Chiều ngày 29/5, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2023; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2024.

 CHƯA ĐIỀU CHỈNH GIA CẢNH LÀ ĐÚNG LUẬT

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết năm 2023 và 4 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đạt được kết quả kinh tế - xã hội đáng ghi nhận. Đặc biệt, năm 2023 tăng trưởng GDP là 5,05%; xuất nhập khẩu đạt 683 tỷ USD, xuất siêu 28 tỷ USD; thu ngân sách 1.752 nghìn tỷ đồng, vượt 8,2% (tức 133,5 nghìn tỷ đồng); bội chi ngân sách dưới 4%, nợ công tương đương 37% GDP...

Trong 4 tháng đầu năm 2024, tăng trưởng quý 1 đạt 5,66%, xuất nhập khẩu đạt 238 tỷ USD, xuất siêu đạt 4,8 tỷ USD. Về tình hình thu ngân sách nhà nước, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết đến nay thu ngân sách nhà nước đã đạt 881 nghìn tỷ đồng, đạt 52% dự toán và tăng 15% so với cùng kỳ.

Điều này phản ánh việc điều hành kinh tế - xã hội năm 2023 và 4 tháng đầu năm 2024 đạt kết quả tốt, cần được ghi nhận và tiếp tục thúc đẩy. 

Về giảm trừ gia cảnh, thuế thu nhập cá nhân, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết Luật Thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực từ năm 2009, khi đó, giảm trừ gia cảnh khoảng 4 triệu đồng/tháng, giảm trừ gia cảnh của người phụ thuộc là 1,6 triệu đồng/tháng.

Khi sửa đổi luật này năm 2013, giảm trừ gia cảnh là 9 triệu đồng/tháng (108 triệu đồng/năm), mỗi người phụ thuộc là 3,6 triệu đồng/tháng.

Khi CPI biến động trên 20% thì trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội để điều chỉnh giảm trừ gia cảnh. Đến năm 2020, Quốc hội đã có Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14 ngày 2/6/2020 điều chỉnh việc giảm trừ gia cảnh này. Từ kỳ tính thuế năm 2020, mức giảm trừ đối với đối tượng nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng (132 triệu đồng/năm); mức giảm trừ đối với mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng.

"Hiện nay, với những người có 1 người phụ thuộc, thu nhập từ 17 triệu trở lên mới phải nộp thuế thu nhập. Người có 2 người phụ thuộc thì có thu nhập trên 22 triệu mới phải nộp thuế thu nhập, chưa kể đến trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp...", Bộ trưởng nêu rõ.

Lý giải việc chưa sửa luật, nâng mức giảm trừ gia cảnh, lãnh đạo Bộ Tài chính bổ sung thêm CPI của năm 2023 theo số liệu của Tổng cục Thống kê là 3,25%, năm 2022 là 3,15%; năm 2021 là 1,84% và 2020 là 3,23%. Như vậy, tính chung là 11,47%.

Theo luật, phải trên 20% mới điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Như vậy, Bộ Tài chính hiện đang thực hiện đúng theo quy định của pháp luật.

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, hiện nay Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã bổ sung chương trình xây dựng luật, pháp lệnh để sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân vào Kỳ họp tháng 10/2025, thông qua vào Kỳ họp tháng 5/2026.

Nếu Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định làm ngay trong năm nay để thông qua vào tháng 5/2026 thì Bộ Tài chính sẽ chấp hành, xin ý kiến đại biểu Quốc hội, nhân dân để đưa ra các quy định phù hợp. 

"Trong đó, có nên đưa ra quy định khi chỉ số CPI biến động trên 20% hay không thì chúng ta sẽ bàn sau”, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc gợi mở.

MỨC GIẢM TRỪ GIA CẢNH QUÁ LẠC HẬU

Trước đó, đại biểu Nguyễn Thị Thủy, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn, cho rằng mức giảm trừ gia cảnh chưa phản ánh đúng thực tế cuộc sống

Đại biểu cho rằng mức giảm trừ gia cảnh nhất là mức giảm trừ đối với người phụ thuộc 4,4 triệu/tháng là quá lạc hậu, cần được Quốc hội xem xét sửa đổi sớm mà không nên chờ đến hai năm nữa, nghĩa là đến năm 2026 mới được thông qua như đề xuất.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy phân tích mức giảm trừ đối với người phụ thuộc thực sự không còn phù hợp với thực tế hiện nay, nhất là ở những thành phố lớn, đang gây thiệt thòi cho người dân nộp thuế. 

Nhiều cử tri chia sẻ, nếu như gia đình có con nhỏ, phải thuê người trông, riêng tiền lương trả cho người trông trẻ hiện nay không dưới 5 triệu đồng/tháng.

Nếu gia đình có con đi học, chi phí học hành hiện nay chiếm phần lớn cơ cấu chi tiêu của các gia đình…

Vì vậy, nếu phải chờ thêm 2 năm nữa mới được thông qua quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân sẽ khiến nhiều người dân trong cảnh "thắt lưng, buộc bụng" nhưng vẫn thuộc diện phải nộp thuế thu nhập cá nhân.

Đáng chú ý, đại biểu cũng phân tích về sự bất hợp lý trong rổ hàng hóa CPI. Theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân, khi chỉ số giá tiêu dùng CPI biến động trên 20%, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.

Tại buổi họp báo thường kỳ, Bộ Tài chính cho biết, chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, bởi biến động CPI chưa đến 20% nhưng nhiều chuyên gia và cử tri cho rằng, Luật Thuế thu nhập cá nhân và các quy định hiện hành lấy tiêu chí biến động CPI trên 20%, tức là phải dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng là bất hợp lý.

"Trong khi đó, các mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu của người dân chỉ có khoảng trên 20 mặt hàng, trong khi phải chờ tính mức trung bình của 752 mặt hàng sẽ rất lâu, thậm chí 6 -7 năm. Như vậy sẽ không phản ánh kịp thời những biến động trong chi tiêu của người dân và các hộ gia đình", đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn nhấn mạnh.

Theo đại biểu, quy định mức giảm trừ gia cảnh hiện nay cũng chưa phù hợp với điều kiện của một quốc gia có mức thu nhập trung bình thấp như ở nước ta. Phần lớn thu nhập của người dân sẽ dành cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu (70%).

Theo khảo sát của các chuyên gia của trường Đại học Kinh tế quốc dân cho thấy đối với những quốc gia người dân có thu nhập cao, chi cho hàng hóa dịch vụ thiết yếu chỉ chiếm 30-40%. Do đó, quy định về mức giảm trừ gia cảnh hiện nay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến cho nhu cầu thiết yếu của người dân.

Hơn nữa, lương tăng nhưng mức giảm trừ gia cảnh không được điều chỉnh kịp thời, dự kiến từ ngày 1/7/2024 sẽ thực hiện chính sách cải cách tiền lương, sẽ gây âu lo cho người lao động, bởi lương tăng, thu nhập tính thuế sẽ tăng. Vì vậy, việc không điều chỉnh kịp thời sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến ý nghĩa của chính sách cải cách tiền lương.

Từ những vấn đề nêu trên, đại biểu kiến nghị Chính phủ sớm trình sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân vào cuối tháng 10/2024 và trình Quốc hội thông qua vào tháng 5/2025, đúng như chỉ đạo của Chính phủ với phương châm “năm quyết tâm, năm đẩy mạnh và năm bảo đảm”.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hoà Bình cũng cho rằng cần nghiên cứu sớm sửa đổi toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân. 

Luật Thuế thu nhập cá nhân được ban hành từ năm 2007, đến nay vẫn áp dụng thuế suất, biểu thuế từ năm 2007 là không còn phù hợp với thực tế. Từ năm 2007 đến nay, thu nhập bình quân, tăng trưởng GDP và quy mô kinh tế của Việt Nam đã có sự thay đổi rất lớn. Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế trực thu, được tính trực tiếp trên thu nhập của người lao động…

Đại biểu Đặng Bích Ngọc đề nghị Chính phủ cần nghiên cứu sớm báo cáo Quốc hội sửa đổi toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân theo hướng chỉ tính thuế đối với những người có thu nhập cao để phù hợp với yêu cầu, quy mô phát triển của đất nước và không ảnh hưởng lớn đến thu nhập của người lao động có thu nhập thấp.