Hội nghị thường niên của Học viện Quản lý Anh tại Trường Kinh doanh Alliance Manchester (Anh) mới đây tiết lộ rằng 9/10 người được khảo sát đã từng mua sản phẩm thời trang nhanh và chỉ 1/6 có thể nêu tên thương hiệu sản xuất thời trang bền vững.

Kết quả phân tích cho thấy, phụ nữ có xu hướng ủng hộ thời trang bền vững hơn nam giới, nhưng lại mua thời trang nhanh nhiều hơn. Chỉ 3% số người tham gia khảo sát không quan tâm chút nào đến các tác động xã hội và môi trường của xu hướng thời trang nhanh.

Nhóm nghiên cứu phát biểu tại hội nghị: "Gen Z đang ngày càng quan tâm đến thế giới, với 94% tin rằng các hành động liên quan đến tính bền vững là cần thiết và chúng ta cần hợp tác để giải quyết các vấn đề quan trọng. Gần như tất cả những người tham gia đều có thái độ tiêu cực đối với thuật ngữ "thời trang nhanh" hay các từ như "không bền vững, phi đạo đức và chất lượng kém". Nhưng tỷ lệ lớn người trẻ thừa nhận mua thời trang nhanh cho thấy khoảng cách rõ ràng giữa suy nghĩ ủng hộ sự bền vững và hành động thực tế".

Tiến sĩ Duffy, một thành viên của nhóm nghiên cứu cho rằng 6 rào cản chính đối với việc mua sắm quần áo bền vững là: giá cả, thiếu kiến thức, thiếu lựa chọn, thiếu tính thẩm mỹ, hoài nghi về tính minh bạch của doanh nghiệp và mong muốn của xã hội. Ngành công nghiệp thời trang toàn cầu trị giá 300 tỷ USD và dự kiến đạt 360 tỷ USD vào năm 2025. Sự gia tăng của nhu cầu sản xuất và tiêu dùng này đang gây ra những tác động đáng ngại tới môi trường như ô nhiễm, tích tụ chất thải và sử dụng quá nhiều tài nguyên nước. 

Bên cạnh đó, lo ngại cũng gia tăng xung quanh các tác động xã hội của ngành công nghiệp thời trang toàn cầu. Trong đó bao gồm bóc lột công nhân, lao động trẻ em và điều kiện làm việc vô nhân đạo.  Mặc dù nhu cầu về thời trang bền vững đạt 6,35 tỷ bảng Anh vào năm 2019 và được dự báo sẽ đạt 8,25 tỷ bảng Anh vào năm 2023, nhưng tốc độ mở rộng của thị trường này vẫn chậm hơn đáng kể so với các phân khúc khác, chẳng hạn như thời trang nhanh, với trị giá 30,58 tỷ USD.

Chính vì vậy, thời trang bền vững, thời trang xanh, thời trang không rác thải, hay thời trang tuần hoàn ra đời, đều là những khái niệm hướng tới môi trường sống hạn chế rác thải bởi dệt may, giữ cho sản phẩm có vòng đời sử dụng lâu nhất. Cụ thể, sản phẩm được chú trọng ngay từ khâu chọn nguyên liệu, thiết kế, để sau đó có thể tái sử dụng càng lâu càng tốt, hoặc nếu không thể tái sử dụng thì chúng sẽ được dùng làm nguyên liệu thô thay vì vứt bỏ. Trong đó, thị trường thời trang bán lại đang trở thành xu hướng tiêu dùng mới, vừa giảm rác thải ra môi trường vừa mang lại doanh thu hàng tỷ USD.

Khảo sát của GlobalData cho thấy, 41% người được hỏi cân nhắc mua hàng secondhand (đã qua sử dụng) trước khi mua hàng mới, ở Gen Z và Millennials là 62%. Bên cạnh yếu tố môi trường, tính kinh tế và yếu tố độc, lạ của thời trang secondhand cũng hấp dẫn người mua trẻ tuổi.

Số liệu từ Boston Consulting Group cho thấy, quy mô thị trường quần áo đã qua sử dụng toàn cầu sẽ tăng lên khoảng 77 tỷ USD vào năm 2025. Doanh thu thị trường này được dự đoán vượt qua ngành thời trang nhanh vào năm 2027, tăng trưởng gấp 3 lần ngành thời trang thông thường. Trong đó, cao nhất là hình thức online qua các nền tảng mua sắm, với trên 50% sản phẩm secondhand được tiêu thụ.

Tuy nhiên mới đây, Vestiaire Collective (VC), một nền tảng bán sản phẩm thời trang đã qua sử dụng có trụ sở tại Pháp, tuyên bố họ sẽ loại bỏ thời trang nhanh trên nền tảng của mình vào những tháng cuối năm 2022. Động thái này lại tiếp tục dấy lên làn sóng tranh cãi: Thời trang nhanh nên được xử lý như thế nào trong mô hình kinh tế tuần hoàn?

Vestiaire Collective tuyên bố động thái này là một phần trong “sứ mệnh thúc đẩy sự thay đổi tập thể hướng tới nền kinh tế thời trang tuần hoàn” và “củng cố quan điểm mua chất lượng hơn số lượng” và khuyến khích người tiêu dùng đầu tư vào tay nghề thủ công để mang lại giá trị tốt hơn. 

Vestiaire Collective cũng công bố danh sách các thương hiệu bị từ chối, bao gồm Shein, Asos, Atmosphère, Boohoo, Burton, Coast, Dorothy Perkins, Fashion Nova, Karen Millen, Miss Selfridge, Missguided, Na-Kd, Nasty Gal, Oasis, Pretty Little Things, Topman, Topshop…

Dounia Wone, giám đốc tác động của Vestiaire Collective cho biết: “Thời trang nhanh vốn không có giá trị và thậm chí còn ít giá trị hơn khi chúng bị bán lại. Chúng tôi thực hiện bước này vì chúng tôi không muốn đồng lõa với ngành công nghiệp có tác động to lớn đến môi trường và xã hội này”. Bà Wone cho biết hệ thống hiện tại “khuyến khích sản xuất quá mức và tiêu thụ quá nhiều các mặt hàng chất lượng thấp và tạo ra một lượng lớn rác thải thời trang”.

Động thái này của Vestiaire Collective đang gây chú ý trong cộng đồng. Nhiều ý kiến cho rằng, thời trang dù ở bất kì phân khúc nào nên được tái sử dụng thay vì vứt bỏ, kể cả thời trang nhanh. Thậm chí cả Shein – thương hiệu thời trang siêu nhanh đến từ Trung Quốc cũng đã ra mắt nền tảng resale, để chống lại phần nào đó những lời chỉ trích về rác thải thời trang mà thương hiệu này tạo ra. Các đơn vị tham gia vào thị trường resale đang định vị bản thân như một giải pháp cho vấn đề bền vững của ngành công nghiệp thời trang.

Nhưng thực tế phức tạp hơn thế. Chúng ta cần bán lại quần áo để kéo dài vòng đời của sản phẩm, nhưng là những sản phẩm quần áo phải được làm cẩn thận và có chất lượng chứ không phải là với khối lượng 150 tấn trang phục mỗi năm như hiện nay. Nhiều chuyên gia thời trang cũng nhận thấy, các sản phẩm thời trang nhanh không được tạo ra theo cách phù hợp để “resale”. Bởi chúng không thích hợp để tái chế hay sử dụng nhiều lần. Vì thế, sẽ tốt hơn nếu ngành thời trang giảm thiểu tiêu thụ, cải tiến công nghệ tái chế và đảm bảo quần áo được sản xuất bằng cách thức công bằng và có trách nhiệm với môi trường.