Trong một nhà kho cũ kỹ ở ngoại ô thủ đô Bắc Kinh, doanh nhân An Dawei, đang kiểm tra những dãy tủ lạnh cỡ lớn, bếp ga công nghiệp và lò nướng bánh mì thương mại đã qua sử dụng đang chờ được bán lại cho các cơ sở kinh doanh ăn uống.

“Đối với người bình thường, mở một nhà hàng là cầm chắc thất bại”, An - 38 tuổi, làm nghề kinh doanh thiết bị bếp đã qua sử dụng - nói với hãng tin Reuters.

Phía sau mỗi thiết bị trong nhà kho của An là câu chuyện về một nhà hàng “sập tiệm” ở Bắc Kinh. Đó thường là những cơ sở kinh doanh ăn uống được mở ra bởi những người dốc hết tiền tiết kiệm để đặt cược vào sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ kiểu chữ V sau đại dịch Covid-19, để rồi chứng kiến cảnh thực khách thưa thớt vì nền kinh tế Trung Quốc giảm tốc.

Một cuộc cạnh tranh giá cả khốc liệt giữa các nhà hàng đã diễn ra, với giá của một cốc cà phê có khi chỉ còn 9,9 nhân dân tệ, tương đương 1,4 USD, hay một bữa ăn cho 4 người chỉ có giá 99 nhân dân tệ, tương đương 14 USD.

Thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng trong nước là một ưu tiên hàng đầu của các nhà lãnh đạo Trung Quốc trong năm nay, nhằm bù đắp lại ảnh hưởng tiêu cực mà thuế quan của Mỹ và cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài gây ra cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Tuy nhiên, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2 của nước này giảm trong tháng 2 vừa qua với mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 1/2024, làm dấy lên mối lo về nguy cơ hình thành một vòng xoáy giảm phát nguy hiểm.

Năm ngoái, An và nhóm của anh tháo dỡ 200 nhà hàng mỗi tháng, tăng 270% so với con số của năm trước đó, trong bối cảnh số cơ sở kinh doanh ăn uống phải giải thể trên toàn quốc lên tới 3 triệu cơ sở - con số cao kỷ lục, theo cơ sở dữ liệu Qichacha.

“Ở những thành phố cấp 1 như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và thẩm Quyến, tỷ lệ nhà hàng phải đóng cửa hàng tháng vượt mức 10%, đôi khi vượt 15%”, An nói.

Tại những nhà hàng phải đóng cửa ở Bắc Kinh, nhân viên của An thu gom bàn ghế, lò ướng, tủ đựng đồ, xe đẩy… và dùng ô tô để chuyển đi. An tiết lộ doanh thu của công ty giảm 1/5 trong năm 2024 vì nhiều người chọn cách mở hàng quán ăn uống với quy mô nhỏ hơn, cần ít đồ dùng và thiết bị hơn.

Trong một trung thương mại vắng ngắt gần Công viên Olympic Bắc Kinh, người quản lý một tiệm bánh nhượng quyền thương hiệu cho biết mức giá thuê mặt bằng cao - 50.000 nhân dân tệ, tương đương 6.900 USD, mỗi tháng - và lượng khách thưa thớt là những nguyên nhân khiến tiệm này phải đóng cửa sau 14 tháng khai trương.

“Mấy tiệm bên cạnh bán bánh không ngon bằng nhưng rẻ hơn 10 tệ. Mọi người bây giờ thích hàng rẻ hơn”, người này nói. “Đơn giản là vì họ không có tiền, mà nếu có tiền, họ cũng không muốn chi tiêu như trước”.

Mỗi nhà hàng ở Trung Quốc có tuổi thọ trung bình chỉ khoảng 500 ngày - giới phân tích cho hay. Con số này thậm chí giảm xuống còn 1 năm ở Bắc Kinh, và số liệu của chính quyền địa phương cho thấy lợi nhuận ròng của các nhà hàng ở thành phố này giảm 88% trong nửa đầu năm 2024.

“Các cơ sở quy mô vừa là dễ phá sản nhất, vì họ không hiệu quả về chi phí”, nhà phân tích Zhu Danpeng nhận xét, đề cập đến những nhà hàng có mức giá khoảng 100-120 nhân dân tệ, tương đương 13-16/USD, mỗi thực khách.

Cuộc cạnh tranh khốc liệt về giá cả và thực đơn không ngừng thay đổi để hút khách đã khiến nhiều nhà hàng quán ăn rơi vào cảnh chật vật để tồn tại - An cho biết. Anh nói thêm rằng nhiều nhà hàng đã buộc phải giảm giá về mức 70-80 nhân dân tệ, tương đương 9-11 USD, mỗi thực khách.

Tại kỳ họp Quốc hội vào đầu tháng này, giới chức Trung Quốc cam kết đẩy mạnh nỗ lực chống tình trạng cạnh tranh quá mức, nhưng lĩnh vực nhà hàng là một trong những lĩnh vực mà vấn đề này không dễ bị phát hiện.

Do nhiều nhà hàng, quán ăn phải dừng hoạt động, tăng trưởng doanh thu ngành ẩm thực của Trung Quốc giảm còn 5,3% trong năm 2024, từ mức 20,4% của năm 2023. Những hàng quán cầm cự được đã phải cắt giảm mạnh biên lợi nhuận.

Cuộc đua giá cả trong lĩnh vực này ở Trung Quốc bắt đầu vào năm 2023, sau khi Trung Quốc dỡ bỏ các hạ chế chống dịch - theo An. Anh cho biết có quá nhiều người mở nhà hàng sau là sóng sa thải hàng loạt trong những lĩnh vực như bất động sản, giáo dục, tài chính và công nghệ.

An nhận định cuộc chiến giá cả giữa các nhà hàng rốt cục sẽ khiến họ mất khách. “Một khi không thể để mất tiền thêm nữa”, các nhà hàng sẽ phải tìm cách kiếm lợi nhuận. Cách duy nhất để họ làm vậy làm giảm chất lượng nguyên liệu”, anh nói.