 đến nay, bom mìn tồn sót đã làm hơn 40.000 người bị chết, 60.000 người bị thương, trong đó phần lớn là lao động chính trong gia đình và trẻ em.

Tại một số tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Bình Định, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và Quảng Ngãi có trên 22.800 người là nạn nhân do vướng bom mìn trong quá trình sinh hoạt, sản xuất, trong đó có 10.540 người chết và 12.260 người bị thương.

Khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh được Đảng, Nhà nước ta xác định là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách và lâu dài, nhằm bảo vệ an toàn cho nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Ngày 21/4/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định ban hành Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh (Chương trình 504).

Để triển khai thực hiện các nhiệm vụ của Chương trình 504, ngày 4/3/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 319/QĐ-TTg thành lập Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC).

Được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, và sự phối hợp của Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, VNMAC đã tham mưu Bộ Quốc phòng thực hiện thành công dự án “Điều tra, khảo sát lập bản đồ ô nhiễm bom mìn, vật nổ trên phạm vi toàn quốc” tại 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước, và tổ chức công bố vào tháng 3/2018.

Kết quả của dự án đã cung cấp thông tin về những khu vực hiện còn nghi ngờ bị ô nhiễm bom mìn và các tác động đối với kinh tế - xã hội, từ đó giúp cho các Bộ, ngành, địa phương có cơ sở hoạch định chiến lược, và định hướng ưu tiên sử dụng các nguồn lực để phát triển kinh tế xã hội đạt hiệu quả cao nhất.

VNMAC cũng điều phối một số dự án lớn góp phần cùng với các lực lượng cả nước triển khai trong giai đoạn 2010-2023 khảo sát và rà phá bom mìn vật nổ được hơn 500.000 ha.

Trong đó, các dự án thuộc Chương trình 504 đạt 74.000 ha, các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội đạt khoảng 300.000 ha, và các dự án rà phá bom mìn nhân đạo đạt 111.240 ha.

Tổng giá trị khảo sát, rà phá 12.614 tỷ đồng, trong đó, ngân sách trong nước 10.417 tỷ đồng, ngân sách viện trợ không hoàn lại trực tiếp của nước ngoài 2.197 tỷ đồng (tương đương 95,5 triệu USD).

Một số dự án tiêu biểu về ODA viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các nước như: Nhật Bản tài trợ 2 dự án rà phá bom mìn tại Quảng Trị và Hà Tĩnh đã khảo sát, rà phá được được 3.240 ha, với ngân sách hơn 5,5 triệu USD.

Hàn Quốc tài trợ dự án “Việt Nam - Hàn Quốc hợp tác khắc phục hậu quả bom mìn sau chiến tranh” với tổng kinh phí 33 triệu USD, trong đó vốn viện trợ không hoàn lại là 20 triệu USD, triển khai tại hai tỉnh Quảng Bình và Bình Định.

Nhiều dự án nâng cao năng lực đã được các tổ chức phi chính phủ nước ngoài của Hoa Kỳ, Na Uy, Anh, Đức, Australia tài trợ và hỗ trợ kỹ thuật…

Thời gian tới, Trung tâm Hành động bom mìn quốc gia Việt Nam tiếp tục tham mưu Bộ Quốc phòng trình Chính phủ, Quốc hội việc xây dựng Pháp lệnh Khắc phục hậu quả bom mìn; tổ chức tổng kết Chương trình 504 và đề xuất Chương trình hành động quốc gia khắc phục hậu quả bom mìn giai đoạn mới.

Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu phát triển, nhất là xây dựng các quy trình, quy chuẩn, hợp tác quốc tế trong khảo sát và rà phá bom mìn, hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia từ đó góp phần đẩy nhanh tiến độ khắc phục hậu quả bom mìn…