Chính phủ Trung Quốc đang mở rộng sáng kiến "Made in China 2025" sang lĩnh vực dược phẩm sinh học nhằm thu hút các nguồn đầu tư nước ngoài, rồi dựa vào làn sóng đó để nâng cao năng lực của chính các nhà sản xuất thuốc trong nước. 

Năm 2024, AstraZeneca đã ký một thỏa thuận trị giá 1,92 tỷ USD với Tập đoàn Dược phẩm CSPC của Trung Quốc để phát triển thuốc điều trị bệnh tim mạch. Cùng năm, Merck cũng ký thỏa thuận trị giá 2 tỷ USD với Hansoh Pharmaceutical của Trung Quốc về một loại thuốc giảm cân thử nghiệm. Những thỏa thuận này cho thấy, các công ty dược phẩm Trung Quốc đã giành được sự công nhận và hợp tác từ các tập đoàn quốc tế lớn.

Mới đây, việc Mỹ chính thức phê duyệt loại dược phẩm sinh học đầu tiên của Trung Quốc sử dụng trong điều trị ung thư dựa trên thụ thể PD-1 của tế bào miễn dịch được coi là một bước tiến cực kỳ quan trọng trong ngành. Thuốc Toripalimab do công ty Shanghai Junshi Biosciences phát triển, được khuyến nghị dùng để ngăn chặn sự tấn công của các khối u ác tính và kích hoạt hệ thống miễn dịch để chống lại các khối u.

Vào tháng 9/2024, Akeso, một công ty công nghệ sinh học ít người biết đến của Trung Quốc, cũng đã làm chấn động ngành công nghệ sinh học với loại thuốc điều trị ung thư phổi mới. Trong một thử nghiệm được tiến hành tại đất nước tỷ dân, loại thuốc mới Ivonescimab được phát hiện có hiệu quả hơn Keytruda, loại thuốc đột phá giúp mang về hơn 130 tỷ USD doanh số cho tập đoàn khổng lồ chuyên về điều trị ung thư Merck của Mỹ.

Công ty đã cấp phép quyền thương mại hóa loại thuốc mới này ở Bắc Mỹ và Châu Âu. “Tôi tin rằng ngành công nghiệp sinh học và dược phẩm Trung Quốc sẽ đóng vai trò quan trọng trên toàn cầu”, Michelle Xia, CEO của Akeso cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào tháng trước với BiotechTV.

Tương tự, hãng công nghệ sinh học Insilico Medicine, có trụ sở ở Hồng Kông, đã bắt đầu thử nghiệm ở người một loại thuốc điều trị bệnh xơ phổi vô căn mãn tính (IPF) do trí tuệ nhân tạo (AI) khám phá và phát triển.

Công ty cho hay, đây là loại thuốc đầu tiên hoàn toàn do AI khám phá và thiết kế để bắt đầu thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2, đánh dấu một cột mốc quan trọng đối với ngành dược phẩm. Insilico nằm trong số những công ty thuộc thế hệ công nghệ sinh học mới, nhận được sự hậu thuẫn tài chính từ tập đoàn Fosun của Trung Quốc và Công ty đầu tư vốn cổ phần tư nhân Warburg Pincus (Mỹ).

Trong khi đó, theo Financal Times, công ty MindRank của Trung Quốc cũng sử dụng  AI để đã phát triển một loại thuốc mới giúp giảm cân và điều trị bệnh tiểu đường type 2. Thuốc có tên MDR-001, kích thích tuyến tụy tiết ra insulin, giúp giảm lượng đường trong máu và giảm cân. Đáng chú ý, nhờ AI, MindRank có thể giảm thời gian phát triển tiền lâm sàng của thuốc từ 3 năm xuống còn 19 tháng. Những công nghệ này cũng làm giảm chi phí và cải thiện chất lượng sản phẩm được phát triển.

Cuối tháng 10/2024, Trung Quốc cũng tuyên bố tiêu chuẩn mới về các công nghệ liên quan nghiên cứu về da, nêu rõ các yêu cầu kỹ thuật về hình thức, nguồn tế bào, hiệu suất thành phần và sinh học của chip da, đồng thời đề cập về thiết kế, sản xuất và thử nghiệm các thiết bị.

Theo SCMP, các con chip có kích thước bằng ổ đĩa USB, được thiết kế để mô phỏng chức năng của các cơ quan trong cơ thể người và dự đoán phản ứng của người đối với thuốc hoặc các kích thích bên ngoài khác nhau. 

"Việc ứng dụng thành công công nghệ các cơ quan của cơ thể người trên chip cho phép sàng lọc và đánh giá nhanh chóng một số lượng lớn đối tượng dùng thuốc, cung cấp giải pháp thử nghiệm y sinh mang tính đột phá và biến đổi cùng với các công cụ kỹ thuật hiệu quả, chính xác và đáng tin cậy hơn để phát triển thuốc mới", theo Viện Thiết bị y sinh tại Tô Châu.

Với hơn 10.000 cơ sở nghiên cứu và sản xuất dược phẩm lớn, Trung Quốc hiện đang đứng thứ 2 thế giới về số lượng các loại thuốc mới được phát triển. Đặc biệt, các cơ sở nghiên cứu của Trung Quốc đang tập trung vào phát triển các loại thuốc cải tiến, kỳ vọng tạo ra những thay đổi đáng kể trong ngành, có thể so sánh với những đột phá đã đạt được trong các ngành công nghệ cao.

Theo Securitylab, nhờ nguồn lực đầu tư mạnh mẽ, tiến bộ khoa học kỹ thuật và số lượng đông đảo các nhà nghiên cứu khoa học, Trung Quốc đang nổi lên như một cường quốc hàng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu y học đổi mới.

Giáo sư Wang, Giám đốc Viện Khoa học Sinh học Quốc gia ở Bắc Kinh (Trung Quốc), người sáng lập công ty công nghệ sinh học sản xuất thuốc điều trị ung thư BeiGene, nhấn mạnh rằng các nhà nghiên cứu Trung Quốc hiện đang tích cực tham gia vào quá trình phát triển các loại thuốc cải tiến, có thể mở rộng và tăng tốc độ tiếp cận các loại thuốc mới cho hơn 4 tỷ người trên toàn thế giới.

Ông Wang lưu ý rằng các công ty Trung Quốc đang không ngừng mở rộng các hướng nghiên cứu khác nhau trong quá trình phát triển một sản phẩm nghiên cứu của mình, bao gồm liệu pháp gen, liệu pháp tế bào và liên hợp tác nhân khác nhau. Điều đó giúp ngành công nghệ dược phẩm của Trung Quốc không ngừng sáng tạo ra những phát minh mang tính chất đột phá. 

Ngoài ra, Trung Quốc tích cực “cấp phép sản xuất sản phẩm ở nước ngoài”, cho phép các công ty nước ngoài sở hữu quyền trực tiếp sản xuất các sản phẩm do Trung Quốc phát triển. Chính sách này chính là “chìa khóa” giúp Trung Quốc nhanh chóng đạt được sự công nhận quốc tế đối với các công nghệ y tế và dược phẩm mới được phát triển.

Một báo cáo từ HSBC Qianhai Securities cho thấy, số lượng các thỏa thuận cấp phép quốc tế của Trung Quốc đã tăng mạnh từ 46 thỏa thuận vào năm 2017, lên hơn 200 thỏa thuận vào năm 2024, với tổng giá trị thỏa thuận lên đến 57 tỷ USD, so với 4 tỷ USD vào năm 2017.

Số liệu từ Công ty nghiên cứu thị trường Mergermarket cũng chỉ ra, năm 2024, các giao dịch dược phẩm lớn có giá trị từ 50 triệu USD trở lên liên quan đến các công ty Trung Quốc đã tăng gần 30% so với năm trước. Điều này cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ của ngành công nghệ sinh học Trung Quốc, không chỉ bắt kịp mà còn bắt đầu dẫn đầu trong việc phát triển các sản phẩm dược phẩm.